Χρήστος Καρδαμπίκης
Τη δική του ανάλυση για την κατάσταση ασφαλείας που βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση μετά τη τρομοκρατική επίθεση στις Βρυξέλλες δημοσίευσε το αμερικανικό think tank Stratfor, εξηγώντας ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο ο συντονισμός των υπηρεσιών ασφαλείας των «28», διότι άλλοι δεν έχουν εμπειρία (κυρίως οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης) και άλλοι έχουν κάνει περικοπές στους προϋπολογισμούς τους λόγω των οικονομικών περιορισμών που απορρέουν από την εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η σύνδεση που κάνει μεταξύ ασφάλειας και μεταναστευτικών ροών, όχι αποκλειστικά των προσφύγων και των παράνομων μεταναστών που εκτινάχθηκε το 2015, αλλά και για την εσωτερική μετανάστευση των εργαζομένων στην ΕΕ.
Η απόκριση στις τρομοκρατικές επιθέσεις της 22ης Μαρτίου στις Βρυξέλλες δεν ήταν διαφορετική, αναφέρει το Stratfor.
Και εξηγεί: «Μετά τις επιθέσεις, οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας και μέλη της Κομισιόν, απαίτησαν μια παγκόσμια απάντηση στην τρομοκρατική απειλή. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Jean-Claude Juncker, πρότεινε ακόμη τη δημιουργία μιας “Ένωσης ασφαλείας” για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στο ηπειρωτικό επίπεδο. Και στο συμβούλιο των υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ της 24ης Μαρτίου τονίστηκε η ανάγκη να μοιράζονται πληροφορίες μεταξύ των κρατών- μελών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Όμως, παρά τις εκκλήσεις για μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, μακροπρόθεσμα, θα επικρατήσουν τα εθνικά συμφέροντα των κρατών μελών περιορίζοντας τη δυνατότητα ολοκλήρωσης αυτής της συνεργασίας εντός του μπλοκ σε θέματα ασφάλειας».
Ανάλυση
Το Stratfor επισημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη ολόκληρη την ήπειρο αρκετές δομές ασφαλείας. Παραθέτει δε τις δομές και το έργο τους: Η Ευρωπαϊκή Αστυνομική Υπηρεσία (Europol) καταπολεμά την εγκληματικότητα και το διεθνές οργανωμένο έγκλημα, ενώ ο Frontex διαχειρίζεται τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών συνοριακών φυλάκων που ασφαλίζουν τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Eurojust, συντονίζει τις έρευνες και τις διώξεις μεταξύ των μελών της ΕΕ, ειδικά για τα διακρατικά εγκλήματα.
Παράλληλα αναφέρει το πρώτο πρόβλημα: Επειδή τα καθήκοντα των υπηρεσιών είναι κυρίως διοικητικής μέριμνας, το συντονισμό των προσπαθειών και των πόρων μεταξύ των κρατών, οι οργανισμοί αυτοί έχουν λίγο προσωπικό και τον εξοπλισμό των δικών τους.
Και συνεχίζει το Stratfor εστιάζοντας στην «καρδιά» του προβλήματος: Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει εμπόδια στην ίδρυση ενός ενιαίου δικτύου ασφαλείας. Διότι όταν, τα 28 κράτη-μέλη έχουν διαφορετικές προτεραιότητες, καθένα τους δικούς του πόρους, και τα δικά του επίπεδα εμπειρογνωμοσύνης, το δικό του προσωπικό και το δικό του εξοπλισμό, όταν πρόκειται για την καταπολέμηση του διεθνούς εγκλήματος και της τρομοκρατίας, τότε ο ακόμη και ο συντονισμός και η ανταλλαγή πληροφοριών είναι δύσκολη.
Οι μεγάλες χώρες, τονίζει το think tank, όπως η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία έχουν σημαντική εμπειρία στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και αρκετό ανθρώπινο δυναμικό και υλικούς πόρους για τη διατήρηση εξελιγμένες υπηρεσίες πληροφοριών και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Αυτό όμως δεν είναι εύκολο και εφικτό για τις μικρότερες χώρες με λιγότερη τεχνογνωσία και μικρότερους προϋπολογισμούς – και ακόμα λιγότερους κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, όταν και οι μικρότερες κυβερνήσεις πρέπει να σταθμίσουν τη χρηματοδότηση στο μηχανισμό ασφαλείας τους σύμφωνα με τον έλεγχο των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Στη συνέχεια το Αμερικανικό think tank εστιάζει στο Βέλγιο: οι επιθέσεις των Βρυξελλών αποκάλυψαν τις αδυναμίες της βελγικής εγκατάστασης της ασφάλειας, το οποίο είναι σχετικά μικρό σε σύγκριση με τον αυξανόμενο αριθμό των τζιχαντιστών που επιστρέφουν από το εξωτερικό αρχές πρέπει τώρα να παρακολουθούν – ένα μεγάλο αριθμό πιθανών τρομοκρατών στην επικράτειά τους.
Για τα κράτη μέλη της ΕΕ, η τρομοκρατική απειλή δικαιολογεί την αύξηση στις δημόσιες δαπάνες μετά από χρόνια λιτότητας. Στις 23 Μαρτίου, η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα σχέδιο για την αύξηση του εγχώριου προϋπολογισμού για την ασφάλειά της κατά € 2,1 δισεκατομμύρια (περίπου 2,3 δις $) από το 2020, αλλά ο αναπληρωτής πρόεδρος της γερμανικής ομοσπονδιακής αστυνομίας προειδοποίησε ότι θα χρειαστούν πρόσθετα κεφάλαια.
