Νέος δρόμος για τη διεκδίκηση ελληνικών πολεμικών επανορθώσεων από τη Γερμανία: το Δικαστήριο Συμβιβασμού και Διαιτησίας του ΟΑΣΕ στη Γενεύη.
Tο γερμανικό παράρτημα της IALANA ( διεθνής οργάνωση νομικών που δραστηριοποιούνται στην ειρηνική διευθέτηση διαφορών και συγκρούσεων) διοργάνωσε αυτή την εβδομάδα στους χώρους του Πανεπιστημίου Χούμπολντ του Βερολίνου μια ημερίδα με πολιτικούς, ιστορικούς και διεθνολόγους με θέμα τις πιθανότητες επιτυχίας μιας νομικής διεκδίκησης των ελληνικών αιτημάτων που προκύπτουν από την κατοχή έναντι της Γερμανίας. Πεποίθηση των διοργανωτών είναι ότι δεν πρόκειται απλώς για ηθικό ζήτημα αλλά για μια συμβολή στη διατήρηση της ειρήνης: κατά αυτόν τον τρόπο στέλνεται το μήνυμα ανά τον κόσμο ότι σε περίπτωση παραβίασης του διεθνούς δικαίου θα πρέπει να καταβάλλονται αποζημιώσεις στο ακέραιο.
Στη συζήτηση προσκλήθηκαν αλλά δεν παραβρέθηκαν ούτε εκπρόσωποι του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών, ούτε των Οικονομικών και ούτε των κυβερνητικών κομμάτων.
Με την απουσία τους θέλησαν, μάλλον, έστω και κατά έναν συμβολικό τρόπο, να υπογραμμίσουν την επίσημη γερμανική θέση ότι το θέμα των πολεμικών επανορθώσεων έχει πολιτικά και νομικά λήξει. Μια διαφορετική γνώμη υποστήριξαν οι ομιλητές της ημερίδας, με πρώτο τον ιστορικό Χάγκεν Φλάισερ, που ήταν και ο κεντρικός εισηγητής.
Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών παρουσίασε αναλυτικά τις καταστροφές που υπέστη η Ελλάδα στην περίοδο της γερμανικής κατοχής, τις ναζιστικές θηριωδίες κατά του άμαχου πληθυσμού αλλά και την υπόθεση του κατοχικού δανείου.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στις ελληνικές προσπάθειες για επανορθώσεις και τις γερμανικές για την αποφυγή τους. Το συμπέρασμα του ήταν ότι: «Πρέπει να γίνει από τη γερμανική πλευρά το μεγάλο άλμα. Να παραδεχτεί δηλαδή ότι υπάρχει το πρόβλημα, ότι δεν μπορεί να θεωρηθεί ως λήξαν. Πρόκειται για διμερές ζήτημα, για διγνωμία, για διαφορά απόψεων. Δεν μπορείς να πεις ότι έληξε όταν συμμετέχουν δύο πλευρές σε αυτό το παιχνίδι. Πρέπει να αναγνωρίσουν [οι Γερμανοί]ότι προφανώς υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για το συγκεκριμένο θέμα, δηλαδή ότι υπάρχει ζήτημα. Και αν υπάρχει ένα τέτοιο ζήτημα τι κάνεις; Κάθεσαι μαζί και το διαπραγματεύεσαι.”
Την άποψη αυτή υποστήριξε και η νομικός και βουλευτής των Πρασίνων, Κάτια Κόιλ. Όπως τόνισε στην παρέμβαση της, κανένα από τα ελληνικά αιτήματα δεν έχει παραγραφεί και ούτε είναι λύση να μη τα συζητάς. Το ζητούμενο είναι να ξεκινήσει μια συζήτηση.
