ΝΑΤΟ: Καθώς η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα, οι Ευρωπαίους ηγέτες αναρωτιούνται πλέον αν οι ΗΠΑ παραμένουν ένας αξιόπιστος εταίρος
Αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα βρίσκεται η Ευρώπη από τη στιγμή που ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο για να εκτελέσει τη δεύτερη θητεία του.
Η δημόσια έχθρα του αμερικανού προέδρου προς τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι της Ουκρανίας, η προθυμία του να αγκαλιάσει τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν και τα πρόσφατα σχόλιά του στα οποία αμφιβάλει για το αν θα υπερασπιζόταν τους συμμάχους του ΝΑΤΟ «αν δεν πληρώσουν», όλα αυτά ανάγκασαν τους Ευρωπαίους ηγέτες να αρχίσουν να σκέφτονται το αδιανόητο – είναι οι ΗΠΑ ένας αξιόπιστος εταίρος σε μια εποχή που η Ήπειρος τους κλονίζεται από τον μεγαλύτερο πόλεμο που έχει ξεσπάσει από τη δεκαετία του 1940;
Το αμέσως επόμενο ερώτημα που προκύπτει είναι αν μπορεί το ΝΑΤΟ να αντέξει χωρίς τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τους αναλυτές στο ερώτημα αυτό η απάντηση είναι ότι μπορούν.
Οι ΗΠΑ και η Γερμανία είναι οι μεγαλύτεροι συνεισφέροντες στον στρατιωτικό προϋπολογισμό του ΝΑΤΟ, όπως επίσης και στον πολιτικό προϋπολογισμό και στο επενδυτικό πρόγραμμα ασφάλειας, με σχεδόν 16% η καθεμία, ακολουθούμενες από το Ηνωμένο Βασίλειο με 11% και τη Γαλλία με 10%, όπως αναφέρει ένα ενημερωτικό δελτίο του ΝΑΤΟ. Οι αναλυτές εκτιμούν λοιπόν, ότι η Ευρώπη δεν χρειάζεται να κάνει πολλά για να αναπληρώσει την απώλεια των συνεισφορών της Ουάσιγκτον. Εάν οι ευρωπαϊκές χώρες ενωθούν και αγοράσουν τον κατάλληλο εξοπλισμό, η Ευρώπη «θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σοβαρό συμβατικό και… πυρηνικό αποτρεπτικό μέσο» κατά της Ρωσίας, δήλωσε ο Ben Schreer, εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (IISS), μιλώντας στο CNN.
«Η Ευρώπη από μόνη της (έχει ακόμα) την ικανότητα να συγκεντρώσει τους πόρους που απαιτούνται για να αμυνθεί, είναι απλώς ένα ζήτημα αν (είναι) πρόθυμη να το κάνει», είπε ο Schreer. Και αυτό είναι επίσης ένα βασικό ερώτημα.
Για περισσότερα από 75 χρόνια και έπειτα από κυβερνήσεις 14 διαφορετικών προέδρων των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ, οι ΗΠΑ ήταν η καρδιά του ΝΑΤΟ που πάντα κρατούσε τη συμμαχία ενωμένη.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, τα αμερικανικά στρατεύματα βρίσκονταν στο πλευρό της Ευρώπης αποτρέποντας τυχόν σοβιετικές φιλοδοξίες να επεκτείνουν τη συμμαχία του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Οι εκστρατείες του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια τη δεκαετία του 1990 διεξήχθησαν με αμερικανικά στρατεύματα και αεροπορική δύναμη. Και, έως ότου η δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ ανέλαβε τα καθήκοντά της στις 20 Ιανουαρίου, η Ουάσιγκτον πρωτοστάτησε στη βοήθεια για την Ουκρανία.
Όμως αυτές οι δεκαετίες όπου οι ΗΠΑ έδειχναν την αλληλεγγύη τους, πιθανότατα να έχουν τελειώσει λένε οι αναλυτές.
Ο John Lough, πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ και νυν συνεργάτης στο think tank, Chatham House στο Λονδίνο, διαπιστώνει μια ακόμη πιο βαθιά διάσπαση στη συμμαχία.
«Απλώς αισθάνονται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν την Ευρώπη περισσότερο ως ανταγωνιστή, αντίπαλο, παρά ως σύμμαχο», λέει στο CNN, προσθέτοντας ότι εξαιτίας αυτού η δέσμευση της Ουάσιγκτον να υπερασπιστεί τους συμμάχους του ΝΑΤΟ είναι κάπως αμφίβολη.
