Αζερμπαϊτζάν: Η διάσκεψη κορυφής για το κλίμα COP 29, που πραγματοποιήθηκε στο Μπακού, από τη Δευτέρα 11 Νοεμβρίου έως την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2024, αποτελεί ορόσημο στις διεθνείς προσπάθειες για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων.
Αυτό το ιστορικό γεγονός όχι μόνο συνέβαλε στην επίτευξη σημαντικών συμφωνιών, αλλά ανέδειξε επίσης την ανοδική πορεία του Αζερμπαϊτζάν ως ικανού και αφοσιωμένου παγκόσμιου εταίρου.
Με το υψηλό επίπεδο οργάνωσης, τα θετικά σχόλια των συμμετεχόντων και τα ουσιαστικά αποτελέσματα η COP29 είναι ένα σημαντικό επίτευγμα για το Αζερμπαϊτζάν. Αυτό το γεγονός σηματοδότησε μια σπουδαία στιγμή για το Νότιο Καύκασο, συγκεντρώνοντας 80 παγκόσμιους ηγέτες και 76.000 συμμετέχοντες από 196 χώρες. Ήταν το μεγαλύτερο διεθνές γεγονός που διοργανώθηκε ποτέ στην περιοχή. Η επιτυχής διεξαγωγή μιας τόσο μεγάλης κλίμακας εκδήλωσης αποτελεί απόδειξη του οργανωτικού επαγγελματισμού του Αζερμπαϊτζάν. Οι σύγχρονες υποδομές του Μπακού, τα αυστηρά μέτρα ασφαλείας και το φιλόξενο περιβάλλον κέρδισαν ευρεία αναγνώριση.
Από διπλωματική άποψη η COP29 έδειξε την ικανότητα του Αζερμπαϊτζάν να ξεπερνάει τις διαφορές και να προωθεί το διάλογο για τα επίκαιρα διεθνή ζητήματα. Πριν από την COP29 υπήρχαν αμφιβολίες σχετικά με την πιθανή επιτυχία της λόγω των σημαντικών διαφωνιών μεταξύ των αναπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών, ιδίως όσον αφορά την οικονομική και τεχνολογική υποστήριξη. Το βασικό πρόβλημα ήταν η επίλυση των διαφωνιών σχετικά με τις οικονομικές δεσμεύσεις, οι οποίες απαιτούσαν εκτεταμένες διαπραγματεύσεις. Οι συνομιλίες διήρκεσαν μέχρι αργά τη νύχτα της 24ης Νοεμβρίου και κατέληξαν σε μια ομοφωνία που αποτέλεσε θρίαμβο της διεθνούς συνεργασίας. Η παράταση της διάσκεψης κατά μία ημέρα εξασφάλισε την οριστικοποίηση αυτών των σημαντικότατων συμφωνιών.
Αρκετές συμφωνίες – ορόσημα έχουν υπογραφεί στην COP29:
Πρώτον, ο χρηματοδοτικός στόχος του Μπακού, μια νέα δέσμευση για τη διοχέτευση 1,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ για τη χρηματοδότηση για το κλίμα στις αναπτυσσόμενες χώρες ετησίως. Αυτός ο στόχος περιλαμβάνει ένα βασικό όρο για τις αναπτυγμένες χώρες, να αναλάβουν την πρωτοβουλία για την εξασφάλιση τουλάχιστον 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως για τις αναπτυσσόμενες χώρες έως το 2035. Αυτός ο βασικός στόχος, σε συνδυασμό με τους πόρους από τα πολυμερή δανειοδοτικά ιδρύματα (MDBs) και τον ιδιωτικό τομέα, θα δώσει τη δυνατότητα η χρηματοδότηση για το κλίμα να φτάσει τα 1,3 τρισεκατομμύρια. Η επιτυχής πραγματοποίηση της κορυφαίας προτεραιότητας της Προεδρίας της διάσκεψης κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα αποτελεί μια σημαντική πρόοδο σε σύγκριση με τον προηγούμενο στόχο χρηματοδότησης για το κλίμα ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ και θα ξεκλειδώσει ένα νέο κύμα παγκόσμιων επενδύσεων.
