Εορτολόγιο: Επιφάνειος, Επιφάνιος, Επιφανία Θεόδωρος, Θοδωρής, Θόδωρος, Θεοδώρα, Δώρα, Θοδώρα, Δωρούλα, Ντόρα.
12 Μαΐου: Άγιος Επιφάνιος Επίσκοπος Κωνσταντίας και Αρχιεπίσκοπος Κύπρου – Ο Άγιος Επιφάνιος γεννήθηκε από πάμπτωχη οικογένεια Ιουδαίων αγροτών, στο χωρίο Βησανδούκη (ή Βησανδούκ)…
κοντά στην Ελευθερούπολη της Παλαιστίνης το 310 μ.Χ. (Κυπριακή λαϊκή παράδοση αναφέρει, πως ο Άγιος Επιφάνιος γεννήθηκε στον Καλοπαναγιώτη της Κύπρου, ένα χωριό της Μαραθάσας και μεγάλωσε στη Βησανδούκη). Οι γονείς του είχαν ακόμη ένα παιδί, την Καλλίτροπο.
Μετά το θάνατο των γονέων του και σε ηλικία δέκα ετών, ο Επιφάνιος προσελκύεται στο χριστιανισμό από δύο περίφημους για τις γνώσεις και τον ασκητισμό μοναχούς, το Λουκιανό και τον Ιλαρίωνα. Επτά μέρες ύστερα από το βάπτισμα του, ο Επιφάνιος τακτοποίησε την αδελφή του σ’ ένα γυναικείο μοναστήρι κι έφυγε για την έρημο της Παλαιστίνης. Εκεί ζει κοντά στους επιφανέστερους ασκητές, ασκούμενος στην εγκράτεια, την άσκηση και στη μελέτη των Θείων Γραφών, γενόμενος υπόδειγμα για τους συνασκητές του. Η φήμη του και οι αρετές του δεν άργησαν να διαδοθούν και αναδείχθηκε επίσκοπος Κωνσταντίας της Κύπρου το 367 μ.Χ., στην οποία κατέφυγε με θαυματουργικό τρόπο, όταν το πλοίο του, που επέπλεε προς την Παλαιστίνη, λόγω τρικυμίας, έφθασε στην Κύπρο. (Η Κωνσταντία ονομαζόταν αρχικά Σαλαμίνα. Η πόλη κτίστηκε από τον ήρωα του Τρωικού πολέμου Τεύκρο, τον γιο του Τελαμώνα, προς τιμή της πατρίδας του Σαλαμίνας και καταστράφηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ. από σεισμό. Η πόλη ξανακτίστηκε από τον γιο του Μέγα Κωνσταντίνου, τον Κωνστάντιο κι ονομάστηκε Κωνσταντία. Έγινε έδρα του Αρχιεπισκόπου Κύπρου, όταν η Κύπρος είχε 14 επισκόπους κι έμεινε τέτοια μέχρι το 1191 μ.Χ., που η Κύπρος κατακτήθηκε απ’ τους Φράγκους. Σήμερα έδρα του Αρχιεπισκόπου είναι η Λευκωσία).
Από τη θέση αυτή, ο Άγιος άρχισε τον ευαγγελισμό του ποιμνίου του και αγωνίστηκε με θερμότατο ζήλο για την διατήρηση και ενίσχυση των ορθοδόξων δογμάτων, καταπολεμώντας όλες τις αιρετικές δοξασίες και πλάνες της εποχής του και ιδιαίτερα εκείνες του Ωριγένη. Κάνοντας συνεχή χρήση των λόγων της Αγίας Γραφής και γράφοντας πλήθος αντιαιρετικά συγγράμματα, αγωνίστηκε για να κρατήσει τούς πιστούς στην ανόθευτη χριστιανική πίστη.
ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΕΔΩ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Το 381 μ.Χ., μαζί με τέσσερις άλλους Κυπρίους επισκόπους, ο Επιφάνιος έλαβε μέρος και στη Δευτέρα Οικουμενική Σύνοδο.
Ο Επιφάνιος πέθανε εν πλω από την Κωνσταντινούπολη, που είχε πάει για εκκλησιαστικές υποθέσεις προς την Κωνστάντια, στις 12 Μαΐου του 403 μ.Χ., μετά από αρχιεροσύνη 36 χρόνων. Το τίμιο λείψανό του μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη ο αυτοκράτορας Λέων ΣΤ’ ο Σοφός. Η Σύναξή του ετελείτο στον αγιότατο οίκο του, που ήταν στο ναό του Αγίου Φιλήμονος.
