Το Δεκέμβριο του 2015, μια Ελληνίδα μητέρα από την Κοζάνη η Χρύσα Σκόδρα γέννησε στην Φινλανδία.
Δύο μήνες πριν γεννήσει το κράτος μέσω του KΕLA – το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων της Φινλανδίας– την αντάμειψε με ένα κουτί με δώρα. Η Χρύσα δεν είναι μια ξεχωριστή περίπτωση αλλά μια ακόμη μητέρα που ζει στη Φινλανδία και απολαμβάνει τις παροχές του κοινωνικού κράτους.
Το κουτί ή αλλιώς το «πακέτο μητρότητας» – το οποίο παρέχεται δωρεάν από το κράτος– είναι διαθέσιμο σε όλες τις μέλλουσες μητέρες.
Περιέχει φάρμακα, έναν υπνόσακο, τα απαραίτητα για τις εξόδους του βρέφους, τα προϊόντα μπάνιου, καθώς και πάνες, σεντόνια και ένα μικρό στρώμα. Μάλιστα με το στρώμα στον πάτο του κουτιού, το κουτί μεταμορφώνεται στο πρώτο κρεβάτι του μωρού. Πολλά παιδιά, ανεξαρτήτως κοινωνικού υπόβαθρου, παίρνουν τον πρώτο τους ασφαλή υπνάκο, μέσα στους τέσσερις χαρτονένιους τοίχους αυτού του κουτιού.
Οι μητέρες μπορούν να επιλέξουν αν θα πάρουν το κουτί ή ένα συμβολικό ποσό των 140€ αν και το 95% επιλέγουν το κουτί γιατί αξίζει πολλά περισσότερα. Εκτός αυτού αποτελεί και μια ευγενική χειρονομία που δείχνει πως το κράτος είναι δίπλα στις μητέρες στην πιο σημαντική στιγμή της ζωής τους.
Η παράδοση με την παροχή του κουτιού κρατάει από το 1938.Αρχικά, το σχέδιο εφαρμόστηκε για οικογένειες χαμηλών εισοδημάτων, αλλά αυτό άλλαξε το 1949.
Κι έτσι από τότε το κουτί παρέχεται σε όλες τις μητέρες με όσα θα χρειαστούν για τη φροντίδα του μωρού τους.
Αξίζει να αναφερθεί πως όταν ξεκίνησαν οι σκέψεις για τη δημιουργία του κουτιού, το 1930 η Φινλανδία ήταν μία φτωχή χώρα και η βρεφική θνησιμότητα ήταν υψηλή – πέθαιναν 65 μωρά στα 1000. Τα στατιστικά όμως βελτιώθηκαν ραγδαία στις επόμενες δεκαετίες.
«Το κουτί δημιουργήθηκε σε μια περίοδο κρίσης. Θα μπορούσε άραγε να εφαρμοστεί κάτι ανάλογο στην Ελλάδα;» διερωτάται η Χρύσα Σκορδά.
Σύμφωνα με την ίδια, κάθε χρόνο το design του κουτιού και τα περιεχόμενά του αλλάζουν.
«Για παράδειγμα, παλαιότερα, υπήρχαν μπιμπερό αλλά εδώ και χρόνια δεν υπάρχουν για να στηρίξουν το μητρικό θηλασμό. Πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκε το νέο κουτί του 2016 (http://www.kela.fi/web/en/maternitypackage) Μέχρι σήμερα (Μάρτιος 2016) έδιναν το κουτί του 2015 μέχρι που εξαντλήθηκε».