«Μόλις αρχίσεις να χάνεις μέρος αυτής της δέσμευσης, ουσιαστικά τα χάνεις όλα», λέει ο Lough.
Για ορισμένους αναλυτές, ένα ΝΑΤΟ χωρίς τις ΗΠΑ δεν είναι απαραιτήτως κακή ιδέα.
«Μόλις οι σύμμαχοι των ΗΠΑ πεισθούν ότι δεν μπορούν πλέον να εμπιστεύονται τις ικανότητες των ΗΠΑ για να τους υπερασπιστούν, θα σπεύσουν να χαλαρώσουν και να εργαστούν προς την ανάπτυξη των δικών τους δυνατοτήτων», έγραψε πέρυσι στο War on the Global Rock Institutes ο Moritz Graefrath, μεταδιδακτορικός συνεργάτης στην ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική στο William & Mary’s Global Research Institute.
«Με αυτή την έννοια -ίσως αντιδιαισθητικά- μια απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων θα δημιουργήσει μια ακόμη ισχυρότερη και όχι μια πιο αδύναμη, Ευρώπη», έγραψε ο Graefrath.
Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας και μέλος του ΝΑΤΟ, Ντόναλντ Τουσκ, πιστεύει ότι αυτή η διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει. «Η Ευρώπη στο σύνολό της είναι πραγματικά ικανή να κερδίσει οποιαδήποτε στρατιωτική, χρηματοπιστωτική, οικονομική αντιπαράθεση με τη Ρωσία – είμαστε απλώς ισχυρότεροι», είπε πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυτή την εβδομάδα. «Απλώς πρέπει να αρχίσουμε να πιστεύουμε σε αυτό. Και σήμερα φαίνεται να συμβαίνει» τόνισε.
Τι διαθέτει η Ευρώπη;
Η Τουρκία διαθέτει τις μεγαλύτερες ένοπλες δυνάμεις του ΝΑΤΟ μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, με 355.200 ενεργό στρατιωτικό προσωπικό, σύμφωνα με το Στρατιωτικό Ισοζύγιο 2025, που καταρτίστηκε από την IISS. Ακολουθεί η Γαλλία (202.200), η Γερμανία (179.850), η Πολωνία (164.100), η Ιταλία (161.850), το Ηνωμένο Βασίλειο (141.100), η Ελλάδα (132.000) και η Ισπανία (122.200).
Η Τουρκία διαθέτει επίσης το περισσότερο στρατό, που αποτελεί την πλειοψηφία των χερσαίων στρατευμάτων πρώτης γραμμής, με 260.200, τη Γαλλία (113.800), την Ιταλία (94.000), την Ελλάδα (93.000), την Πολωνία (90.600), το Ηνωμένο Βασίλειο (78.800), την Ισπανία (70.200) και τη Γερμανία (70.200), σύμφωνα με το IISS06).
Αντίθετα, υπήρχαν περίπου 80.000 Αμερικανοί στρατιώτες που είχαν τοποθετηθεί ή αναπτυχθεί σε βάσεις σε χώρες του ΝΑΤΟ από τον Ιούνιο του 2024, σύμφωνα με μια έκθεση του Ιουλίου 2024 από την Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσου (CRS). Οι περισσότεροι από αυτούς τους Αμερικανούς στρατιώτες βρίσκονται στη Γερμανία (35.000), στην Ιταλία (12.000) και στο Ηνωμένο Βασίλειο (10.000), αναφέρει το CRS.
Ορισμένα από τα μεγαλύτερα έθνη του ΝΑΤΟ διαθέτουν επίσης όπλα ίσα ή πολλές φορές καλύτερα από αυτά που διαθέτει η Ρωσία.
Επίσης, εκτός από τις ΗΠΑ, πυρηνικές δυνάμεις διατηρούν επίσης η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, με αμφότερες να αναπτύσσουν υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων.
Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ εκτός από τις ΗΠΑ διαθέτουν μεταξύ τους περίπου 2.000 μαχητικά και αεροσκάφη, με δεκάδες νέα αεροσκάφη stealth F-35 να περιλαμβάνονται σε αυτόν τον αριθμό.