Ο Επιφάνιος Κωνσταντίας έκτισε την μεγάλη βασιλική (δεν την ολοκλήρωσε μέχρι τον θάνατό του), της οποίας τα ερείπια διασώζονται μέχρι τις ημέρες μας. Ο μεγάλος αυτός Αρχιεπίσκοπος, πολύ σημαντικός διδάσκαλος και πατέρας της Εκκλησίας, υπήρξε και αξιόλογος συγγραφέας. Τα έργα του «Πανάριον» (περιέχει επιχειρήματα για την ανασκευή των αιρέσεων που υπήρχαν τότε), «Αγκυρωτός» (σε 120 παραγράφους περιλαμβάνει μια επιτομή της σύγχρονης προς τον άγιο Επιφάνιο Θεολογίας), «Περί μέτρων και σταθμών», «Περί των δώδεκα λίθων των όντων εν τοις στολισμοίς του Ααρών», αποτελούν πολύτιμα πετράδια στο μέγα ψηφιδωτό της Πατερικής Γραμματείας.
Τέλος αξίζει να αναφέρουμε ενδεικτικά μερικά θαύματα που έκανε ο Άγιος Επιφάνιος: θεράπευσε την κόρη του βασιλιά της Περσίας από το δαιμόνιο που την βασάνιζε, ανάστησε το νεκρό παιδί ενός άρχοντα της Περσίας, θανάτωσε ένα λέοντα που έβγαινε από το δάσος κι έτρωγε τους ανθρώπους που περνούσαν από εκεί κοντά, εξεδίωξε το δαιμόνιο από κάποιο Κάλλιστο που ήταν γιος του πρώτου Έπαρχου της Ρώμης και τέλος θΘεράπευσε τον Μέγα Θεοδόσιο, τον αυτοκράτορα, από παράλυση των κάτω άκρων.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τοὺς διττοὺς ὑποφήτας τῆς ἄναρχου θεότητας, τῶν θεοτυπώτων δογμάτων, τοὺς πανσόφους ἐκφάντορας, σὺν τῷ Ἐπιφανίῳ τῷ κλεινῷ, ὑμνήσωμεν τὸν θεῖον Γερμανῶν ὡς λαμπροὶ γὰρ τῶν ἀρρήτων μυσταγωγοί, πυρσεύουσι τοὺς κράζοντας δόξα τῷ στεφανώσαντι ὑμᾶς, δόξα τῷ μεγαλύναντι, δόξα τῷ βεβαιούντι δι’ ὑμῶν, πίστιν τὴν Ὀρθόδοξον.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ήχος α’. Του λίθου σφραγισθέντος.
Της Φοινίκης ο κλάδος και Κυπρίων το στήριγμα και Κωνστάντιας ανεδείχθης, Επιφάνιε, Πρόεδρος· δι’ ο Ασσυρίων βασιλεύς πίπτει ποδών σου προσκυλινδούμενος· το πνεύμα διωκόμενον εξ αυτού δια της σης δεήσεως· δόξα τω σε θαυμαστώσαντι, δόξα τω δωρησαμένω σε ημίν, πρέσβυν ακοίμητον.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’ . Ὁ ὑψωθείς.
Ἱεραρχῶν τὴν θαυμαστὴν ξυνωρίδα, ἀνευφημήσωμεν πιστοὶ κατὰ χρέος, σὺν Γερμανῷ τὸν θεῖον Ἐπιφάνιoν, οὖτοι γὰρ κατέφλεξαν, τῶν ἀθέων τὰς γλώσσας, δόγματα σοφώτατα, διαθέμενοι πᾶσι, τοῖς ὀρθοδόξως μέλπουσιν ἀεί, τῆς εὐσεβείας τὸ μέγα μυστήριoν.
Μεγαλυνάριον
Φύλαττε και σκέπε ταις σαις ευχαίς, Επιφάνιε θείε, εκ κινδύνων και χαλεπών νόσων τους τιμώντας, την ένδοξόν σου μνήμην και λύτρωσαι του Άδου φρικτών κολάσεων.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ
254 – Ο Πάπας Στέφανος Α΄ διαδέχεται τον Πάπα Λούκιο Α΄ ως ο 23ος Πάπας.
907 – Παραιτείται ο αυτοκράτορας Αϊτί των Τανγκ, δίνοντας τέλος στη δυναστεία των Τανγκ μετά από σχεδόν 300 χρόνια κυριαρχίας.
1191 – Ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος παντρεύεται τη Βερεγγαρία της Ναβάρρας, η οποία στέφεται βασίλισσα της Αγγλίας την ίδια ημέρα.
1328 – Ο Αντίπαπας Νικόλαος Ε΄ χειροτονείται στη Ρώμη από τον επίσκοπο Βενετίας.
