Γάζα: Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, όπου απόψε το βράδυ, εφόσον η κυβέρνηση του Ισραήλ επικυρώσει τη συμφωνία, αναμένεται να τεθεί σε ισχύ κατάπαυση του πυρός στη Γάζα — το πρώτο σκέλος του σχεδίου που προώθησε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, με στόχο μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην περιοχή.
Ρεπορτάζ: Παντελής Χαριτάκης
Σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών, η Ελλάδα «χαιρετίζει την ιστορική συμφωνία» και δηλώνει έτοιμη να συμβάλει σε μια διαδικασία που «φέρνει σταθερότητα και ελπίδα σε μια πολύπαθη περιοχή».
Η συμφωνία και οι λεπτομέρειες της εφαρμογής
Το πρώτο στάδιο του σχεδίου Τραμπ προβλέπει κατάπαυση του πυρός διάρκειας 72 ωρών, την ανταλλαγή 20 ομήρων και την έναρξη συνομιλιών για τον σχηματισμό προσωρινής διοίκησης στη Γάζα υπό την εποπτεία διεθνών παρατηρητών. Η Ουάσιγκτον, το Κάιρο και η Ντόχα διαδραματίζουν ρόλο-κλειδί στη διαμεσολάβηση, ενώ σύμφωνα με το Reuters, το σχέδιο προβλέπει δεύτερη φάση που θα αφορά την οικονομική ανασυγκρότηση της περιοχής με χρηματοδότηση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και αραβικά κράτη του Κόλπου.
Αξιωματούχος του γραφείου Νετανιάχου επιβεβαίωσε ότι «οι διαπραγματεύσεις ήταν δύσκολες, αλλά το αποτέλεσμα δημιουργεί μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί». Από την άλλη πλευρά, ο εκπρόσωπος της Χαμάς στη Ντόχα δήλωσε πως η οργάνωση «συμφώνησε στην εκεχειρία υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν επιθέσεις από το Ισραήλ τις επόμενες ώρες».
Οι πρώτες διεθνείς αντιδράσεις
Το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) μετέδωσε ότι ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάςχαιρέτισε τη συμφωνία, εκφράζοντας την ελπίδα ότι «θα οδηγήσει στην ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους και στην οριστική λήξη της κατοχής». Παράλληλα, ο Εμανουέλ Μακρόν, μέσω ανάρτησης στο X, έκανε λόγο για «μεγάλη ελπίδα για τους ομήρους, για τους Παλαιστινίους και για ολόκληρη την περιοχή», επαινώντας «την αποφασιστικότητα του προέδρου Τραμπ και των διαμεσολαβητών από Κατάρ, Αίγυπτο και Τουρκία».
Από τη Μόσχα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι «η Ρωσία χαιρετίζει κάθε προσπάθεια που οδηγεί στην ειρήνη», ενώ το Πεκίνο, μέσω του εκπροσώπου του κινεζικού ΥΠΕΞ, Γκουό Τζιακούν, επεσήμανε ότι «η Κίνα ελπίζει σε πλήρη και μόνιμη κατάπαυση του πυρός και επαναβεβαιώνει τη λύση των δύο κρατών».
Το πολιτικό παρασκήνιο
Σύμφωνα με ανάλυση του Associated Press, το σχέδιο Τραμπ δεν γεννήθηκε εν μια νυκτί. Προετοιμαζόταν εδώ και μήνες, με εμπλοκή του πρώην συμβούλου Τζάρεντ Κούσνερ, του απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ και ισχυρών οικονομικών παραγόντων που δραστηριοποιούνται στο Κατάρ και στο Μπαχρέιν. Ο Αμερικανός πρώην πρόεδρος βλέπει στο νέο αυτό εγχείρημα «μια ευκαιρία να επαναφέρει την επιρροή των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή», κάτι που πολλοί αναλυτές θεωρούν εφαλτήριο και για τη δική του πολιτική επιστροφή.
Η συμφωνία, ωστόσο, προκαλεί και έντονες εσωτερικές αντιδράσεις στο Ισραήλ. Ο ακροδεξιός υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς δήλωσε ότι «η Χαμάς πρέπει να καταστραφεί ολοκληρωτικά μετά την επιστροφή των ομήρων» και ξεκαθάρισε ότι δεν θα στηρίξει τη συμφωνία στο υπουργικό συμβούλιο. Παρά ταύτα, δεν φαίνεται διατεθειμένος να ρίξει την κυβέρνηση Νετανιάχου.
Οι δηλώσεις Μητσοτάκη και η θέση της Ελλάδας
Σε ανάρτησή του στο X, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε λόγο για «ένα βήμα προς την ελπίδα και τη σταθερότητα». Τόνισε ότι η Ελλάδα «παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην ειρηνική συνύπαρξη λαών και θρησκειών στη Μέση Ανατολή» και «είναι έτοιμη να συνεισφέρει ανθρωπιστικά και πολιτικά στη νέα φάση ανασυγκρότησης».
Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών με επίσημη ανακοίνωση υπογράμμισε πως «η χώρα μας στηρίζει τη διεθνή προσπάθεια για διαρκή ειρήνη, ανθρωπιστική ανακούφιση και ανασυγκρότηση της Γάζας». Παράλληλα, η Αθήνα αναμένεται να συμμετάσχει στη διάσκεψη του Παρισιού «για την επόμενη ημέρα» στη Γάζα, που συγκαλείται υπό τον πρόεδρο Μακρόν και έχει ως στόχο τη χάραξη ενός κοινού σχεδίου δράσης για την περιοχή.
Το μήνυμα της Ευρώπης
Στην Ευρώπη, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς δήλωσε ότι «βλέπει μεγάλη πιθανότητα η κατάπαυση να οδηγήσει σε ευρύτερη συμφωνία», ενώ ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθέκανε λόγο για «ιστορική ευκαιρία ώστε να ξεκινήσει ένας δίκαιος διάλογος που θα στηριχθεί στη μνήμη και στη δικαιοσύνη».
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εξέφρασε από τις Βρυξέλλες τη στήριξη της Ε.Ε., σημειώνοντας ότι «είναι καιρός να μετατραπεί η διεθνής υποστήριξη σε πράξεις». Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Ένωση εξετάζει πακέτο οικονομικής βοήθειας 2 δισ. ευρώ για την ανοικοδόμηση της Γάζας, εφόσον διατηρηθεί η εκεχειρία.
Ο ρόλος του ΟΗΕ και των περιφερειακών δυνάμεων
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών επιβεβαίωσε μέσω του εκπροσώπου του Αντόνιο Γκουτέρες ότι «η διεθνής κοινότητα πρέπει να κινηθεί γρήγορα, ώστε να αποτραπεί νέα ανθρωπιστική καταστροφή». Στο ίδιο πλαίσιο, η UNRWA ανακοίνωσε πως προετοιμάζει εκτεταμένη αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας, εφόσον εξασφαλιστεί ασφαλής διάδρομος.
Εκτός από την Ουάσιγκτον, σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν και χώρες της περιοχής. Η Τουρκία, η Αίγυπτος και το Κατάρ λειτούργησαν ως εγγυήτριες δυνάμεις. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι «η Τουρκία θα παρακολουθεί στενά την εφαρμογή της συμφωνίας και θα συνεχίσει να συνεισφέρει ενεργά στη διαδικασία».
Η διάσκεψη του Παρισιού και τα επόμενα βήματα
Διπλωμάτες από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ευρώπη και τα αραβικά κράτη έχουν ήδη φτάσει στο Παρίσι για τη διάσκεψη που οργανώνει ο Μακρόν με θέμα «Η επόμενη ημέρα στη Γάζα». Αν και το Ισραήλ εξέφρασε ενστάσεις, θεωρώντας πως η κίνηση αυτή «αποπροσανατολίζει από τα πραγματικά δεδομένα», η συνάντηση εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει ως προοίμιο μιας ευρύτερης πολιτικής λύσης με τη συμμετοχή του ΟΗΕ.
Σύμφωνα με ανώτερο Ευρωπαίο διπλωμάτη, «η πρόταση Τραμπ, ανεξάρτητα από την προεκλογική της διάσταση, φαίνεται να ενεργοποίησε ξανά τους διεθνείς μηχανισμούς και να άνοιξε τον δρόμο για μια συνολική διευθέτηση».
Οι προοπτικές και οι κίνδυνοι
Οι αναλυτές των New York Times και του Bloomberg επισημαίνουν ότι, παρά τις ελπίδες, ο κίνδυνος κατάρρευσης της συμφωνίας είναι υπαρκτός, καθώς στην ισραηλινή κυβέρνηση υπάρχουν σκληρές φωνές, ενώ στο εσωτερικό της Χαμάς επικρατούν αντικρουόμενες απόψεις. Η επιτυχία του σχεδίου θα εξαρτηθεί από τη διατήρηση της εκεχειρίας, την επιστροφή των ομήρων και την άμεση αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας.
Αναλυτές στο Πεντάγωνο αναφέρουν ότι οι ΗΠΑ «έχουν ήδη θέσει σε ετοιμότητα αεροσκάφη ανεφοδιασμού και ομάδες υποστήριξης για να διασφαλιστεί η σταθερότητα στην περιοχή». Παράλληλα, ο Αραβικός Σύνδεσμος προειδοποίησε ότι «αν αποτύχει αυτή η συμφωνία, η Μέση Ανατολή θα εισέλθει σε νέα φάση αστάθειας που μπορεί να επηρεάσει παγκόσμιες ισορροπίες».
Η ιστορική αυτή ημέρα για τη Μέση Ανατολή, όπως τη χαρακτήρισε ο ίδιος ο Τραμπ, «θα δοκιμάσει αν ο κόσμος είναι έτοιμος για ειρήνη ή αν θα συνεχίσει να ζει στη σκιά του μίσους». Η πρώτη φάση της συμφωνίας Ισραήλ–Χαμάς ξεκινά απόψε — και με αυτήν ίσως αρχίζει ένα νέο κεφάλαιο στη γεωπολιτική σκακιέρα της περιοχής.