Την ένσταση ότι υπάρχει ο κίνδυνος να κατηγορηθεί η Ελλάδα στη Γερμανία ότι θέτει ζήτημα επανορθώσεων στην τρέχουσα συγκυρία επιδιώκοντας να αποσπάσει χρήματα για να μειώσει το χρέος της η κ. Κόιλ τη δέχεται ως ένα μόνο σημείο: «Αλλά μπορεί να έχει και μια θετική πλευρά. Συζητώντας για πρώτη φορά την ιστορική διάσταση πολεμικών επανορθώσεων πολλοί εδώ στη Γερμανία θα διαπιστώσουν ότι και εμάς στο παρελθόν μας χαρίστηκαν οφειλές και θα αναρωτηθούν, αν κάτι ανάλογο θα πρέπει να γίνει και με την Ελλάδα. Αυτό θα άνοιγε στην τρέχουσα συζήτηση μια νέα διάσταση, πράγμα που θα έκανε καλό σε όλους.»
Σε αυτή τη λογική κινείται και η στάση του κόμματος “Η Αριστερά”. Αυτό το διάστημα έχει καταθέσει στη βουλή τρεις αιτήσεις που αφορούν την καταβολή πολεμικών επανορθώσεων προς την Ελλάδα, την αποζημίωση των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας και την επιστροφή του κατοχικού δανείου. Οπωσδήποτε το κόμμα επιδιώκει τα αιτήματά του να συζητηθούν στο κοινοβούλιο. Κάτι το διαφορετικό είναι όμως αν θα επιμείνει στη διεξαγωγή ψηφοφορίας. Ο βουλευτής Βόλφγκανγκ Γκέρκε: «Το ένα είναι να έχεις δίκιο και το άλλο να το βρεις. Αν πας στο δικαστήριο και χάσεις τη δίκη τότε αυτό είναι αρνητικό για τα αιτήματα σου. Το ίδιο ισχύει και για τις αιτήσεις που έχουμε υποβάλει στη βουλή. Θα σκεφτούμε πολύ καλά αν θα τις θέσουμε σε ψηφοφορία ή όχι. Ο λόγος που τις καταθέσαμε είναι να ξεκινήσει μια δημόσια συζήτηση, να ανοίξουν πόρτες».
Στην ημερίδα του Βερολίνου εξετάστηκε και η δυνατότητα να βρεθεί λύση δια της δικαστικής οδού. Θα πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι η γερμανική κυβέρνηση δεν πρόκειται να προσφύγει για τη διευθέτηση της ουσίας των διαφορών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Και μάλλον ουτοπικό θα ήταν να περιμένει κανείς από τη Γερμανία ότι θα παραιτηθεί από το δικαίωμα της ετεροδικίας που την προστατεύει από δίκες εναντίον της σε δικαστήρια άλλων χωρών.
Ως διέξοδο για την Ελλάδα ο δικαστής στο Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο στη Λειψία, Ντίντερ Ντάιζεροτ, υπέδειξε στην εισήγηση του το Δικαστήριο Συμβιβασμού και Διαιτησίας του ΟΑΣΕ στη Γενεύη. Πρόκειται για έναν σχετικά άγνωστό θεσμό που ως σήμερα δεν έχει εκδικάσει καμία υπόθεση. Δεδομένου όμως ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Γερμανία έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση της Στοκχόλμης (15.12.1992) θα μπορούσε η κάθε μια από τις δύο χώρες να προσφύγει και μόνη της σε αυτό το δικαστήριο.
Ο Ντίντερ Ντάιζεροτ: «Η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να απευθυνθεί στο Δικαστήριο Συμβιβασμού και Διαιτησίας με το αίτημα είτε της έναρξης της διαδικασίας της διαιτησίας είτε της διευθέτησης διαφορών. Πρόκειται για δύο διαφορετικές διαδικασίες με τις οποίες μπορεί να επιτευχθεί η επίλυση πραγματικών ή και νομικών ζητημάτων. Με τη διαδικασία της διευθέτησης διαφορών θα επιτυγχάνονταν μια πρόταση του δικαστηρίου προς τις δύο πλευρές που δεν θα ήταν δεσμευτική. Στην περίπτωση της διαιτησίας η απόφαση θα ήταν για τους εμπλεκόμενους δεσμευτική».
