BBC: Τι αναδεικνύει το BBC και γιατί αφορά την Ελλάδα-Έντονη διεθνή συζήτηση προκαλεί το εκτενές ρεπορτάζ του BBC για τα σχέδια μετατροπής του όρους Σινά σε πολυτελές τουριστικό σύμπλεγμα, με αναβαθμίσεις υποδομών, νέους οδικούς άξονες, τελεφερίκ και μεγάλης κλίμακας ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις.
Ρεπορτάζ: Παντελής Χαριτάκης
Το δημοσίευμα αναδεικνύει τον κίνδυνο αλλοίωσης ενός τόπου με παγκόσμια πνευματική ακτινοβολία, αλλά και την εμπλοκή της Ελλάδας λόγω της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης, του αρχαιότερου εν λειτουργία χριστιανικού μοναστηριού. Η ανησυχία δεν είναι θεωρητική: αφορά το status, το τοπίο και τη βιοτική συνέχεια της τοπικής βεδουίνικης φυλής Τζεμπελίγια, αλλά και τις ισορροπίες γύρω από τον άβατο χώρο της Μονής.
Οι νεότερες πληροφορίες για τη Μονή Σινά
Σύμφωνα με ανώτερους εκκλησιαστικούς παράγοντες Ελλάδος και Ομογένειας που μίλησαν στο tilegrafimanews.gr, το τελευταίο δίμηνο υπήρξαν διαδοχικές επαφές Αθήνας–Καΐρου για ασφαλιστικές δικλείδες προστασίας του μοναστηριού. Η ερμηνεία της αμφιλεγόμενης απόφασης αιγυπτιακού δικαστηρίου –που έκανε λόγο για κρατική γη και απλό «δικαίωμα χρήσης»– αποτέλεσε πυρήνα κρίσης: εκτιμήθηκε ως πλήγμα στο ιστορικό κεκτημένο της Μονής και ως νομικό προηγούμενο που θα μπορούσε να περιορίσει τη φυσική της αυθυπαρξία. Από πλευράς Καΐρου, μεταφέρθηκε διαβεβαίωση ότι δεν τίθεται θέμα απομάκρυνσης μοναχών ή παύσης λειτουργίας· από ελληνικής πλευράς, ζητήθηκε γραπτή, επιχειρησιακά δεσμευτική θωράκιση, όχι μόνο πολιτική δήλωση προθέσεων.
Διπλωματική γραμμή: υψηλοί τόνοι με κανάλια συνεννόησης
Το Υπουργείο Εξωτερικών κινείται σε διπλή ρότα: δημόσια ανάδειξη της σημασίας της Αγίας Αικατερίνης ως εμβληματικού φορέα ελληνισμού και ορθοδοξίας, και παρασκηνιακή τεχνική διαπραγμάτευση για να μην υπονομευθεί η καθημερινή λειτουργία της αδελφότητας. Έμφαση δίνεται στο σαφές μήνυμα ότι οι τουριστικές παρεμβάσεις δεν μπορεί να υπερισχύσουν του καθεστώτος προστασίας ενός μνημείου παγκόσμιας σημασίας, ειδικά όταν αγγίζουν ζώνες οπτικής, ακουστικής και περιβαλλοντικής όχλησης γύρω από τον ιερό πυρήνα.
Το εκκλησιαστικό αποτύπωμα και τα όρια δικαιοδοσίας
Στο κανονικό πεδίο, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων υπενθυμίζει τη μακραίωνη πνευματική και διοικητική σχέση με τη Σιναιτική παράδοση, προβάλλοντας τη γραμμή ότι η προστασία δεν είναι μόνο νομική αλλά και θεσμικά εκκλησιολογική: η Μονή συνιστά «πνευματικό φάρο συνύπαρξης». Από την άλλη, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με το ειδικό βάρος της Πρωτόθρονης Εκκλησίας, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, ιδίως υπό το πρίσμα διεθνών πιέσεων για «τουριστική αξιοποίηση» ιερών τόπων σε ευρύτερες γεωπολιτικές ζώνες έντασης. Το μήνυμα είναι καθαρό: καμία διαχείριση δεν μπορεί να ακουμπά τον ιερό χαρακτήρα, το κοινοβιακό ήθος και την ακτινοβολία του Σινά.
UNESCO και διεθνείς δεσμεύσεις
Η κρισιμότητα του τοπίου δεν είναι μόνο εκκλησιαστική. Η UNESCO έχει καταγράψει τον ενιαίο χαρακτήρα μνημείου–τοπίου (monastery–settlement–mountain) και την ανάγκη αυστηρής συμμόρφωσης με τις διαδικασίες εκτίμησης επιπτώσεων πριν από κάθε επέμβαση. Η διεθνής συζήτηση για ένταξη σε «Κατάλογο σε Κίνδυνο» παραμένει ανοιχτή ως εργαλείο πίεσης. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι η παραμικρή κατασκευή με μόνιμο οπτικό αποτύπωμα γύρω από τον άβατο πυρήνα μπορεί να πυροδοτήσει νομικές και θεσμικές συνέπειες σε διεθνές επίπεδο.
