Οι 5 «γραμμές πυρός» του Πούτιν: Σούμι, «βρώμικη βόμβα» και σενάρια Γ΄ Παγκοσμίου
Η Σούμι ως «νεκρή ζώνη» και πιθανός επόμενος στόχος
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, μιλώντας στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, υποστήριξε ότι Ρώσοι και Ουκρανοί «είναι ένας λαός»· άρα, «υπό αυτή την έννοια ολόκληρη η Ουκρανία είναι δική μας». Ειδικά για τη βορειοανατολική πόλη Σούμι, δήλωσε πως οι ρωσικές δυνάμεις δημιουργούν «νεκρή ζώνη» για την ασφάλεια των ρωσικών συνόρων και δεν αποκλείει κατάληψη της ίδιας της πόλης. Η αναφορά αυτή αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, αν λάβουμε υπόψη τις πρόσφατες κινήσεις που παρατηρούνται, σύμφωνα με ενημερώσεις του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας – κινήσεις που ενισχύουν τη ρωσική παρουσία στην ευρύτερη περιοχή των συνόρων Μπέλγκοροντ-Σούμι.
Η «βρώμικη βόμβα» και το μήνυμα αποτροπής
Ο Ρώσος πρόεδρος προειδοποίησε ανοιχτά το Κίεβο να μη χρησιμοποιήσει «βρώμικη βόμβα» – συνδυασμό συμβατικών εκρηκτικών με ραδιενεργό υλικό. Επέμεινε ότι, εφόσον το Κίεβο επιχειρούσε κάτι τέτοιο, η απάντηση της Μόσχας θα ήταν «καταστροφική για την πολιτική ηγεσία της Ουκρανίας και για τη χώρα στο σύνολό της». Η ρητορική συνδέεται με τις επανειλημμένες ανησυχίες της Διεθνούς Οργάνωσης Ατομικής Ενέργειας για τη ραγδαία κλιμάκωση πυρηνικών κινδύνων στην ευρύτερη ζώνη σύγκρουσης – ιδίως μετά τα περιστατικά γύρω από τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια.
«Δεν ζητάμε συνθηκολόγηση» – το σκληρό πλαίσιο διαπραγμάτευσης
Παρότι τόνισε ότι «η Ρωσία δεν επιδιώκει τη συνθηκολόγηση της Ουκρανίας», ο Πούτιν ξεκαθάρισε πως το Κίεβο οφείλει να αναγνωρίσει «την πραγματικότητα στο πεδίο» – δηλαδή τον ρωσικό έλεγχο σε Κριμαία, Λουχάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα. Η δήλωση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη θέση της ουκρανικής ηγεσίας, η οποία επιμένει στη συνολική αποχώρηση ρωσικών στρατευμάτων. Στρατιωτικές πηγές του Υπουργείου Άμυνας της Ουκρανίας χαρακτηρίζουν την τοποθέτηση «ψευδο-διαλλακτική», επισημαίνοντας ότι οι ρωσικές επιχειρήσεις στα βόρεια σύνορα «διαψεύδουν κάθε φραστική μετριοπάθεια».
Διεθνείς αντιδράσεις και ο φόβος της παγκόσμιας κλιμάκωσης
Η Μόσχα «μοιράζεται ιδέες» με Ισραήλ και Ιράν για κατάπαυση του πυρός στη Μέση Ανατολή, ωστόσο ο Πούτιν εξέφρασε τον βαθύ του φόβο για «μεγάλη πιθανότητα» Γ΄ Παγκοσμίου. Η διπλωματική γλώσσα του Κρεμλίνου αποσκοπεί, κατά πολλούς αναλυτές, στην εικόνα ενός παγκόσμιου μεσολαβητή, ενώ ταυτόχρονα καλλιεργεί ανησυχία στη Δύση ότι οποιαδήποτε περαιτέρω βοήθεια προς το Κίεβο μπορεί να έχει «πυρηνική απάντηση». Στις Βρυξέλλες, αξιωματούχος του ΝΑΤΟ υπενθύμισε ότι «η Συμμαχία δεν εκβιάζεται από ρητορική φόβου», επιβεβαιώνοντας τη συνέχιση στρατιωτικής στήριξης προς την Ουκρανία με αμυντικά οπλικά συστήματα.
Οι αριθμοί πίσω από την ουκρανική και ρωσική αντοχή
- Στρατεύματα: Αμερικανικές εκτιμήσεις ανεβάζουν τη ρωσική δύναμη εισβολής στις 475.000, ενώ η Ουκρανία έχει κινητοποιήσει πάνω από 900.000 προσωπικό.
