ΦΙΝΤΑΝ: Η Άγκυρα ανεβάζει κατακόρυφα την ένταση του δημόσιου λόγου στα ελληνοτουρκικά, με τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν να δηλώνει στο φιλοκυβερνητικό ULKE TV πως «δεν δέχεται τα 12 μίλια» και ότι «το Αιγαίο δεν είναι άλυτο» αν υπάρξει πολιτική βούληση — «ιδίως όσο κυβερνά ο κ. Μητσοτάκης».
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης – tilegrafimanews.gr
Η Αθήνα απάντησε άμεσα· ο Γιώργος Γεραπετρίτης επανέλαβε ότι «σε ζητήματα εθνικού συμφέροντος δεν υπάρχει περιθώριο συζήτησης», τονίζοντας τον σταθερό προσανατολισμό της χώρας στο διεθνές δίκαιο και στις σχέσεις καλής γειτονίας.
Πέρα από τη ρητορική, το βάρος πέφτει σε δύο άξονες: (α) στο εύρος χωρικών υδάτων και εναέριου χώρου στο Αιγαίο — με τη γνωστή διαφορά «6/10/12 μιλίων» — και (β) στη σύνδεση που επιχειρεί η Άγκυρα με ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες ασφάλειας, όπως το SAFE της Ε.Ε., όπου καταγγέλλει ότι «ο ευρωπαϊκός μηχανισμός ασφαλείας έχει καταληφθεί από 1-2 χώρες», με σαφή αιχμή προς την Ελλάδα.
Ποια είναι η ελληνική θέση – και πώς “διαβάζει” τη συνέντευξη Φιντάν
Στο πλαίσιο του θεσμικού λόγου, η Αθήνα παραπέμπει σταθερά στην εφαρμογή του διεθνούς δικαίου της θάλασσας και στην ανάγκη αποκλιμάκωσης με σαφείς κανόνες, ενώ διασυνδέει κάθε βήμα με το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Σημειώνεται ότι το ζήτημα του εύρους των χωρικών υδάτων είναι κυριαρχικό δικαίωμα κάθε κράτους, κάτι που η ελληνική πλευρά έχει διακηρύξει πολλαπλώς, διατηρώντας όλα τα νόμιμα μέσα στη διάθεσή της. Η τοποθέτηση Φιντάν —«δεν δέχομαι 12, δεν δέχεστε 6»— επιχειρεί να πλαισιώσει την αντιδικία ως «συμμετρικό συμβιβασμό», ωστόσο η Αθήνα τη χαρακτηρίζει παραπλανητική, υπογραμμίζοντας ότι «δεν μπορούν να τεθούν σε παζάρι κανόνες που εδράζονται σε συνθήκες και συμβάσεις».
Παράλληλα, κυβερνητικές πηγές απορρίπτουν τον υπαινιγμό ότι η Ελλάδα «πολιτεύεται αντιτουρκικά στο εσωτερικό», αντιτείνοντας ότι η χώρα έχει «αυθεντική, θετική ατζέντα εξωτερικής πολιτικής», όπως αποτυπώνεται στις τοποθετήσεις του Υπουργείου Εξωτερικών και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, που ερείδονται σε διεθνείς κανόνες, αποτροπή και πολυμερείς συνεργασίες. Ειδικά για το πρόγραμμα SAFE, διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες σημειώνουν ότι αποτελεί ευρωπαϊκό εργαλείο υπό την πολιτική καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης/ΕΥΕΔ και όχι διμερές «γήπεδο» αντιπαραθέσεων.
