ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ: Νέα πρόκληση στην ελληνική υφαλοκρηπίδα-Η ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αναζωπυρώθηκε το απόγευμα της Πέμπτης 7 Αυγούστου 2025, όταν η Τουρκία απέτρεψε το ερευνητικό σκάφος Fugro Gauss, υπό σημαία Γιβραλτάρ, από την εκτέλεση ερευνών εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας νοτιοανατολικά του Καστελόριζου.
Ρεπορτάζ: Παντελής Χαριτάκης
Οι έρευνες αφορούσαν το East to Med Data Corridor (EMC), το κολοσσιαίο καλώδιο οπτικών ινών που θα συνδέσει την Ελλάδα με τη Σαουδική Αραβία.
Η Άγκυρα εξέδωσε αντί-NAVTEX, δεσμεύοντας την περιοχή, και απέστειλε τέσσερις αεροναυτικές μονάδες για να εμποδίσει την αποστολή. Το ελληνικό Υπουργείο Ναυτιλίας είχε εγκρίνει την παρουσία του σκάφους για το διάστημα 11 Ιουνίου – 11 Αυγούστου 2025, όπως προκύπτει από το σχετικό έγγραφο.
Το έργο-ορόσημο των 2.000 χιλιομέτρων
Το EMC Project, συνολικού μήκους περίπου 2.000 χιλιομέτρων, θα ενώνει την Κρήτη και την Κύπρο με την Σαουδική Αραβία, μεταφέροντας δεδομένα με υπερυψηλές ταχύτητες. Βασικός μέτοχος με ποσοστό 72% είναι η Saudi Telecom Company, που αποτελεί τον κορυφαίο τηλεπικοινωνιακό πάροχο στη Μέση Ανατολή.
Η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί το έργο στρατηγικής σημασίας, εντάσσοντάς το στα σχέδια ενεργειακής και ψηφιακής διασύνδεσης με την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Το καλώδιο θα συνοδεύεται και από μελλοντική ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, την οποία στηρίζει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Η τουρκική θέση
Πηγές του Υπουργείου Άμυνας της Τουρκίας δήλωσαν πως «η αποφασιστικότητά μας σχετικά με τα δικαιώματά μας στην υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο αποδεικνύεται συνεχώς τόσο στο τραπέζι όσο και στο πεδίο». Υποστήριξαν ότι οποιαδήποτε δραστηριότητα, όπως πόντιση καλωδίων ή επιστημονική έρευνα, «πρέπει να συντονίζεται εκ των προτέρων με τη χώρα μας» και πως το Fugro Gauss «παραβίασε την τουρκική υφαλοκρηπίδα».
Η Άγκυρα, επικαλούμενη τη δήλωσή της στον ΟΗΕ στις 18 Μαρτίου 2020, θεωρεί ότι μεγάλο τμήμα της περιοχής νοτιοανατολικά της Μεγίστης της ανήκει, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα και η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζουν την εκεί ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Η ελληνική διάσταση
Αν και δεν έχει υπάρξει επίσημη ανακοίνωση από την Αθήνα, κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι η Ελλάδα παρακολουθεί στενά το περιστατικό και βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με το Υπουργείο Εξωτερικών και το ΓΕΕΘΑ. Το σκάφος, που την ώρα του περιστατικού βρισκόταν νότια της Κύπρου, έχει ήδη μετακινηθεί εκτός της περιοχής έντασης.
Στρατιωτικοί αναλυτές σημειώνουν ότι η Τουρκία επιδιώκει να επιβάλει de facto ζώνη ελέγχου στην Ανατολική Μεσόγειο, δοκιμάζοντας τις ελληνικές αντοχές και στέλνοντας μήνυμα για κάθε μελλοντική ερευνητική ή ενεργειακή δραστηριότητα.
Κίνδυνοι για το έργο και οι επόμενες κινήσεις
Το EMC Project, εκτός από την ψηφιακή διάσταση, αποτελεί και σύμβολο γεωπολιτικής συνεργασίας Ελλάδας – Κύπρου – Σαουδικής Αραβίας. Οποιαδήποτε καθυστέρηση ή αμφισβήτηση της πορείας του μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο τις σχέσεις Αθήνας – Άγκυρας, αλλά και να θέσει σε δοκιμασία τις σχέσεις της Τουρκίας με τον αραβικό κόσμο.
Διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι η Ελλάδα μπορεί να θέσει το ζήτημα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ, ενώ υπάρχει η πιθανότητα ενημέρωσης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς το περιστατικό αφορά παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων κράτους-μέλους.
Η μεγάλη εικόνα
Το επεισόδιο με το Fugro Gauss έρχεται να προστεθεί σε μια μακρά λίστα εντάσεων στην περιοχή, από τις έρευνες του Oruc Reis μέχρι τις πρόσφατες τουρκικές NAVTEX για γεωτρήσεις. Το Καστελόριζο, αν και μικρό νησί, βρίσκεται σε κομβικό σημείο για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, κάτι που εξηγεί την τουρκική ευαισθησία.
Αναλυτές προειδοποιούν ότι η Άγκυρα θα συνεχίσει τις προκλήσεις, ιδιαίτερα σε έργα που συνδέουν την Ελλάδα με τρίτες χώρες, βλέποντας σε αυτά απειλή για τη δική της ενεργειακή και εμπορική κυριαρχία.
