Εορτολόγιο: Γλύκων, Γλυκός Δημήτριος, Δημήτρης, Δημητρός, Μίμης, Τζίμης, Μήτσος, Δημητράκης, Τζιμάκος, Μητσάκος, Μήτρος, Δήμητρα, Μιμή, Μιμίκα, Δημητρούλα, Δημητρία, Ντίμι Δήμος Λέπτινος, Λεπτίνα Λούππος, Λούππης Κυπαρισσία, Παρεσίνα, Παρεσσία, Παρέσια, Παρέσσα.
26 Οκτωβρίου: Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλύτης – Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε περί το 280 – 284 μ.Χ. και μαρτύρησε επί των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού το 303 μ.Χ. ή το 305 μ.Χ. ή (το πιο πιθανό) το 306 μ.Χ.
Ο Δημήτριος ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας στη Θεσσαλονίκη. Σύντομα ανελίχθηκε στις βαθμίδες του Ρωμαϊκού στρατού με αποτέλεσμα σε ηλικία 22 ετών να φέρει το βαθμό του χιλιάρχου. Ως αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού κάτω από τη διοίκηση του Τετράρχη (και έπειτα αυτοκράτορα) Γαλερίου Μαξιμιανού, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Διοκλητιανός, έγινε χριστιανός και φυλακίστηκε στην Θεσσαλονίκη το 303 μ.Χ., διότι αγνόησε το διάταγμα του αυτοκράτορα Διοκλητιανού «περί αρνήσεως του χριστιανισμού». Μάλιστα λίγο νωρίτερα είχε ιδρύσει κύκλο νέων προς μελέτη της Αγίας Γραφής.
ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΕΔΩ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Στη φυλακή ήταν και ένας νεαρός χριστιανός ο Νέστορας (βλέπε 27 Οκτωβρίου), ο οποίος θα αντιμετώπιζε σε μονομαχία τον φοβερό μονομάχο της εποχής Λυαίο. Ο νεαρός χριστιανός πριν τη μονομαχία επισκέφθηκε τον Δημήτριο και ζήτησε τη βοήθειά του. Ο Άγιος Δημήτριος του έδωσε την ευχή του και το αποτέλεσμα ήταν ο Νέστορας να νικήσει το Λυαίο και να προκαλέσει την οργή του αυτοκράτορα. Διατάχθηκε τότε να θανατωθούν και οι δύο, Νέστορας και Δημήτριος.
Οι συγγραφείς εγκωμίων του Αγίου Δημητρίου, Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Γρηγόριος ο Παλαμάς και Δημήτριος Χρυσολωράς, αναφέρουν ότι το σώμα του Αγίου ετάφη στον τόπο του μαρτυρίου, ο δε τάφος μετεβλήθη σε βαθύ φρέαρ που ανέβλυζε μύρο, εξ ου και η προσωνυμία του Μυροβλήτου.
Στις βυζαντινές εικόνες αλλά και στη σύγχρονη αγιογραφία ο Άγιος Δημήτριος παρουσιάζεται αρκετές φορές ως καβαλάρης με κόκκινο άλογο (σε αντιδιαστολή του λευκού αλόγου του Αγίου Γεωργίου) να πατά τον άπιστο Λυαίο.
Σήμερα ο Άγιος Δημήτριος τιμάται ως πολιούχος Άγιος της Θεσσαλονίκης.
Ένα από τα πολλά θαύματα του Αγίου είναι και το εξής. Το 1823 μ.Χ. οι Τούρκοι που ήταν αμπαρωμένοι στην Ακρόπολη της Αθήνας ετοίμαζαν τα πυρομαχικά τους για να χτυπήσουν με τα κανόνια τους, τους Έλληνες που βρισκόντουσαν στον ναό του Αγίου Δημητρίου, μα ο Άγιος Δημήτριος έκανε το θαύμα του για να σωθούν οι Χριστιανοί και η πυρίτιδα έσκασε στα χέρια των Τούρκων καταστρέφοντας και τμήμα του μνημείου του Παρθενώνα. Για να θυμούνται αυτό το θαύμα, ο ναός λέγεται από τότε Άγιος Δημήτριος Λουμπαρδιάρης, από την λουμπάρδα δηλαδή το κανόνι των Τούρκων που καταστράφηκε.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’.