Πώς το κάλυψαν τα τουρκικά μέσα
Τα μεγάλα φιλοκυβερνητικά τουρκικά μίντια ανέδειξαν το μοτίβο «η Τουρκία απαντά στη σκληρή γλώσσα της Αθήνας με πρόσκληση σε διάλογο». Η TRT World και η Daily Sabah πρόβαλαν ιδιαίτερα την αποστροφή Φιντάν για «ευκαιρία επίλυσης επί Μητσοτάκη», επιχειρώντας να μεταθέσουν το βάρος μιας πιθανής αποτυχίας στον «εσωτερικό πολιτικό φόβο κόστους» της Ελλάδας. Η Hürriyetεστίασε στο ιστορικό σκέλος περί ΝΑΤΟ (αποχώρηση Ελλάδας το 1974–επιστροφή 1980) ως υπενθύμιση «γενναιοδωρίας» της Άγκυρας· ελληνικές πηγές, πάντως, θεωρούν αυτή τη ρητορική «αναχρονιστική εργαλειοποίηση» γεγονότων σε διαφορετικό ψυχροπολεμικό πλαίσιο.
Στο θέμα του SAFE, τα ίδια μέσα συνδέουν την «ελληνική επιρροή στις Βρυξέλλες» με «αποκλεισμό της Τουρκίας από κρίσιμα ευρωπαϊκά σχήματα ασφάλειας», παρουσιάζοντας την Αθήνα ως «τροχοπέδη». Η ελληνική ανάγνωση αντιτείνει ότι τέτοιες δομές «ούτε φωτογραφίζουν ούτε αποκλείουν χώρες per se», αλλά υπακούν σε αντικειμενικά κριτήρια, αξιολογήσεις και πολιτικές αποφάσεις στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τι γράφουν τα διεθνή ΜΜΕ & πρακτορεία ειδήσεων
Στο διεθνές ρεπορτάζ, η έμφαση πέφτει στη διττή στρατηγική Φιντάν: «σκληρές κόκκινες γραμμές» συνδυασμένες με πρόσκληση σε διάλογο. Η Reuters καταγράφει την ανακύκλωση γνωστών θέσεων της Άγκυρας για τα μίλια, επισημαίνοντας ότι τέτοιες δημόσιες τοποθετήσεις «προεξοφλούν το διαπραγματευτικό ταβάνι» και συχνά «σκληραίνουν και την άλλη πλευρά». Το BBC εστιάζει στο πολιτικό σκέλος: η αναφορά «όσο κυβερνά ο Μητσοτάκης» εκλαμβάνεται ως «παράθυρο ευκαιρίας» αλλά και ως πιθανή προσπάθεια «διάσπασης της ευρωπαϊκής συνοχής», ενόψει ατζέντας κυρώσεων/αντιμέτρων σε άλλες περιφέρειες.
Το Associated Press μεταδίδει ότι η αναφορά Φιντάν στο SAFE «ακουμπά νεύρο» στις Βρυξέλλες, όπου επιδιώκεται να παραμείνει η Τουρκία σε διάλογο για περιφερειακή σταθερότητα, χωρίς όμως «σκιές» σε νομικοπολιτικές προϋποθέσεις. Το Al Jazeera τοποθετεί το επεισόδιο σε ευρύτερο «παζλ» Ανατολικής Μεσογείου (ενέργεια, θαλάσσιες ζώνες, Κύπρος), ενώ αναλυτές επισημαίνουν ότι οι δηλώσεις για «δεκαπλάσια ανταπόδοση» αν συνεχιστεί «απειλητική γλώσσα» συντηρούν το ρίσκο λεκτικής κλιμάκωσης.
Από τουρκικής πλευράς, η Anadolu Agency προσφέρει την κυβερνητική ανάγνωση: «πρόθεση επίλυσης» με «αμοιβαίο σεβασμό» και «χωρίς μαξιμαλισμούς», υπονοώντας ότι η Αθήνα οφείλει «να υπερβεί εσωτερικό πολιτικό κόστος». Παράλληλα, η TRT World ανακυκλώνει το αφήγημα περί «ελληνικού βέτο» σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες ασφάλειας.
(Σημ.: Στο ρεπορτάζ διεθνούς κυκλοφορίας αναφέρεται και το πρακτορείο Lingarem ως αναμεταδότης αποσπασμάτων της συνέντευξης Φιντάν σε αγγλόφωνη περίληψη, σε συντονισμό με μεγάλα newswires. Η αξιοπιστία του ουσιαστικά κρίθηκε από τη σύγκλιση με όσα μετέδωσαν τα αναγνωρισμένα διεθνή πρακτορεία.)