Οι χερσαίες δυνάμεις περιλαμβάνουν σύγχρονα άρματα μάχης, συμπεριλαμβανομένων των γερμανικών Leopards και των British Challengers. Οι ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ μπορούν να εκτοξεύουν ισχυρούς πυραύλους κρουζ, όπως το κοινό γαλλο-βρετανικό SCALP/Storm Shadow.
Η έκθεση Military Balance του 2025 σημειώνει ότι η Ευρώπη λαμβάνει μέτρα για να βελτιώσει τις στρατιωτικές της δυνάμεις χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ. Το 2024, έξι ευρωπαϊκές χώρες ενώθηκαν σε ένα έργο για την ανάπτυξη πυραύλων κρουζ, έκαναν κινήσεις για να αυξήσουν την ικανότητα παραγωγής πυρομαχικών και να διαφοροποιήσουν τη βάση προμηθευτών τους, κοιτάζοντας χώρες όπως η Βραζιλία, το Ισραήλ και η Νότια Κορέα ως νέες πηγές στρατιωτικού υλικού.
Σύμφωνα με τους αναλυτές ακόμα και αν οι ΗΠΑ υποχωρήσουν εντελώς από την Ευρώπη, θα άφηναν πίσω τους σημαντικές υποδομές αφού διαθέτουν 31 μόνιμες βάσεις στην Ευρώπη, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσου – ναυτικές, αεροπορικές, επίγειες και εγκαταστάσεις διοίκησης και ελέγχου που θα είναι διαθέσιμες στις χώρες όπου βρίσκονται εάν οι ΗΠΑ αποχωρούσαν.
Τι ακολουθεί;
Κάποιοι ελπίζουν ότι η συζήτηση για την απόσυρση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ είναι απλώς μια βλακεία του Τραμπ με στόχο να ωθήσει τους συμμάχους να ξοδέψουν περισσότερα για την άμυνα.
Το CNN κάνει μια αναδρομή στην πρώτη θητεία του Τραμπ όταν φέρεται να ζήτησε από το Πεντάγωνο να εξετάσει επιλογές για την απομάκρυνση των αμερικανικών στρατευμάτων που σταθμεύουν στη Νότια Κορέα για να προστατευθούν από τα πυρηνικά της Βόρειας Κορέας. Αυτό συνέβη καθώς ο Τραμπ προετοιμαζόταν να συναντήσει τον Βορεοκορεάτη Κιμ Γιονγκ Ουν, όπου ήλπιζε να τον πείσει να δεσμευτεί να εγκαταλείψει το πυρηνικό του οπλοστάσιο.
Πηγή κοντά στον Λευκό Οίκο είχε πει στο CNN εκείνη την εποχή ότι η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων θεωρούνταν κάτι που θα μπορούσε ενδεχομένως να συμβεί στο μέλλον, αλλά «μόνο πολύ καιρό μετά την εξαφάνιση των πυρηνικών (της Βόρειας Κορέας) και αφού έχει επαληθευτεί».
Όμως ο Κιμ απέρριψε όλες τις παρακλήσεις να εγκαταλείψει το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του. Τότε η συνάντηση Κιμ – Τραμπ «πουλήθηκε ως μεγάλη επιτυχία παρά το γεγονός ότι δεν ήταν», είπε ο Schreer.
Στη συνέχεια, οι ΗΠΑ επέστρεψαν στο «business as usual» στην κορεατική χερσόνησο, είπε ο Schreer. Οι ΗΠΑ – με δεκάδες χιλιάδες στρατεύματα στη Νότια Κορέα– τους κράτησαν εκεί. Οι διμερείς ασκήσεις με τις δυνάμεις της Σεούλ ξεκίνησαν εκ νέου, αμερικανικά πολεμικά πλοία μπήκαν σε λιμάνια της Νότιας Κορέας και βομβαρδιστικά της αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας πέταξαν πάνω από την περιοχή.
Το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και στην Ευρώπη εάν ο Τραμπ δεν πάρει αυτό που θέλει από τον Πούτιν, λένε οι αναλυτές. Το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να συνεχίσει, με τις πρόσφατες απειλές να απομακρύνονται.
«Αν ο Πούτιν προσπαθήσει να… στριμώξει τον Ντόναλντ πάρα πολύ, ακόμη και ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να το αναγνωρίσει», καταλήγει ο Schreer.
Πηγή: skai.gr