Μέγαν εὕρατο ἐv τοῖς κιvδύvοις, σὲ ὑπέρμαχοv, ἡ οἰκουμένη, Ἀθλοφόρε τὰ ἔθνη τροπούμενον. Ὡς οὖν Λυαίου καθεῖλες τὴν ἔπαρσιν, ἐν τῷ σταδίῳ θαῤῥύvας τὸν Νέστορα, οὕτως Ἅγιε, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Αὐτόμελον.
Τοῖς τῶv αἱμάτων σου ῥείθροις Δημήτριε, τὴv Ἐκκλησίαν Θεὸς ἐπορφύρωσεv, ὁ δούς σοι τὸ κράτος ἀήττητοv, καὶ περιέπωv τὴν πόλιv σου ἄτρωτοv· αὐτῆς γὰρ ὑπάρχεις τὸ στήριγμα.
Μεγαλυνάριον
Τὸν μέγαν ὁπλίτην καὶ ἀθλητήν, τὸν στεφανηφόρον, καὶ ἐν μάρτυσι θαυμαστόν, τὸν λόγχῃ τρωθέντα, πλευρὰν ὡς ὁ δεσπότης, Δημήτριον τὸν θεῖον ὕμνοις τιμήσωμεν.
Έτερον Μεγαλυνάριον
Φύλαττε τοὺς δούλους σου ἀθλητά, μάρτυς μυροβλύτα τοὺς ὑμνοῦντάς σε εὐσεβῶς, καὶ ρῦσαι κινδύνων καὶ πάσης ἄλλης βλάβης, Δημήτριε τρισμάκαρ ταῖς ἱκεσίαις σου.
Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λογον.
Εὐσεβείας τοῖς τρόποις καταπλουτῶν, ἀσεβείας τὴν πλάνην καταβαλών, Μάρτυς κατεπάτησας, τῶν τυράννων τὰ θράση, καὶ τῷ θείῳ πόθῳ, τὸν νοῦν πυρπολούμενος, τῶν εἰδώλων τὴν πλάνην, εἰς χάος ἐβύθισας· ὅθεν ἐπαξίως, ἀμοιβὴν τῶν ἀγώνων, ἐδέξω τὰ θαύματα, καὶ πηγάζεις ἰάματα, Ἀθλοφόρε Δημήτριε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
Έτερον Κάθισμα
Βασιλεῖ τῶν αἰώνων εὐαρεστῶν, βασιλέως ἀνόμου πᾶσαν βουλήν, ἐξέκλινας Ἔνδοξε, καὶ γλυπτοῖς οὐκ ἐπέθυσας· διὰ τοῦτο θῦμα, σαυτὸν προσενήνοχας, τῷ τυθέντι Λόγῳ ἀθλήσας στερρότατα· ὅθεν καὶ τῇ λόγχῃ, τὴν πλευρὰν ἐξωρύχθης, τὰ πάθη ἰώμενος, τῶν πιστῶς προσιόντων σοι, Ἀθλοφόρε Δημήτριε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ
740 – Ισχυρός σεισμός πλήττει την Κωνσταντινούπολη και τη γύρω περιοχή, προκαλώντας καταστροφή στα τείχη και τα κτίρια της πόλης.
1185 – Την ημέρα του Αγίου Δημητρίου ξεσπά η εξέγερση των Ασέν και Πέτρου, η οποία θα τερματιστεί με τη δημιουργία της Β΄ Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας.
1341 – Ο Ιωάννης ΣΤ´ Καντακουζηνός ανακηρύσσεται στο Διδυμότειχο Βυζαντινός αυτοκράτορας. Έναρξη του Βυζαντινού εμφύλιου πολέμου του 1341-1347.
1640 – Υπογράφεται συνθήκη με την οποία αποκαθίσταται η ειρήνη μεταξύ της Σκωτίας και του Καρόλου Α΄ της Αγγλίας.