1364 – Ιδρύεται στην Κρακοβία το Πανεπιστήμιο των Γιαγκελλόνων, το παλαιότερο πανεπιστήμιο της Πολωνίας.
1551 – Ιδρύεται στη Λίμα του Περού το Εθνικό Πανεπιστήμιο του Σαν Μάρκος, το παλαιότερο πανεπιστήμιο της Αμερικής.
1588 – Γαλλικοί θρησκευτικοί πόλεμοι: Ο Ερρίκος Γ΄ της Γαλλίας εγκαταλείπει το Παρίσι, όταν ο δούκας Ερρίκος Α΄ του Γκιζ εισέρχεται στην πόλη και σημειώνεται αυθόρμητη εξέγερση.
1743 – Η Μαρία Θηρεσία στέφεται βασίλισσα της Βοημίας μετά την ήττα του αντιπάλου της, Καρόλου Ζ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
1780 – Αμερικανική Επανάσταση: Οι βρετανικές δυνάμεις καταλαμβάνουν το Τσάρλεστον (Νότια Καρολίνα), στη μεγαλύτερη ήττα του Ηπειρωτικού στρατού.
1797 – Πόλεμος του Πρώτου Συνασπισμού: Ο Ναπολέων Α΄ κατακτά τη Βενετία.
1821 – Μάχη του Βαλτετσίου: Αρχίζει στο Βαλτέτσι η πρώτη μεγάλη μάχη της Ελληνικής Επανάστασης εναντίον των Οθωμανών.
1862 – Τα αμερικανικά ομοσπονδιακά στρατεύματα καταλαμβάνουν το Μπατόν Ρουζ στη Λουιζιάνα.
1870 – Δίνεται βασιλική επικύρωση στην Πράξη της Μανιτόμπα, ανοίγοντας το δρόμο ώστε η Μανιτόμπα να γίνει επαρχία του Καναδά στις 15 Ιουλίου.
1873 – Ο Όσκαρ Β΄ στέφεται βασιλιάς της Σουηδίας.
1881 – Στη Βόρεια Αφρική, η Τυνησία γίνεται γαλλικό προτεκτοράτο.
1885 – Βορειοδυτική Επανάσταση: η τεσσάρων ημερών μάχη του Μπατός, μεταξύ των επαναστατημένων Μετί και της καναδικής κυβέρνησης, τελειώνει με ήττα των ανταρτών.
1926 – Λήξη της εννεαήμερης γενικής απεργίας από τα συνδικάτα του Ηνωμένου Βασιλείου.
1937 – Στέψη του βασιλιά του Ηνωμένου Βασιλείου και αυτοκράτορα των Ινδιών Γεωργίου ΣΤ΄ στο Αββαείο Ουέστμινστερ.
1941 – Παρουσίαση της Z3, πρώτης προγραμματίσιμης αυτόματης μηχανής από τον Κόνραντ Τσούζε στο Βερολίνο.
1965 – Το σοβιετικό διαστημόπλοιο Luna 5 συντρίβεται στη Σελήνη.
1978 – Κατάληψη του Κολουέζι από ζαϊρινούς αντάρτες. Η κυβέρνηση επικαλείται βοήθεια από ΗΠΑ, Γαλλία και Βέλγιο για την επαναφορά της τάξης.
2002 – Άφιξη του τέως Αμερικανού προέδρου Τζίμμυ Κάρτερ στην Κούβα σε μια πενθήμερη επίσκεψή του, κανοντάς τον τον πρώτο πρόεδρο των ΗΠΑ που επισκέπτεται το νησί μετά την επανάσταση του 1959.
2018 – Πραγματοποιείται ο τελικός της Eurovision 2018 στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας με τη Νέτα Μπαρζιλάι από το Ισραήλ να κερδίζει με το τραγούδι της Toy καταλαμβάνοντας 526 πόντους.
