ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: Η μνήμη του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτου, του προστάτη της Θεσσαλονίκης και ενός εκ των πιο τιμώμενων Αγίων της Ορθοδοξίας, εορτάζεται κάθε χρόνο στις 26 Οκτωβρίου με λαμπρότητα σε όλη την Ελλάδα, στα Βαλκάνια και στις ορθόδοξες κοινότητες της Διασποράς.
Του Γιώργου Θεοχάρη
Ο Άγιος Δημήτριος δεν είναι μόνο ένα ιστορικό πρόσωπο της πρώιμης χριστιανικής εποχής, αλλά ένα διαχρονικό σύμβολο πίστης, ανδρείας και προστασίας.
Το tilegrafimamews.gr παρουσιάζει ένα εκτενές ρεπορτάζ για τα έθιμα, τα θαύματα και την προσευχή του Αγίου Δημητρίου, καθώς και για το πώς ο εορτασμός του εξακολουθεί να εμπνέει τους πιστούς και να συνδέει την πίστη με την παράδοση του ελληνικού λαού.
Ο Άγιος Δημήτριος και η ιστορία του Μαρτυρίου
Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη περί τα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. Ήταν γόνος επιφανούς οικογένειας και διακρινόταν για την ευσέβεια, τη μόρφωση και τη στρατιωτική του αρετή. Ο αυτοκράτορας Μαξιμιανός τον διόρισε διοικητή της πόλης, με αποστολή να καταδιώκει τους χριστιανούς.
Ο Δημήτριος όμως κήρυττε φανερά τον Χριστό και βάπτιζε πλήθος πιστών, προκαλώντας την οργή του αυτοκράτορα. Συνελήφθη, βασανίστηκε και φυλακίστηκε στα υπόγεια του ρωμαϊκού γυμνασίου. Εκεί, στις 26 Οκτωβρίου του 306, εκτελέστηκε με λόγχη, ενώ από το σώμα του άρχισε να αναβλύζει μύρο, σημείο αγιότητας που συγκλόνισε τη Θεσσαλονίκη.
Το μύρο αυτό, που συνεχίζει να ρέει μέχρι και σήμερα στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη, θεωρείται θαυματουργό. Από εκεί προέρχεται και η προσωνυμία του: «Μυροβλύτης».
Ο Ναός του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη
Ο περίλαμπρος Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη, όπως καταγράφει το Υπουργείο Πολιτισμού, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας και είναι ενταγμένος στον κατάλογο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
Ο σημερινός ναός, πεντάκλιτη βασιλική με κρύπτη, χτίστηκε τον 7ο αιώνα πάνω από το σημείο του μαρτυρίου του Αγίου. Η κρύπτη, όπου βρέθηκαν τα λείψανα του, παραμένει τόπος προσκυνήματος και συγκίνησης. Εκεί, χιλιάδες πιστοί από όλο τον κόσμο προσέρχονται για να λάβουν ευλογία και μύρο.
Έθιμα και παραδόσεις του Αγίου Δημητρίου
Η γιορτή του Αγίου Δημητρίου σηματοδοτεί την έναρξη του χειμώνα και συνοδεύεται από πλήθος τοπικών εθίμων:
1. Το “μύρισμα” του μύρου
Στη Θεσσαλονίκη, την παραμονή της εορτής, πλήθη πιστών συρρέουν για να προσκυνήσουν την εικόνα του Αγίου και να λάβουν μύρο από το ιερό του σκήνωμα. Το άρωμα αυτό θεωρείται ευλογία, φέρνει προστασία στο σπίτι και θεραπεία σε σωματικές και ψυχικές ασθένειες.
2. Τα Δημήτρια
Πρόκειται για τα ιστορικά πολιτιστικά δρώμενα που αναβιώνουν στη Θεσσαλονίκη εδώ και αιώνες, συνδυάζοντας τη θρησκευτική εορτή με την παράδοση της πόλης. Όπως αναφέρει ο Δήμος Θεσσαλονίκης, τα Δημήτρια περιλαμβάνουν λιτανείες, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και εκθέσεις.
3. Οι φωτιές του “Άη Δημήτρη”
Σε περιοχές της Μακεδονίας και της Ηπείρου, ανάβουν μεγάλες φωτιές το βράδυ της παραμονής, που συμβολίζουν το φως της πίστης. Οι νέοι χορεύουν γύρω από αυτές, τραγουδώντας παραδοσιακά απολυτίκια.
4. Ο “Άη Δημήτρης” των κτηνοτρόφων
Για τους κτηνοτρόφους, η 26η Οκτωβρίου σηματοδοτεί τη λήξη των θερινών βοσκών. Τα κοπάδια επιστρέφουν από τα βουνά στα χειμαδιά, και πολλοί προσφέρουν τάματα στον Άγιο για να προστατεύει τα ζώα τους.