Δεύτερον, η COP29 τερμάτισε τη δεκαετή αναμονή για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων του άρθρου 6 σχετικά με τις αγορές άνθρακα υψηλής ακεραιότητας υπό της αιγίδα του ΟΗΕ. Αυτή ήταν μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες της Προεδρίας για φέτος και τα μέρη οδηγήθηκαν σ’αυτό το σημαντικό επίτευγμα μέσω των εντατικών διμερών τεχνικών και πολιτικών διαπραγματεύσεων. Η στρατηγική αυτή επέτρεψε την έξοδο από το πολυετές αδιέξοδο και την ολοκλήρωση του τελευταίου εκκρεμούς στοιχείου της συμφωνίας του Παρισιού. Το άρθρο 6 εξασφαλίζει τις αξιόπιστες και διαφανείς αγορές άνθρακα για τις χώρες οι οποίες εργάζονται από κοινού για την επίτευξη των κλιματικών στόχων τους. Οι χρηματοοικονομικές ροές από τις αντίστοιχες αγορές άνθρακα θα μπορούσαν να φθάσουν το 1 τρισεκατομμύριο ετησίως έως το 2050. Έχουν επίσης τη δυνατότητα να μειώσουν το κόστος εφαρμογής των εθνικών σχεδίων για το κλίμα κατά 250 δισεκατομμύρια ετησίως. Συνδυαστικά, ο στόχος χρηματοδότησης του Μπακού και το Άρθρο 6 θα αλλάξουν για πάντα την παγκόσμια αρχιτεκτονική χρηματοδότησης για το κλίμα, ανακατευθύνοντας τις επενδύσεις στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Τρίτον, η Προεδρία COP 29 πέτυχε επίσης να ιδρύσει και να θέσει σε λειτουργία το Ταμείο Απωλειών και Ζημιών, το οποίο θα είναι έτοιμο να διανείμει χρήματα το 2025.
Η απόφαση αυτή αναμενόταν εδώ και καιρό από τις αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των μικρών νησιωτικών κρατών, των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών και των αφρικανικών χωρών, καθώς ο σκοπός του Ταμείου είναι η παροχή οικονομικής βοήθειας σε χώρες που είναι πιο ευάλωτες στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Αυτό συνάδει με την προτεραιότητα που έθεσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, κ. Ilham Aliyev, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων σχετιζόμενων με την κλιματική αλλαγή στα μικρά νησιωτικά κράτη στο πλαίσιο της Προεδρίας της COP29.
Το Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, κατά τη διάρκεια της τρίτης συνεδρίασης του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου που πραγματοποιήθηκε στο Μπακού, ελήφθησαν σημαντικότατα μέτρα για την έναρξη των εργασιών του, συμπεριλαμβανομένου και του διορισμού του Εκτελεστικού Διευθυντή του Ταμείου.
Στο πλαίσιο της COP29 υπογράφτηκαν αρκετές σημαντικές συμφωνίες σχετικά με το Ταμείο Απωλειών και Ζημιών. Αυτές περιλαμβάνουν τη «Συμφωνία Εμπιστοσύνης στη Διαχείριση» και τη «Συμφωνία Τοποθεσίας της Γραμματείας» μεταξύ του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, καθώς και τη «Συμφωνία με τη Χώρα Υποδοχής» μεταξύ του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου και της χώρας υποδοχής, της Δημοκρατίας των Φιλιππίνων.
Μέχρι σήμερα το συνολικό ποσό της οικονομικής στήριξης του Ταμείου που ανακοινώθηκε υπερβαίνει τα 730 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.
Χάρη σ’αυτά τα επιτεύγματα, το Ταμείο Απωλειών και Ζημιών θα είναι σε θέση να ξεκινήσει τη χρηματοδότηση των έργων από το 2025. Αυτό δείχνει μια ακόμη επιτυχία της προεδρίας του Αζερμπαϊτζάν στην COP29.
Η αμεροληψία και η αποτελεσματική κλιματική διπλωματία του Αζερμπαϊτζάν διαδραμάτισαν ζωτικό ρόλο στη διασφάλιση αυτών των αποτελεσμάτων. Ενεργώντας ως γέφυρα μεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών το Μπακού διευκόλυνε την επίτευξη των συμβιβασμών που προωθούσαν την παγκόσμια ατζέντα για το κλίμα. Υποστηρίζοντας την αύξηση της οικονομικής στήριξης προς τις αναπτυσσόμενες χώρες το Αζερμπαϊτζάν υπογράμμισε για άλλη μια φορά τη δέσμευσή του για δίκαιη δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Παράλληλα με την παροχή ενός ισορροπημένου πακέτου συμφωνημένων προτεραιοτήτων, το Πρόγραμμα Δράσης της Προεδρίας COP29 κάλεσε μια ευρύτερη ομάδα ενδιαφερομένων πλευρών να συμβάλει στην παγκόσμια δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Το Πρόγραμμα Δράσης, το οποίο περιλαμβάνει 14 παγκόσμιες και 7 περιφερειακές πρωτοβουλίες, αντιμετωπίζει μερικά από τα οξύτερα προβλήματα, ρίχνει φως σε ξεχασμένες προτεραιότητες, προσφέρει μοναδικές λύσεις με βάση τις εμπειρίες και την προοπτική του οικοδεσπότη, καθώς ενισχύει τον συντονισμό και την COP-to-COP συνέπεια. Χρησιμεύει για να συμπληρώσουν τις υπάρχουσες πρωτοβουλίες και να φέρουν νέες, δημιουργικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση των κλιματικών προκλήσεων.