Γεννήσεις
454 – Θεοδώριχος ο Μέγας, βασιλιάς των Οστρογότθων
1258 – Σάντσο Δ΄, βασιλιάς της Καστίλης
1496 – Γουσταύος Α΄, βασιλιάς της Σουηδίας
1670 – Αύγουστος Β΄ ο Δυνατός, βασιλιάς της Πολωνίας
1725 – Λουδοβίκος Φίλιππος Α΄, δούκας της Ορλεάνης
1767 – Μανουέλ ντε Γοδόι, Ισπανός πολιτικός
1812 – Έντουαρντ Λίαρ, Άγγλος καλλιτέχνης και ποιητής
1820 – Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ, Βρετανίδα νοσοκόμα
1828 – Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι, Άγγλος ποιητής και ζωγράφος
1829 – Παύλος Καρρέρ, Έλληνας συνθέτης
1842 – Ζυλ Μασνέ, Γάλλος συνθέτης
1845 – Γκαμπριέλ Φωρέ, Γάλλος συνθέτης
1869 – Καρλ Σούμαν, Γερμανός αθλητής
1872 – Άντον Κόροσετς, Σλοβένος πολιτικός
1890 – Κουρτ Στούντεντ, Γερμανός στρατιωτικός
1907 – Κάθριν Χέπμπορν, Αμερικανίδα ηθοποιός
1910 – Ντόροθι Κρόουφουτ Χότζκιν, Βρετανή βιοχημικός
1921 – Γιόζεφ Μπόις, Γερμανός καλλιτέχνης
1933 – Αντρέι Βοζνεσένσκι, Ρώσος ποιητής
1936 – Γκιγιέρμο Εντάρα, πρόεδρος του Παναμά
1939 – Μιλτιάδης Έβερτ, Έλληνας πολιτικός
1945 – Άλαν Μπολ, Άγγλος ποδοσφαιριστής
1945 – Καρλ Ρόμπι, Αμερικανός κολυμβητής
1948 – Ντέιβ Χάινεμαν, Αμερικανός πολιτικός
1963 – Παναγιώτης Φασούλας, Έλληνας καλαθοσφαιριστής και πολιτικός
1965 – Πάνος Καμμένος, Έλληνας πολιτικός
1981 – Ράμι Μάλεκ, Αμερικανός ηθοποιός
1981 – Λεωνίδας Μπαλάφας, Έλληνας τραγουδιστής
1983 – Χάρης Παππάς, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1986 – Έμιλι ΒανΚαμπ, Καναδή ηθοποιός
1988 – Μαρσέλο Βιέιρα, Βραζιλιάνος ποδοσφαιριστής
1989 – Ελευθερία Ελευθερίου, Κύπρια τραγουδίστρια
Θάνατοι
1003 – Πάπας Σιλβέστρος Β΄
1012 – Πάπας Σέργιος Δ΄
1182 – Βάλντεμαρ Α΄, βασιλιάς της Δανίας
1227 – Μάρκο Σανούντο, Ενετός σταυροφόρος
1382 – Ιωάννα Α΄, βασίλισσα της Νάπολης
1465 – Θωμάς Παλαιολόγος, δεσπότης του Μυστρά
1867 – Έντουαρντ Γκέρχαρντ, Γερμανός αρχαιολόγος
1871 – Ντανιέλ Φρανσουά Εσπρί Ωμπέρ, Γάλλος συνθέτης
1884 – Μπέντριχ Σμέτανα, Τσέχος συνθέτης
1907 – Ζορίς-Καρλ Υσμάν, Γάλλος συγγραφέας
1914 – Κωνσταντίνος Σάθας, Έλληνας ιστορικός
1935 – Γιούζεφ Πιουσούτσκι, Πολωνός πολιτικός
1963- Ουμβέρτος Αργυρός, Έλληνας ζωγράφος
1970 – Νέλλυ Ζαχς, Γερμανίδα συγγραφέας
1973 – Φράνσις Μάριον, Αμερικανίδα σεναριογράφος
1981 – Περικλής Ηλιάδης, Έλληνας δημοσιογράφος και πολιτικός
1985 – Ζαν Ντιμπιφέ, Γάλλος ζωγράφος
1992 – Νίκος Γκάτσος, Έλληνας ποιητής και στιχουργός
1995 – Μία Μαρτίνι, Ιταλίδα τραγουδίστρια
1997 – Δημήτρης Βακρινός, Έλληνας δολοφόνος
2002 – Κωνσταντίνος Σ. Τρικούπης, Έλληνας πολιτικός
2003 – Βαγγέλης Περπινιάδης, Έλληνας τραγουδιστής
2005 – Γιώργος Μπουγάς, Έλληνας πολιτικός
2008 – Ιρένα Σέντλερ, Πολωνή κοινωνική λειτουργός
2012 – Αικατερίνη Κουμαριανού, Ελληνίδα ιστορικός
2014 – Χαράλαμπος Αγγουράκης, Έλληνας πολιτικός
2014 – Χρήστος Καλαϊτζίδης, Έλληνας πολιτικός
2015 – Λίλη Παπαγιάννη, Ελληνίδα ηθοποιός
2016 – Γιούκιο Νιναγκάβα, Ιάπωνας σκηνοθέτης
2016 – Σουζάνα Μούσατ Τζόουνς, Αμερικανίδα υπεραιωνόβια
2017 – Ιωάννης Γ. Αντωνόπουλος, Έλληνας πολιτικός
2017 – Μάουνο Κόιβιστο, Φινλανδός πολιτικός