5. Το λάδι και το ψωμί του Αγίου
Στα χωριά της Πελοποννήσου, οι γυναίκες φτιάχνουν το «ψωμί του Αγίου Δημητρίου» με ελαιόλαδο και μυρωδικά, το οποίο μοιράζουν στους συγγενείς. Θεωρείται “ευλογημένο” και φέρνει υγεία και καρποφορία.
Θαύματα του Αγίου Δημητρίου
Η παράδοση αναφέρει εκατοντάδες θαύματα του Αγίου Δημητρίου μέσα στους αιώνες. Το πιο γνωστό είναι η σωτηρία της Θεσσαλονίκης από τις επιδρομές των Σλάβων και των Βουλγάρων τον 7ο αιώνα. Ο Άγιος, όπως μαρτυρούν χρονικογράφοι, εμφανίστηκε ένδοξος πάνω στα τείχη και έτρεψε τους εχθρούς σε φυγή.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης πίστευαν ότι ο Άγιος προστάτευσε την πόλη από ολοκληρωτική καταστροφή.
Σύγχρονες μαρτυρίες κάνουν λόγο για θεραπείες ανίατων ασθενειών, αλλά και για θαυμαστές παρεμβάσεις σε ανθρώπους που επικαλέστηκαν το όνομά του.
Η προσευχή του Αγίου Δημητρίου
Προσευχή προς τον Άγιο Δημήτριο τον Μυροβλύτη
Άγιε Δημήτριε, στρατιώτη του Χριστού,
προστάτη της Θεσσαλονίκης και όλης της Ελλάδος,
εσύ που με τη λόγχη σου κατανίκησες το κακό,
φύλαξέ μας από κάθε πειρασμό,
χάρισε ειρήνη στις ψυχές μας και δύναμη στην πίστη μας.
Φώτισε τα παιδιά μας, καθοδήγησε τους νέους,
στήριξε τους ασθενείς και ευλόγησε τα έργα μας.
Όπως άφησες το μύρο σου να ποτίζει τη γη,
έτσι άσε τη χάρη σου να φωλιάσει στις καρδιές μας.
Άγιε Δημήτριε, Μυροβλύτη,
πρέσβευε υπέρ ημών. Αμήν.
Η προσευχή αυτή διαβάζεται σε πολλούς ναούς κατά την παραμονή της εορτής, αλλά και στα σπίτια των πιστών που τιμούν τον Άγιο.
Ο εορτασμός στην Ελλάδα και το εξωτερικό
Η Θεσσαλονίκη, πόλη του Αγίου Δημητρίου, γίνεται κέντρο προσκυνήματος με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Εκκλησίας, πολιτικών αρχών και χιλιάδων πιστών. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχει τελέσει πολλές φορές Πατριαρχική Θεία Λειτουργία στον ομώνυμο ναό, ενώ κάθε χρόνο καταφθάνουν αντιπροσωπείες από τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων.
Στον υπόλοιπο κόσμο, εκκλησίες αφιερωμένες στον Άγιο Δημήτριο υπάρχουν σε Κωνσταντινούπολη, Κύπρο, Αυστραλία, Καναδά, ΗΠΑ και Ευρώπη. Ο Άγιος αποτελεί παγκόσμιο σύμβολο της Ορθοδοξίας, όπως επισημαίνει και το Υπουργείο Εξωτερικών που καταγράφει τη δραστηριότητα των ελληνικών κοινοτήτων στο εξωτερικό.
Ο Άγιος Δημήτριος στη σύγχρονη εποχή
Σε μια εποχή αβεβαιότητας και πνευματικής σύγχυσης, η μορφή του Αγίου Δημητρίου λειτουργεί ως φάρος πίστης και σταθερότητας. Νέοι άνθρωποι, φοιτητές και στρατιώτες τον επικαλούνται καθημερινά για προστασία, καθώς θεωρείται φύλακας των στρατευμένων και των νέων που αναζητούν νόημα στη ζωή τους.
Η ευωδία του μύρου του, που εξακολουθεί να εκχέεται στον ναό της Θεσσαλονίκης, αποτελεί ένα ζωντανό θαύμα της Ορθοδοξίας.
Όπως είπε πρόσφατα ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης:
«Ο Άγιος Δημήτριος δεν ανήκει στο παρελθόν. Είναι ο Άγιος του σήμερα. Το μύρο του είναι η ελπίδα του ελληνικού λαού, το άρωμα της πίστης που δεν έσβησε ποτέ».
Η γιορτή του Αγίου Δημητρίου είναι εορτή της ελληνικής ψυχής. Είναι η ημέρα που ο λαός θυμάται τις ρίζες του, ανανεώνει την πίστη του και ελπίζει σε καλύτερες ημέρες. Ο Άγιος Δημήτριος δεν είναι απλώς ο πολιούχος της Θεσσαλονίκης· είναι ο προστάτης της Ελλάδας, ο στρατιώτης του Θεού που συνεχίζει να μυροβλύζει αγάπη, ειρήνη και ελπίδα.