Τι περιλαμβάνει το «κουτί» του 2015
-Στρώμα, κάλυμμα στρώματος, κατωσέντονο, παπλωματοθήκη, κουβέρτα, υπνόσακος/πάπλωμα
-Στολή για τα χιόνια, καπέλο, γάντια με μόνωση και μποτάκια
-Μπουφάν με κουκούλα και πλεκτό φορμάκι
-Κάλτσες και γάντια, πλεκτό καπέλο
-Φορμάκια, μωρουδιακά ρούχα και κολάν σε unisex χρώματα και σχέδια
-Πετσέτα μπάνιου με κουκούλα, ψαλιδάκι νυχιών, βούρτσα μαλλιών, οδοντόβουρτσα, θερμόμετρο μπάνιου, πανάκι για πλύσιμο
-Σετ από υφασμάτινες πάνες και 2 τετράγωνα κομμάτια μουσελίνας
-Βιβλίο με εικόνες και παιχνίδι-μασητικό για τα δόντια
-Eπιθέματα στήθους, λανολίνη για τις θηλές και προφυλακτικά.
-Το ίδιο το κουτί που λειτουργεί και ως κρεβατάκι μωρού.
Δεν είναι όμως μόνο «το κουτί» η μοναδική παροχή για τις νέες μητέρες ανεξαρτήτως εθνικότητας που γεννούν στην Φιλανδία.
Μια σειρά από παροχές του κοινωνικού κράτους διευκολύνουν ακόμα περισσότερο την καθημερινότητά τους, καθώς τους προσφέρεται κάθε δυνατή βοήθεια για να μεγαλώσουν με ασφάλεια τα νεογνά τους.
Όπως αναφέρει στο protothema.gr η Χρύσα Σκορδά, «Στη Φινλανδία κάθε έγκυος παρακολουθείται τακτικά ανά μηνά στην αρχή της κύησης και ανά δυο βδομάδες προς το τέλος της κύησης από μια νοσοκόμα, η οποία κάνει τις απαραίτητες μετρήσεις στην εγκυμονούσα και ακούει το μωρό με Doppler. Σε περίπτωση που δει κάτι ανησυχητικό στέλνει την έγκυο με παραπεμπτικό για εργαστηριακές εξετάσεις και ραντεβού με γιατρό».
Κρατικά αλλά με παροχές ιδιωτικών τα μαιευτήρια στην Φιλανδία
Στο Ελσίνκι υπάρχουν δυο μεγάλες μαιευτικές κλινικές (KätilöopistoSairaalaκαι Naistenklinikka). Η Χρύσα Σκορδά γέννησε στο KätilöopistoSairaala, το μεγαλύτερο στην Ευρώπη όπου επί το πλείστον γίνονται οι γέννες χαμηλού ρίσκου. Θα μπορούσε να γεννήσει και στο Naistenklinikka που είναι πιο κοντά στο σπίτι της αν της «έσπαγαν τα νερά» και είχαν διαθέσιμο κρεβάτι.
«Τελικά, γέννησα εκεί που με έστειλαν αρχικά» λέει. Για να προσθέσει: «Όταν πήγα εκεί ζήτησα οικογενειακό δωμάτιο και ευτυχώς μόλις είχε αδειάσει ένα. Ήμουν με το μωρό μου και τον αντρα μου συνεχώς και τις πέντε μέρες όπου χρειάστηκε να νοσηλευτώ».
Συνήθως η παραμονή στο νοσοκομείο δεν διαρκεί περισσότερες από τρεις μέρες αλλά επειδή έχασε αίμα κατά την διάρκεια της γέννας την κράτησαν δυο μέρες παραπάνω για να βεβαιωθούν ότι είναι καλά στην υγεία της και πως αισθάνεται έτοιμη να επιστρέψει στο σπίτι της για να φροντίσει το μωρό της.
Με τη σύμφωνη λοιπόν γνώμη της έμειναν δυο ακόμα νύχτες στο νοσοκομείο. Και για γιατί όχι άλλωστε;
«Είχαμε το δικό μας δωμάτιο, γεύματα πέντε φορές τη μέρα και μαίες συνεχώς δίπλα μας, πολλές φορές μέρα και νύχτα με το πάτημα ενός κουμπιού. Το κόστος νοσηλείας είναι 38€ τη μέρα το άτομο. Αν έχεις οικογενειακό δωμάτιο με τον σύζυγό σου ή άλλο συγγενικό πρόσωπο, πληρώνεις 76€ τη μέρα», συμπληρώνει.
