ΠΟΥΤΙΝ: Ο πόλεμος στην Ουκρανία εισέρχεται σε νέα φάση, με τον Βλαντίμιρ Πούτιν να επανακαθορίζει τις απαιτήσεις του για μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία.
Ρεπορτάζ : Γιώργος Θεοχάρης
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες που μετέδωσε το Reuters, ο Ρώσος πρόεδρος ζητά από το Κίεβο να αποκηρύξει οριστικά την προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ, να αποδεχθεί περιορισμούς στον στρατό του και να παραδώσει ολόκληρη την περιοχή του Ντονμπάς. Παράλληλα, απαιτεί νομικά δεσμευτική δέσμευση ότι η Συμμαχία δεν θα επεκταθεί περαιτέρω προς Ανατολάς και ότι δεν θα αναπτυχθούν δυτικά στρατεύματα στην Ουκρανία.
Το «σχέδιο Πούτιν» για το Ντονμπάς
Το Κρεμλίνο εμφανίζεται να έχει υποχωρήσει σε σχέση με τις απαιτήσεις του Ιουνίου 2024, όταν ζητούσε την πλήρη παράδοση και των τεσσάρων επαρχιών – Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια. Τώρα, επικεντρώνεται στο Ντονμπάς, ζητώντας να αποσυρθεί πλήρως η Ουκρανία από τα εδάφη που εξακολουθεί να ελέγχει, συνολικής έκτασης 6.300 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Σε αντάλλαγμα, η Ρωσία προτίθεται να παγώσει τις γραμμές του μετώπου στη Ζαπορίζια και στη Χερσώνα, ενώ αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να παραδώσει μικρά τμήματα που κατέχει στο Χάρκοβο, το Σούμι και το Ντνιπροπετρόβσκ.
Η Ρωσία ελέγχει ήδη το 76% του Ντονέτσκ, το 98% του Λουγκάνσκ, το 72% της Ζαπορίζια και το 73% της Χερσώνας. Σύμφωνα με ρωσικές πηγές, τα ποσοστά αυτά της δίνουν ισχυρό πλεονέκτημα στη διαπραγμάτευση.
Οι «κόκκινες γραμμές» για το ΝΑΤΟ
Πέραν των εδαφικών απαιτήσεων, ο Πούτιν θέτει ως προϋπόθεση την ουδετερότητα της Ουκρανίας και την αποκήρυξη της ένταξής της στο ΝΑΤΟ. Ο Ντόναλντ Τραμπ, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, έχει ήδη αποκλείσει το ενδεχόμενο ουκρανικής ένταξης στη Συμμαχία όσο βρίσκεται στην προεδρία.
Ο Ρώσος πρόεδρος απαιτεί επίσης νομικά δεσμευτική εγγύηση ότι η Βορειοατλαντική Συμμαχία δεν θα επεκταθεί ανατολικότερα. Στο πλαίσιο αυτό, ζητεί περιορισμούς στον ουκρανικό στρατό και πλήρη απαγόρευση ανάπτυξης δυτικών στρατευμάτων, ακόμη και υπό τη μορφή ειρηνευτικής αποστολής.
Σύμφωνα με αναλυτές του NATO, μια τέτοια ρήτρα θα αποτελούσε «στρατηγική νίκη» για τη Ρωσία, καθώς θα κατοχύρωνε τη σφαίρα επιρροής της στην Ανατολική Ευρώπη.
Η θέση του Ζελένσκι
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι απέρριψε για μία ακόμη φορά το ενδεχόμενο παραχώρησης εδαφών. «Το Ντονμπάς είναι το φρούριό μας. Αν μιλάμε απλά για αποχώρηση από την ανατολή, δεν μπορούμε να το κάνουμε. Είναι ζήτημα επιβίωσης», τόνισε σε δηλώσεις του.
Το Κίεβο εκτιμά ότι μια τέτοια παραχώρηση θα αποτελούσε στρατηγική αυτοκτονία, καθώς θα άνοιγε τον δρόμο για νέα ρωσική προέλαση προς το κέντρο της χώρας. Όπως σχολιάζει το BBC, η ουκρανική ηγεσία θεωρεί ότι οι ισχυρότερες αμυντικές γραμμές της χώρας βρίσκονται ακριβώς στην ανατολή και η απώλειά τους θα αποσταθεροποιούσε άμεσα την εθνική ασφάλεια.