Η θέση του Καΐρου και το αφήγημα της ανάπτυξης
Η αιγυπτιακή πολιτεία προβάλλει το πρόγραμμα ως «δώρο προς τον κόσμο», συνδέοντάς το με στρατηγικούς στόχους τουρισμού σε περίοδο οικονομικής πίεσης. Επισήμως, γίνεται λόγος για περιβαλλοντικά ήπια ανάπτυξη και αναβάθμιση υποδομών για τους ντόπιους. Ωστόσο, σε επίπεδο εφαρμογής, τοπικά στελέχη αναγνωρίζουν καθυστερήσεις, υπερβάσεις και ελλιπή διαβούλευση. Η κεντρική ενημέρωση γίνεται από την κρατική πλατφόρμα της Αιγυπτιακής κυβέρνησης, με έμφαση στην «ισορροπία ανάπτυξης–προστασίας». Το ζητούμενο είναι αν η ισορροπία αυτή θα αποτυπωθεί με ρήτρες και χάρτες ζωνών προστασίας ή θα μείνει σε επίπεδο ρητορικής.
Οι Τζεμπελίγια στο περιθώριο;
Το BBC δίνει φωνή στη φυλή Τζεμπελίγια, τους «Φύλακες της Αγίας Αικατερίνης», που βλέπουν οικίες και οικο-καταλύματα να κατεδαφίζονται, πολλές φορές με ελλιπή αποζημίωση. Στελέχη ανθρωπολογικών ερευνών μιλούν για «αστικοποίηση ερήμου» χωρίς κοινωνική συναίνεση. Το ερώτημα που τίθεται είναι απλό: μπορεί ένας «νέος αστικός κόσμος» να συνυπάρξει με μια νομαδική παράδοση που επέλεξε την απόσταση από τον μαζικό τουρισμό; Αν όχι, τότε ο πολιτισμικός ιστός γύρω από τη Μονή κινδυνεύει εξίσου με το φυσικό τοπίο.
Το εσωτερικό εκκρεμές της Μονής και το κεφάλαιο Δαμιανού
Η συζήτηση για τη διαχείριση της κρίσης δεν μπορεί να παρακάμψει το κεφάλαιο της ηγουμενίας Δαμιανού. Οι δημόσιες δηλώσεις του για το δικαστικό πλήγμα, οι εσωτερικές εντάσεις και, τελικά, οι κινήσεις παραίτησης–διαδοχής έφεραν στην επιφάνεια το ερώτημα «ποιος μιλά, με ποια εντολή και με ποιο πλάνο». Εκκλησιαστικοί παράγοντες που μίλησαν στο tilegrafimanews.gr υπογραμμίζουν ότι η επόμενη ημέρα απαιτεί ηγεσία με πνευματικό κύρος αλλά και επιχειρησιακή επάρκεια, ικανή να συνομιλεί τεχνικά με κράτος, οργανισμούς και τοπική κοινωνία. «Η σιωπή δεν είναι επιλογή όταν αλλάζει ο χάρτης γύρω από ένα μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς», σημειώνουν χαρακτηριστικά.
Τι ζητά η Αθήνα, τι αντέχει η Μονή
Η ελληνική πλευρά έχει ήδη θέσει σε κανάλι τις τρεις αδιαπραγμάτευτες προϋποθέσεις: α) νομική θωράκιση της αυτοτέλειας της Μονής, β) ζώνες αυστηρής προστασίας με μετρήσιμα κριτήρια (θόρυβος, φωταύγεια, οπτικό αποτύπωμα, κυκλοφοριακό φορτίο), γ) ουσιαστική συμμετοχή της αδελφότητας σε κάθε φάση σχεδιασμού–αδειοδότησης. Παράλληλα, παρακολουθείται στενά η στάση των μεγάλων Εκκλησιών. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων έχουν ήδη στείλει μήνυμα συνέργειας με σεβασμό στην κανονική τάξη, ενώ η Ελλάδα ζητά σύμπλευση και σε επίπεδο διεθνών οργανισμών με αιχμή την UNESCO.
Πού κρίνεται η επόμενη μέρα
Το παιχνίδι θα κριθεί στα «ψιλά γράμματα»: στους όρους δόμησης που θα εγκριθούν, στα masterplans που θα αναρτηθούν, στις διαδρομές πρόσβασης (πού θα φτάνει λεωφορείο, πού θα σταματά πεζοπορία), στη διαχείριση των ημερήσιων ροών και στις ρήτρες που θα αποτρέπουν παραβιάσεις. Εδώ, η Αθήνα χρειάζεται σταθερή φωνή και τεχνική τεκμηρίωση· το Κάιρο, πολιτικό θάρρος να «παγώσει» ό,τι θίγει τον ιερό πυρήνα· η διεθνής κοινότητα, διαρκή επιτήρηση χωρίς προσχήματα.
Το Σινά δεν είναι μόνο ένας τόπος. Είναι σύμβολο συνάντησης Αποκάλυψης, παράδοσης και ανθρώπινων κοινοτήτων. Η ανάπτυξη δεν είναι εχθρός, όταν υπακούει σε κανόνες που σέβονται το ιερό και το ευάλωτο. Η Ελλάδα, με την ιστορική, θρησκευτική και πολιτιστική της σχέση με την Αγία Αικατερίνη, οφείλει να μείνει παρούσα – θεσμικά, τεχνικά, διπλωματικά. Το BBC έφερε στο διεθνές προσκήνιο όσα στο πεδίο ήδη συντελούνται· τώρα το βάρος πέφτει σε Φανάρι, Ιεροσόλυμα, Αθήνα και Κάιρο να αποδείξουν ότι ο 21ος αιώνας μπορεί να συνδυάσει προστασία και μέτρο. Αλλιώς, ο «νέος αστικός κόσμος» θα γραφτεί πάνω σε μια μνήμη που δεν αναπληρώνεται.