- Οικονομία: Κατά τα ρωσικά στοιχεία, το ΑΕΠ της χώρας ενισχύθηκε 3,6 % το 2024· το Κίεβο, ωστόσο, υπολογίζει συνολικές ρωσικές πολεμικές δαπάνες άνω των 170 δισ. δολαρίων.
- Ανθρώπινες απώλειες: Εδώ τα στοιχεία παραμένουν αμφίσημα. Οι δηλώσεις του Κρεμλίνου συγκρούονται με τις εκθέσεις του αμερικανικού Πενταγώνου (πάνω από 315.000 ρωσικοί τραυματισμοί/απώλειες).
- Πυραυλικά χτυπήματα: Η Ουκρανία αναφέρει τουλάχιστον 7.500 ρωσικούς πυραύλους/μη επανδρωμένα που στοχεύουν υποδομές από τον Φεβρουάριο 2022.
- Ενεργειακός παράγοντας: Η συνέχιση των εργασιών στον ιρανικό πυρηνικό σταθμό Μπουσέρ, όπως βεβαίωσε ο Πούτιν, ενισχύει την τριμερή Ρωσίας-Ιράν-Κίνας, επηρεάζοντας ευθέως διεθνείς αγορές πετρελαίου.
Μέση Ανατολή: διπλωματία πολλαπλών ταχυτήτων
Στο ίδιο πάνελ, ο Ρώσος ηγέτης υπογράμμισε ότι βρίσκεται «σε επαφή με Ισραηλινούς και Ιρανούς φίλους» για «τερματισμό αιματοχυσίας» στη Γάζα, χωρίς να αποκαλύψει λεπτομέρειες. Η Μόσχα επιδιώκει να εμφανιστεί ως εγγυητής ασφαλείας στην περιοχή, κερδίζοντας διπλωματικούς πόντους έναντι των ΗΠΑ. Ωστόσο, αναλυτές στον ΟΗΕ παρατηρούν πως οι ρωσικές επαφές γίνονται με σαφή στόχο τη διατήρηση επιρροής στο πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης· εξ ου και οι δηλώσεις για «ασφάλεια του προσωπικού» στο Μπουσέρ. Η υψηλή ανησυχία που εκφράζεται σε εσωτερικά έγγραφα του ΟΗΕ αφορά ακριβώς τον κίνδυνο παράπλευρης πυρηνικής κλιμάκωσης.
Τι σημαίνει πρακτικά για το Κίεβο και τη Δύση
Η ρητορική περί «ενός λαού» και «ρωσικού εδάφους όπου πατά το πόδι στρατιώτη» εντάσσεται σε ευρύτερη στρατηγική – να παρουσιαστεί κάθε ουκρανική περιοχή ως εγγενώς ρωσική. Ουσιαστικά στενεύει τα περιθώρια διαπραγμάτευσης: η Μόσχα απαιτεί αναγνώριση τετελεσμένων που με τη σειρά τους αποκλείει το Κίεβο. Παράλληλα, τα λόγια περί «καταστροφικής απάντησης» σε «βρώμικη βόμβα» προκαλούν νέους φόβους στη Δύση για αθέμιτη κλιμάκωση. Διπλωμάτες εκτιμούν ότι οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. θα αυξήσουν σύντομα τα πακέτα στρατιωτικής βοήθειας, ενώ θα πιέσουν τη Ρωσία σε ενεργειακές κυρώσεις, ειδικά αν η Μόσχα επιχειρήσει πράγματι στη Σούμι.
Τα επόμενα βήματα
Οι δηλώσεις Πούτιν για Σούμι, «βρώμικη βόμβα» και «υψηλή πιθανότητα Γ΄ Παγκοσμίου» λειτουργούν ως πολλαπλά μηνύματα: αποτροπή προς την Ουκρανία, κλιμάκωση φόβου στη Δύση και προβολή της ρωσικής γεωστρατηγικής ατζέντας. Η σύγκρουση μπαίνει σε φάση όπου τα ρητορικά όπλα συνυπάρχουν με απτά στρατιωτικά ρίσκα. Αν η Ρωσία κινηθεί πράγματι προς τη Σούμι, θα βρεθεί πολύ κοντά σε άμεση εμπλοκή με νατοϊκά σύνορα. Αντίστοιχα, το Κίεβο θα κληθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε εγχώρια πίεση για αντίσταση και διεθνείς πιέσεις για κάποια μορφή διαλόγου. Το μόνο βέβαιο, όπως παραδέχεται ακόμη και το Κρεμλίνο, είναι ότι «η πιθανότητα μιας ευρείας σύγκρουσης» δεν ήταν ποτέ τόσο ορατή από τον Φεβρουάριο του 2022.