1775 – Ο βασιλιάς Γεώργιος Γ΄ της Μεγάλης Βρετανίας ανακοινώνει στο Κοινοβούλιο ότι οι αμερικανικές αποικίες βρίσκονται σε εξέγερση και υποστηρίζει τη στρατιωτική αντίδραση για την καταστολή της Αμερικανικής Επανάστασης.
1811 – Η κυβέρνηση της Αργεντινής εκδίδει διάταγμα υπέρ της ελευθερίας του Τύπου.
1823 – Ο Ακροκόρινθος παραδίδεται στους Έλληνες.
1825 – Ολοκληρώνεται το Κανάλι Ήρι, το οποίο συνδέει το Όλμπανι (Νέα Υόρκη) με τη λίμνη Ήρι.
1859 – Το πλοίο Royal Charter ναυαγεί στις ακτές του Άνγκλεσι στη βόρεια Ουαλία, με τραγικό απολογισμό πάνω από 450 νεκρούς.
1860 – Ο Τζουζέπε Γκαριμπάλντι παραδίδει το Βασίλειο των Δύο Σικελιών στο βασιλιά Βίκτορα Εμμανουήλ Β΄.
1861 – Το Πόνυ Εξπρές παύει επίσημα τη λειτουργία του.
1863 – Ιδρύεται στο Λονδίνο η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία Αγγλίας, η παλαιότερη ποδοσφαιρική ομοσπονδία στον κόσμο.
1903 – Βούλγαροι κομιτατζήδες εκτελούν στο Κάτω Νευροκόπι τον δάσκαλο Κωνσταντίνο Χριστίδη, τους εκκλησιαστικούς επιτρόπους Ιωάννη Ζαφειρίου και Νικόλαο Γερμανό και το γιο του, Γεώργιο Γερμανό.
1909 – Ο Ιτό Χιρομπούμι, τέσσερις φορές πρωθυπουργός της Ιαπωνίας (1ος, 5ος, 7ος και 10ος), δολοφονείται από τον Αν Τσουνγκίν στο σιδηροδρομικό σταθμό του Χαρμπίν στη Μαντζουρία.
1912 – Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος: η κατεχόμενη από τους Οθωμανούς πόλη της Θεσσαλονίκης απελευθερώνεται από τον ελληνικό στρατό την ημέρα της εορτής του πολιούχου της, Αγίου Δημητρίου. Την ίδια ημέρα, τα σερβικά στρατεύματα καταλαμβάνουν τα Σκόπια.
1917 – Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: η Βραζιλία κηρύσσει τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις.
1918 – Ο Έριχ Λούντεντορφ, στρατηγός του αυτοκρατορικού γερμανικού στρατού, απολύεται από τον κάιζερ Γουλιέλμο Β΄ της Γερμανίας επειδή αρνήθηκε να συνεργαστεί στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
1942 – Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: στην αεροναυμαχία της Σάντα Κρουζ κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Γκουανταλκανάλ, βυθίζεται το αμερικανικό αεροπλανοφόρο Hornet και ένα άλλο αεροπλανοφόρο, το Enterprise, υφίσταται μεγάλες ζημιές.
1961 – Ο Στέφανος Βελδεμίρης, στέλεχος της νεολαίας της ΕΔΑ, δολοφονείται από χωροφύλακα, λίγες μέρες πριν τις εκλογές του 1961, στη Θεσσαλονίκη, που έμειναν στην ιστορία ως εκλογές βίας και νοθείας.
1967 – Ο Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί στέφεται αυτοκράτορας του Ιράν και στη συνέχεια στέφει αυτοκράτειρα τη σύζυγό του, Φαράχ.
1990 – Τελευταία επίσημη συμμετοχή του κορυφαίου Έλληνα ποδοσφαιριστή Βασίλη Χατζηπαναγή, στον αγώνα Ηρακλής-Βαλένθια, ανήμερα των γενεθλίων του.