Όσο για τα επιδόματα μητρότητας πάρτε μια ανάσα και σημειώστε. Καταρχήν ξεκινούν 50 μέρες πριν την γέννα και φτάνουν έως και τα τρία έτη. Τα επιδόματα δίνονται βάσει των εισφορών του κάθε φορολογούμενου. Ακόμα, κάθε πρωτότοκο μωρό που γεννιέται εδώ και χρίζεται Φινλανδός πολίτης παίρνει 95,75€ το μήνα μέχρι και τα 17 του έτη.
Τα θετικά και τα αρνητικά του φινλανδικού συστήματος υγείας
Η Χρύσα Σκορδά απαριθμεί τα θετικά αλλά και τα αρνητικά του εθνικού φινλανδικού συστήματος Υγείας.
«Στα θετικά, το γεγονός ότι εδώ δεν υπάρχουν ιδιωτικά μαιευτήρια. Οι περισσότεροι εμπιστευόμαστε τα κρατικά νοσοκομεία. Οι καλύτεροι γιατροί δουλεύουν στα κρατικά. Όταν χρειάζεσαι ραντεβού με γιατρό ή συμβουλές σε θέματα υγείας, παίρνεις τηλέφωνο στο πλησιέστερο κέντρο υγείας και αν δεν απαντήσουν με την πρώτη σε παίρνουν πίσω (callbackservice) άμεσα χωρίς να περιμένεις να βγάλεις γραμμή. Τώρα στα αρνητικά, υπάρχει μια έλλειψη γιατρών διαφόρων ειδικοτήτων. Δύσκολα θα σε παραπέμψουν σε ειδικό. Πρώτα θα πάρεις τηλέφωνο και θα αξιολογήσουν τα συμπτώματά σου τηλεφωνικώς, θα σε δει νοσοκόμα, μετά Γενικός Παθολογός που ενδεχομένως να σε στείλει για εργαστηριακές εξετάσεις και μετά θα σε δει ο ειδικός γιατρός».
Πώς επέλεξε να ζήσει στην Φινλανδία
H Xρύσα Σκόδρα είναι μια Κοζανίτισσα που ζει στη Φινλανδία εδώ και μία δεκαετία. Είναι δημοσιογράφος, καθηγήτρια πανεπιστήμιου, ιδιοκτήτρια εταιρίας δημοσίων σχέσεων και μητέρα ενός μικρού αγοριού. Στην Ελλάδα υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός και παρουσιάστρια ειδήσεων. Έφυγε για σπουδές στην Αθήνα το 2001 και εργάστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 ως Σύνδεσμος Επικοινωνίας για τους διεθνείς δημοσιογράφους. Από τον Ιανουάριο του 2005 ζει και εργάζεται στη Φινλανδία. Εκεί ταξίδεψε με υποτροφία Εράσμους.
Η ίδια θα πει: «Ήταν συνειδητή επιλογή, δεν ήρθα λόγω κρίσης. Βρέθηκα στο Ροβανιέμι -το χωριό του Άη Βασίλη- με -25 βαθμούς, πίσσα σκοτάδι, τόνους χιόνι παντού και μια βαλίτσα με όλα μου τα υπάρχοντα. Ενώ η πρώτη μου σκέψη ήταν να γυρίσω άρον, άρον πίσω, μόλις πήγα στο Πανεπιστήμιο της Λαπωνίας και είδα πόσο μοντέρνα, καθαρά και οργανωμένα είναι δε μου έκανε καρδιά να φύγω. Γι’ αυτό και έμεινα 11 ολόκληρα χρόνια. Εν τω μεταξύ, τελείωσα και άλλα δύο πτυχία, ένα πτυχίο ειδίκευσης στο International Project Management και το μεταπτυχιακό μου στο Arts Management (Πολιτισμική Διαχείριση)».
Φωτογραφία: Kela, Nana Uitto