Οι πρωτοβουλίες αυτές, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν:
-την Πρωτοβουλία του Μπακού για τη χρηματοδότηση, τις επενδύσεις και το εμπόριο για το κλίμα (BICFIT): Η Προεδρία του COP29 ένωσε τις Υπηρεσίες του ΟΗΕ, τους Διεθνείς οργανισμούς, τις πολυμερείς τράπεζες ανάπτυξης, τα πολυμερή ταμεία για το κλίμα, τον ιδιωτικό τομέα, την κοινωνία των πολιτών και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, καθώς και την Προεδρία και τα μέρη της COP για να διασφαλίσει ότι η χρηματοδότηση, οι επενδύσεις και το εμπόριο παραμένουν στο επίκεντρο της ατζέντας για το κλίμα.
– τις Ενεργειακές υποχρεώσεις και δηλώσεις για την ενέργεια: Η Προεδρία της COP29 δρομολόγησε τις δεσμεύσεις και τις δηλώσεις της για την αποθήκευση ενέργειας, τα δίκτυα, τις ζώνες, τους διαδρόμους και το υδρογόνο, οι οποίες εγκρίθηκαν από 150 Μέρη.
– τη Δήλωση COP29 για την Πράσινη Ψηφιακή Δράση: Περισσότερες από 75 κυβερνήσεις και περισσότερα από 1.100 μέλη της κοινότητας της ψηφιακής τεχνολογίας ενέκριναν τη δήλωση για χρήση ψηφιακών εργαλείων για τη μείωση των εκπομπών και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στο κλίμα.
– την Πρωτοβουλία του Μπακού για την Ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού για την Ανθεκτικότητα στο Κλίμα: Μια κοινή δήλωση μεταξύ 8 Υπηρεσιών του ΟΗΕ, 3 MDB και 3 Ταμείων για το κλίμα που οδήγησε στην έγκριση των Κατευθυντήριων Αρχών του Μπακού για την Ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού για την Κλιματική Ανθεκτικότητα.
– το Συνασπισμό συνέχειας για το κλίμα και την υγεία: Πέντε Πρόεδροι COP (COP26 έως COP30), μαζί με τον Γενικό Διευθυντή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ενσωμάτωσαν την υγεία στην ατζέντα για το κλίμα και υποστήριξαν ότι η υγεία θα είναι βασικό χαρακτηριστικό των μελλοντικών διασκέψεων COP – με την ίδρυση του Συνασπισμού συνέχειας για το κλίμα και την υγεία.
– τη Δήλωση για τη μείωση του μεθανίου από οργανικά απόβλητα: Πάνω από 50 χώρες, συμπεριλαμβανομένων 8 από τους 10 μεγαλύτερους εκπομπούς μεθανίου από οργανικά απόβλητα στον κόσμο, που αντιπροσωπεύουν το 51% των παγκόσμιων εκπομπών μεθανίου από οργανικά απόβλητα, ενέκριναν τη Δήλωση αναλαμβάνοντας τις υποχρεώσεις για τους τομεακούς στόχους για τη μείωση του μεθανίου από τα οργανικά απόβλητα στα μελλοντικά NDCs και NAP που θα συμβάλουν στην υλοποίηση της Παγκόσμιας Δέσμευσης για το Μεθάνιο.
– τη Πρωτοβουλία του Baku «Harmoniya Climate Initiative for Farmers»: μια πλατφόρμα που συγκεντρώνει το διάσπαρτο τοπίο των υφιστάμενων πρωτοβουλιών για το κλίμα στον τομέα των τροφίμων και της γεωργίας, για να υποστηρίξει την πρόσβαση των αγροτών στη χρηματοδότηση.
– τη Διακήρυξη COP29 για Ενισχυμένη Δράση στον Τουρισμό: Δεσμεύει περισσότερες από 60 κυβερνήσεις να προωθήσουν βιώσιμες τουριστικές πρακτικές μειώνοντας τις εκπομπές και αυξάνοντας την ανθεκτικότητα στον τομέα, τοποθετώντας τελικά τον τουρισμό ως βασικό συστατικό των λύσεων για το κλίμα.
