Ο Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ επικαλέστηκε το άρθρο 42.7 της Συνθήκης της Λισαβόνας το οποίο υποχρεώνει όλα τα μέλη της ΕΕ να παρέχουν βοήθεια με όλα τα μέσα που εχουν στην διαθεση τους σε οποιοδήποτε μέλος που είναι θύμα ένοπλης επίθεσης. Πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι αυτο ειναι τουλάχιστον παράξενο. Που που μπορει να μας οδηγήσει αυτο; Είναι θέμα ΝΑΤΟ εναντίον ΕΕ;
Διαβάστε τι ειπαν οι εμπειρογνώμονες στο DefenceMatters.org
Igor Merheim-Eyre, Υποψήφιος Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο του Κεντ
Η επιλογή του Ολάντ να επικαλεστεί το άρθρο 42.7 της Συνθήκης της Λισαβόνας είναι ασυνήθιστη, αν μη τι άλλο λόγω της καινοφανούς επιλογής του συγκεκριμένου άρθρου. Η επιλογή, ωστόσο, είναι μάλλον σκόπιμη.
Πρώτον αναμφίβολα δώθηκε στον Πρόεδρο Ολάντ η ευκαιρία να επικαλεστεί το άρθρο 222 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Αυτή είναι η λεγόμενη «ρήτρα αλληλεγγύης», η οποία, ωστόσο, είναι μάλλον ασαφής όσον αφορά τους στόχους της, ενώ ο βαθμός στον οποίο μπορεί να αξιοποιήθει η «αλληλεγγύη» δεν εχει ακόμη διαπιστωθεί. Παρ ‘όλα αυτά, προβλέπει ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τα κράτη μέλη σε περίπτωση τρομοκρατικών επιθέσεων ή φυσικών καταστροφών. Στον απόηχο των επιθέσεων του Παρισιού, αυτό μπορεί να φαίνεται λογικό, αν και προϋποθέτει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας προς το εν λόγω κράτος.
Δεύτερον, ο Ολάντ δηλώσε ξεκάθαρα ότι η Γαλλία βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου με το ισλαμικό κράτος. Η δήλωση αυτή έχει επιπτώσεις και, ως εκ τούτου, καθιστά το άρθρο 222 σε μεγάλο βαθμό άνευ σημασίας. Η κήρυξη πολέμου σημαίνει ότι ο Γάλλος Πρόεδρος δεν ενδιαφέρεται για ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά για αυτοάμυνα μέσω μιας στρατιωτικής απάντησης κατα του ISIS. Περαιτέρω, ο Ολάντ έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η επίκληση του άρθρου 5 περί συλλογικής άμυνας της Συνθήκης του ΝΑΤΟ δεν επαρκεί, σε μεγάλο βαθμό λόγω της ιδιόμορφης στάσης της τουρκικής κυβέρνησης, και της απροθυμίας της για μια πιο άμεση συμμετοχή στη συριακή σύγκρουση.
Τρίτον, η φύση του άρθρου είναι επίσης σημαντικό να εξεταστεί. Το άρθρο 222 ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό εναν υπερεθνικό τρόπο λήψης αποφάσεων και δίνει προβάδισμα στην «αλληλεγγύη» στα όργανα της ΕΕ και, πιο συγκεκριμένα, στη Γενική Διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανθρωπιστική βοήθεια και προστασία των αμάχων. Ταυτόχρονα, το άρθρο αυτο θα απαιτούσε ομοφωνία στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τη στήριξη της Γαλλίας. Ωστόσο ο Ολάντ, δεν ενδιαφέρεται ούτε για το ρόλο της ΕΕ, ουτε για ομοφωνία.
Συνεπώς, χρησιμοποιώντας αντ’αυτου το άρθρο 42.7, το οποίο βασίζεται σε διακυβερνητικές μορφές συνεργασίας, είναι σε θέση να δημιουργήσει μια πιθανή «συμμαχία προθύμων μελών» για να συμμετάσχουν στον αγώνα κατά του ISIS. Λαμβάνοντας υπόψη την αργή διαδικασία λήψης αποφάσεων στις Βρυξέλλες, αυτού του είδους η προσέγγιση δίνει μια προστιθέμενη αίσθηση του πόσο επείγουσα ειναι η κατάσταση, αλλά και παρακάμπτοντας μέλη της ΕΕ ή του ΝΑΤΟ που μπορεί να φέρουν κάποια αντίθεση. Έτσι, αντί να διακινδυνεύσει το ενδεχόμενο διαφωνίας εντός της ΕΕ, η Γαλλία θα επιδιώξει μάλλον να συσπειρώσει τα κράτη μέλη που συμφωνούν με τους στόχους της.