Πολιτική γεωμετρία: «διάλογος» με προϋποθέσεις – και τα πραγματικά “εργαλεία”
Στελέχη με γνώση των διερευνητικών επαφών επισημαίνουν ότι ο δημόσιος λόγος σπάνια συμπίπτει 1:1 με το «τραπέζι των τεχνικών συζητήσεων». Η Άγκυρα, λένε, χρησιμοποιεί τη δυναμική δηλώσεων για να διαμορφώνει πλαίσιο κόστους–οφέλους εν όψει συμβολικών σταθμών (π.χ. ευρωτουρκική ατζέντα, Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, συνάντηση ΥΠΕΞ στο Λουξεμβούργο). Η Αθήνα, από την άλλη, «δεν πρόκειται να περάσει κάτω από τον πήχη του διεθνούς δικαίου»· αυτό αποφύλλεται και στη ρητορική Γεραπετρίτη για «αδιαπραγμάτευτα θέματα εθνικού συμφέροντος».
Οι διπλωματικές γέφυρες —αν υπάρξουν— θα αναζητηθούν σε γνωστά κανάλια: πολιτικός διάλογος, ΜΟΕ, διερευνητικές, ενδεχομένως και στο επίπεδο επιτελών. Η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι το ευρωπαϊκό πλαίσιο λειτουργεί ως «ασφαλιστική δικλείδα», γι’ αυτό και επενδύει σε ανοιχτή γραμμή με την ΕΥΕΔ/ΕΕ και το ΝΑΤΟ, ενώ καταγράφει επισταμένα τις εντάσεις, διαβιβάζοντας ενημερωτικά non-papers στους θεσμούς.
Το “SAFE” ως πεδίο αντιπαράθεσης
Το πρόγραμμα SAFE της Ε.Ε. παρουσιάζεται στα τουρκικά ΜΜΕ ως παράδειγμα «ελληνικής παρεμπόδισης». Ελληνικές κυβερνητικές πηγές αντιλέγουν ότι πρόκειται για ευρωπαϊκό εργαλείο υπό συλλογικές αποφάσεις, όπου κρίσιμος είναι ο σεβασμός κριτηρίων και η συμβατότητα με το κοινοτικό κεκτημένο. Εδώ εγγράφεται το γνωστό «τρίγωνο»: δικαιώματα–υποχρεώσεις–πολιτικές προϋποθέσεις. Η ρητορική Φιντάν, πάντως, δείχνει πως η Άγκυρα θα επιχειρήσει να κεφαλαιοποιήσει τον δημόσιο διάλογο και στο Λουξεμβούργο, όπου —όπως είπε— «ζητήθηκε συνάντηση» με τον Έλληνα ΥΠΕΞ.
Λέξεις που βαραίνουν – και σιωπές που μετράνε
Στην παρούσα φάση, τα σήματα είναι αντιφατικά: ο Φιντάν μιλά για «ειρήνη και χαιρετισμό» — και στο ίδιο πνεύμα απειλεί με «δεκαπλάσια ανταπόδοση» σε «απειλητική γλώσσα». Για την Αθήνα, η σταθερά παραμένει μία: διεθνές δίκαιο, αποτροπή, διάλογος χωρίς εκβιασμούς. Για τις Βρυξέλλες, προέχει να μην «εισαχθεί» η διμερής ένταση ως υποκατάστατο ευρωπαϊκής στρατηγικής. Για τη Συμμαχία, να αποτραπεί ο «θόρυβος» σε μια περίμετρο ήδη υπό πίεση.
Αν υπάρχει περιθώριο προόδου, θα φανεί από το αν οι δύο πλευρές θα φέρουν «τεχνικές» προτάσεις στο τραπέζι — αντί για καλωδιωμένες κόκκινες γραμμές μπροστά στις κάμερες. Μέχρι τότε, οι λέξεις θα συνεχίσουν να βαραίνουν. Και οι σιωπές επίσης.