Γεννήσεις
1431 – Έρκολε Α΄ των Έστε, Ιταλός πολιτικός
1673 – Δημήτριος Καντεμίρης, Μολδαβός λόγιος
1685 – Ντομένικο Σκαρλάττι, Ιταλός συνθέτης
1759 – Ζωρζ Ζακ Νταντόν, Γάλλος πολιτικός
1795 – Νικόλαος Μάντζαρος, Έλληνας συνθέτης
1797 – Τζουντίτα Πάστα, Ιταλίδα υψίφωνος
1800 – Χέλμουτ Καρλ φον Μόλτκε, Πρώσος στρατάρχης
1802 – Μιχαήλ Α΄, βασιλιάς της Πορτογαλίας
1841 – Τέοντορ φον Οππόλτσερ, Αυστριακός αστρονόμος
1845 – Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κύριλλος Β΄
1862 – Αλεξάντρ Γκουτσκόφ, Ρώσος πολιτικός
1897 – Μάξιμος Ε΄, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
1909 – Άλεν Μοντγκόμερι Λιούις, γενικός κυβερνήτης της Αγίας Λουκίας
1911 – Μαχάλια Τζάκσον, Αμερικανίδα τραγουδίστρια
1916 – Φρανσουά Μιτεράν, Γάλλος πολιτικός
1919 – Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, σάχης του Ιράν
1933 – Τάκης Κανελλόπουλος, Έλληνας σκηνοθέτης και σεναριογράφος
1936 – Όσκαρ Ρίβας Ρετς, πρόεδρος της Ανδόρρας
1942 – Μπομπ Χόσκινς, Άγγλος ηθοποιός
1945 – Δημήτρης Θ. Γκότσης, Έλληνας συγγραφέας
1947 – Χίλαρι Κλίντον, Αμερικανίδα πολιτικός
1954 – Βασίλης Χατζηπαναγής, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1957 – Κώστας Τρέντσιος, Έλληνας φαρμακοποιός και πολιτικός
1959 – Έβο Μοράλες, Βολιβιανός πολιτικός
1970 – Μιχάλης Μαρίνος, Κύπριος ηθοποιός
1978 – Σι Εμ Πανκ, Αμερικανός παλαιστής
1993 – Δημήτρης Πέλκας, Έλληνας ποδοσφαιριστής
Θάνατοι
899 – Αλφρέδος ο Μέγας, βασιλιάς του Ουέσσεξ
1555 – Ολυμπία Μοράτα, Ιταλίδα λόγια
1576 – Φρειδερίκος Γ’, εκλέκτορας του Παλατινάτου
1580 – Άννα της Αυστρίας, βασίλισσα της Ισπανίας
1603 – Όθων Β΄, δούκας του Μπράουνσβαϊχ-Χάρμπουργκ
1616 – Μήτρος Κυνικόπουλος, Έλληνας αγωνιστής
1764 – Ουίλλιαμ Χόγκαρθ, Άγγλος ζωγράφος
1822 – Μαχμούτ Πασάς Δράμαλης, Οθωμανός στρατιωτικός
1890 – Κάρλο Κολόντι, Ιταλός συγγραφέας
1909 – Ιτό Χιρομπούμι, Ιάπωνας πολιτικός
1933 – Ζουζέ Μαλιόα, Πορτογάλος ζωγράφος
1946 – Ιωάννης Ράλλης, Έλληνας πολιτικός
1952 – Χάτι ΜακΝτάνιελ, Αμερικανίδα ηθοποιός
1953 – Μοχαμάντ Χασίμ Χαν, Πρωθυπουργός του Αφγανιστάν
1957 – Νίκος Καζαντζάκης, Έλληνας συγγραφέας
1976 – Χρυσόστομος Κανδυλιάρης, Έλληνας πολιτικός
1978 – Δημήτριος Γαρουφαλιάς, Έλληνας πολιτικός
1979 – Παρκ Τζονγκ-χούι, Νοτιοκορεάτης πολιτικός
1980 – Φρέντερικ Κλαρκ, κυβερνήτης της Αγίας Λουκίας
1983 – Μιχαήλ Πεσμαζόγλου, Έλληνας πολιτικός
1983 – Άλφρεντ Τάρσκι, Πολωνός μαθηματικός
1987 – Αθανάσιος Ι. Σμπαρούνης, Έλληνας οικονομολόγος
2007 – Νικολάε Ντομπρίν, Ρουμάνος ποδοσφαιριστής
2018 – Ευάγγελος Πολύζος, Έλληνας πολιτικός