– τη Δήλωση COP29 για το νερό για τη δράση για το κλίμα: Με την έγκριση πάνω από 50 χωρών, αυτή η δήλωση θα υιοθετήσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την καταπολέμηση των αιτιών και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις υδάτινες περιοχές και στα οικοσυστήματα που σχετίζονται με το νερό. Υποστηρίζει την ενσωμάτωση των μέτρων μετριασμού και προσαρμογής που σχετίζονται με το νερό στις εθνικές πολιτικές για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένων των NDC και των NAP.
Επιπλέον, κατά το COP 29:
• Οι Πολυμερείς Τράπεζες Ανάπτυξης (MDBs) ανακοίνωσαν ότι η συνεισφορά τους στη δράση για το κλίμα θα είναι 170 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030, με 120 δολάρια για τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
• Συγκεντρώσαμε πάνω από 1.000 ιδιωτικούς και φιλανθρωπικούς οργανισμούς από περισσότερες από 70 χώρες στην πλατφόρμα «Business Investment and Philanthropy Climate Platform» (BIPCP), όπου οι ομάδες επενδυτών με τα περιουσιακά στοιχεία άνω των 10 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ενώθηκαν για να προσελκύσουν το ιδιωτικό κεφάλαιο στις κλιματικές αγορές.
Οι δεσμεύσεις για τα έργα και τις πρωτοβουλίες χρηματοδότησης για το κλίμα ανήλθαν συνολικά σε 7,3 δισεκατομμύρια δολάρια την Ημέρα των Οικονομικών, των Επενδύσεων
και του Εμπορίου, με τη μεγαλύτερη υποστήριξη να προέρχεται από την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (3,5 δισεκατομμύρια δολάρια) και τον τραπεζικό τομέα του Αζερμπαϊτζάν (1,2 δισεκατομμύρια δολάρια) σε επενδύσεις για την καταπολέμηση των επιπτώσεων των παγετώνων που λιώνουν, πράσινες ταξινομίες και τη δράση για το κλίμα.
• Τα χρηματοδοτικά ιδρύματα ανάπτυξης δεσμεύτηκαν να υποστηρίξουν την Πρωτοβουλία «Lighthouse 10 GW» για έργα ανανεώσιμων πηγών υδρογόνου σε αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες χώρες.
Πάνω από 50 συμμετέχοντες παράγοντες της ναυτιλιακής βιομηχανίας συμφώνησαν να επιταχύνουν την χρήση καυσίμων μηδενικών και σχεδόν μηδενικών εκπομπών έως το 2030, που μεταφράζεται σε τουλάχιστον 5 εκατομμύρια τόνους πράσινου υδρογόνου.
• Η Προεδρία του Αζερμπαϊτζάν τόνισε το ρόλο της συνεργασίας και της ειρήνης ως απαραίτητο στοιχείο για την παγκόσμια δράση για το κλίμα, η Έκκληση της Εκεχειρίας της COP έχει συγκεντρώσει υποστήριξη από 132 χώρες και πάνω από 1.200 οργανισμούς, καθώς και η Έκκληση του Μπακού για την Κλιματική Αντιμετώπιση για την Ειρήνη, παροχή βοήθειας και αποκατάσταση. Μια πρωτοβουλία που θα ανοίξει το Κέντρο Δράσεων του Baku για το κλίμα και την ειρήνη για την επίλυση του επείγοντος προβλήματος της κλιματικής αλλαγής, των συγκρούσεων και των ανθρωπιστικών αναγκών.
Γενικά, κατά τη διάρκεια της COP του Μπακού, εγκρίθηκαν 52 σημαντικές αποφάσεις. Αυτή η διάσκεψη θα μείνει στη μνήμη μας ως μια καθοριστική στιγμή στον παγκόσμιο αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Οι συμφωνίες και η συναίνεση που επιτεύχθηκε κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής καταδεικνύουν το σημαντικό ρόλο του Αζερμπαϊτζάν στην εξέλιξη της διεθνούς συνεργασίας. Πέρα από τα απτά αποτελέσματα, η COP29 τόνισε επίσης τις οργανωτικές και διπλωματικές δυνατότητες του Αζερμπαϊτζάν, ενισχύοντας περαιτέρω τη θέση του στην παγκόσμια αρένα.
Ως οικοδεσπότης και ως ουδέτερος μεσολαβητής το Αζερμπαϊτζάν επέδειξε την ετοιμότητά του να αντιμετωπίσει τις παγκόσμιες περιβαλλοντικές προκλήσεις, αφήνοντας μια διαρκή κληρονομιά. Η επιτυχία της COP29 όχι μόνο συμβάλλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής σήμερα, αλλά επίσης αποτελεί ένα διαρκές παράδειγμα για τη μελλοντική διεθνή συνεργασία.