Η σύνοδος της Αλάσκα και ο ρόλος Τραμπ
Η πρόσφατη σύνοδος στην Αλάσκα αποτέλεσε την πρώτη φορά που συζητήθηκαν συγκεκριμένα οι όροι της Ρωσίας. Όπως μεταδίδει το Reuters, ο Πούτιν φάνηκε διατεθειμένος να υποχωρήσει σε ορισμένα σημεία, παρουσιάζοντας ένα πιο «ρεαλιστικό» σχέδιο σε σχέση με το παρελθόν.
Ο Τραμπ εμφανίζεται αποφασισμένος να μείνει στην ιστορία ως «ειρηνοποιός». Σε κοινή συνέντευξη με τον Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο, δήλωσε: «Πιστεύω ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν θέλει να τελειώσει αυτό. Νιώθω σιγουριά ότι θα βρούμε λύση».
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, ανέφερε πως ο Πούτιν είναι πρόθυμος να συναντηθεί προσωπικά με τον Ζελένσκι, αλλά έθεσε ζήτημα «νομιμότητας». Υπενθύμισε ότι η θητεία του Ουκρανού προέδρου έληξε τον Μάιο του 2024, χωρίς να έχουν διεξαχθεί εκλογές λόγω πολέμου. Για τη Μόσχα, αυτό συνιστά ερώτημα ως προς το αν ο Ζελένσκι έχει δικαίωμα να υπογράψει ειρηνευτική συμφωνία.
Οι τελευταίες πληροφορίες – το παρασκήνιο της διαπραγμάτευσης
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που επικαλείται το European External Action Service, η Ουκρανία αντιμετωπίζει έντονες πιέσεις από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να εξετάσει σοβαρά το σχέδιο Πούτιν, προκειμένου να μπει ένα «τέλος στη σφαγή». Ωστόσο, το Βερολίνο και το Παρίσι δεν έχουν παρουσιάσει ακόμα συγκεκριμένο πλαίσιο εγγυήσεων ασφαλείας, κάτι που αποδυναμώνει την ευρωπαϊκή θέση.
Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους κρατούν στάση αναμονής. Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑεπισημαίνει ότι «οποιαδήποτε λύση πρέπει να είναι αποδεκτή από τον ουκρανικό λαό». Αυτό όμως αφήνει τον Ζελένσκι εκτεθειμένο, καθώς η ουκρανική κοινή γνώμη παραμένει σε μεγάλο βαθμό αντίθετη με παραχώρηση εδαφών.
Διπλωμάτες εκτιμούν ότι το επόμενο διάστημα μπορεί να υπάρξει συνάντηση κορυφής ανάμεσα σε Πούτιν, Ζελένσκι και Τραμπ, πιθανώς στην Ελβετία ή σε ουδέτερη ευρωπαϊκή χώρα. Ωστόσο, η πιθανότητα να υπάρξει άμεση συμφωνία θεωρείται περιορισμένη.
Η ειρήνη παραμένει μακρινή
Παρά τις δηλώσεις περί «συμβιβασμού», οι δύο πλευρές παραμένουν πολύ μακριά. Ο Πούτιν θέλει να παγιώσει τα κέρδη του και να αποκλείσει την Ουκρανία από το ΝΑΤΟ. Ο Ζελένσκι, από την άλλη, αρνείται να εγκαταλείψει έδαφος που θεωρεί κρίσιμο για την ασφάλεια της χώρας του.
Οι ΗΠΑ και η ΕΕ παίζουν ρόλο μεσολαβητή, αλλά αδυνατούν να προτείνουν κοινό σχέδιο. Το αποτέλεσμα είναι η διαπραγμάτευση να κινείται σε τεντωμένο σκοινί, με τον κίνδυνο μιας νέας κλιμάκωσης πάντα παρόντα.
Όπως παρατηρεί ένας αναλυτής στις Βρυξέλλες: «Η Ρωσία έχει καταφέρει να βάλει την ατζέντα της στο τραπέζι. Η Ουκρανία έχει καταφέρει να κρατήσει τον πόλεμο τρία χρόνια. Αλλά το χάσμα ανάμεσα στις δύο πλευρές παραμένει αγεφύρωτο».
Η συμφωνία που όλοι προσδοκούν εξακολουθεί να φαίνεται μακρινή – και η ειρήνη στην Ουκρανία παραμένει αβέβαιη.