Η στρατηγική της Γαλλίας, μέχρι ενα σημείο ειναι να δημιουργήσει ενα συνασπισμό κρατών που επιθυμούν να καταστρέψουν την τρομοκρατική οργάνωση του Ισλαμικού Κράτους. Μέχρι εκει όμως, γιατι μετα απο αυτο το σημείο η στρατηγική της Γαλλίας κάπως χάνεται. Θα έπαιρνε το ρίσκο ο Ολάντ να στείλει (εκτος απο τις ειδικές δυνάμεις που ήδη υπάρχουν) χερσαίες δυνάμεις; Μάλλον οχι.
Πολύ πιθανό ο Ολάντ να προσπαθήσει (όπως ο ίδιος εχει επισημάνει) να βρει μια γρήγορη διπλωματική λύση στον πόλεμο στη Συρία, ενώ ταυτόχρονα εντείνει τις αεροπορικές επιδρομές κατά του Ισλαμικού Κράτους και στηρίζει τους Κούρδους Πεσμεργκά (κατι που ενοχλεί την Τουρκία)
Η επίκληση του άρθρου 42.7, ως εκ τούτου, έχει σε μεγάλο βαθμό μια πολιτική σημασία, αν μη τι άλλο στην επίκληση της αλληλεγγύης, αποφεύγει τις διάφορες “παγίδες” διεθνών οργανισμών.
Manuel Muñiz, Υπόψιος διδάκτωρας Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης
Το άρθρο 42.7 προστέθηκε στις συνθήκες μετά τις βομβιστικές επιθέσεις της Μαδρίτης. Ήταν μια πρωτοβουλία της Ισπανίας. Δεν είναι σαφές τι συνεπάγεται, καθώς ειναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται. Στην ουσία μοιάζει με το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, και αναφέρεται ειδικά στην τρομοκρατία (οι συνθήκες της ΕΕ έχουν άλλα άρθρα που μοιάζουν περισσότερο με το άρθρο 5, με την έννοια ότι είναι ευρύτερα και αναφέρονται σε κάθε ένοπλη επίθεση). Πιστεύω ότι αυτό που η Γαλλία κάνει ειναι να α) καθορίσει προηγούμενο αυτου του Αρθρου αλληλεγγύης β) την προετοιμασία άλλων εταίρων της ΕΕ για μια κοινή αντίδραση (και πάλι, ενδεχομένως νέα αντιτρομοκρατικά μέτρα, ακόμη και δράση ασφάλειας στο εξωτερικό, μέσω της ΚΕΠΠΑ / ΚΠΑΑ) .
Sven Biscop, Διευθυντής του προγράμματος “Europe in The World”, Egmont – Βασιλικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων στις Βρυξέλλες
Θα ήταν ένα πολύ συμβολικό βήμα να επικαλεστεί αυτό το άρθρο, για πρώτη φορά, αποδεικνύοντας μια και καλή ότι η ΕΕ δεν είναι απλώς μια αγορά, αλλά μια πολιτική ένωση, της οποίας τα μέλη δεσμεύονται με μια μορφή εγγύησης αμοιβαίας άμυνας.
Πρακτικά, στρατιωτικά δε σημαίνει κατι παραπάνω, καθώς οι επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους συνεχίζονται από το 2014. Αλλά αυτό μπορεί να έχει επιχειρησιακές συνέπειες, και να δημιουργήσει ένα προηγούμενο για το μέλλον, όσον αφορά την αστυνομική συνεργασία και ιδιαίτερα την συνεργασία στον τομέα των πληροφοριών.
*O Αντρέ Ματισάκ ειναι δημοσιογράφος στην εφημερίδα Pravda