Εμπόδια στην Συντονισμού
Μαζί με δημοσιονομικές ανησυχίες – πρόκληση για τους περισσότερους οργανισμούς ασφαλείας στον κόσμο – τα μέλη της ΕΕ έχουν ένα ακόμη ζήτημα σύμφωνα με το Stratfor: με ένα περιβάλλον όπου οι άνθρωποι μετακινούνται ελεύθερα μεταξύ των χωρών. Τις ημέρες που ακολούθησαν τις επιθέσεις Βρυξέλλες, πολλές κυβερνήσεις της ΕΕ δήλωσαν ότι οι χώρες μέλη θα πρέπει να μοιράζονται περισσότερες πληροφορίες σχετικά με πιθανές απειλές για την ασφάλεια, όπως έκαναν στον απόηχο των επιθέσεων Νοέμβριο στο Παρίσι.
Αλλά ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ παραδέχθηκε ότι οι κυβερνήσεις της ΕΕ δεν θέλουν να μοιραστούν όλες τις πληροφορίες τους με τους εταίρους τους, σημειώνοντας ότι η ΕΕ και οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν χωριστά συστήματα για τα στοιχεία που δεν συνδέονται.
Το γεγονός ότι ένας από τους βομβιστές αυτοκτονίας Βέλγιο είχε συλληφθεί στην Τουρκία και απελάθηκε στην Ολλανδία, όπου αφέθηκε ελεύθερος, τονίζει την έλλειψη συντονισμού, τονίζει το Stratfor. Και συνεχίζει: Ζητήματα μετάφρασης μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων μπορεί να επιδεινώσει μόνο το πρόβλημα, και τα μέλη της ΕΕ να χρησιμοποιούν ποικίλα συστήματα για την μεταγραφή αραβικά ονόματα, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε εκ παραδρομής σφάλματα.
Μια ερώτηση της κυριαρχίας
Σε μια ήπειρο όπου τα αγαθά, οι άνθρωποι και οι υπηρεσίες έχουν ήδη επιτρέπεται να κινούνται ελεύθερα από το ένα έθνος στο άλλο, μια πιο ελεύθερη ανταλλαγή πληροφοριών θα ήταν ένα λογικό βήμα. Ωστόσο, περιορισμένη συνεργασία στην Ευρώπη σε θέματα ασφάλειας είναι μια υπενθύμιση ότι, ακόμα και μετά από έξι δεκαετίες ολοκλήρωσης, η ΕΕ παραμένει, σε κάποιο βαθμό, ένα σύμφωνο μεταξύ των εθνικών κρατών.
Αν και οι χώρες μέλη είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν την κυριαρχία σε θέματα όπως το εμπόριο ή την εργασία, έχουν πρόβλημα που κάνει παραχωρήσεις σε ευαίσθητους τομείς, όπως η εθνική ασφάλεια, αναφέρει το Stratfor.
Συνθήκες της ΕΕ αναγνωρίζουν αυτό, πράγμα που εξηγεί γιατί τα θέματα που σχετίζονται με τη νομισματική ένωση ή ζώνη ελεύθερων συναλλαγών έχουν ψηφιστεί με ειδική πλειοψηφία, ενώ τα θέματα ασφάλειας ή της εξωτερικής πολιτικής, χρίζουν αποφάσεις ομόφωνα – δίνοντας έτσι το δικαίωμα του βέτο σε κάθε μέλος.
Υπάρχει ένα επιχείρημα ότι η εποχή των παγκόσμιων απειλών – που κυμαίνονται από την τρομοκρατία ως τον εμπορικό ανταγωνισμό – καλεί για μια παγκόσμια αντίδραση. Αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει φθάσει σε ένα σημείο όπου η περαιτέρω ολοκλήρωση μεταξύ των κρατών μελών θα τους υποχρεώνουν να εγκαταλείψουν τα προνόμια που είναι ακριβώς πάρα πολύ κρίσιμο. Και το πρόβλημα εκτείνεται πολύ πέρα από τα θέματα ασφάλειας: Τα μέλη της ΕΕ αγωνίζονται επίσης να δημιουργήσει ένα σύστημα στο οποίο ο πλούτος από τη Βόρεια Ευρώπη ανακατανέμεται στα νότια και τα κράτη μέλη να χάσει τον έλεγχο της δημοσιονομικής πολιτικής. Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πιθανό να εξελιχθεί στο «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης», η ήπειρος είναι επίσης απίθανο να έχουμε ένα ευρωπαϊκό Ομοσπονδιακό Γραφείο Πληροφοριών, πόσο μάλλον ένα ομοσπονδιακό στρατό. (Μέλη περισσότεροι ΕΕ συμμετέχουν στο ΝΑΤΟ, αλλά αυτό δεν είναι το ίδιο με τη διάλυση της εθνικής τους στρατούς σε μια στρατιωτική ΕΕ.) Δημιουργία δομών σε επίπεδο ηπείρου, όπως αυτά θα απαιτούσε αλλαγή της Συνθήκης, μια απόφαση που τα κράτη μέλη είναι απίθανο να κάνει, δεδομένου η άνοδος των εθνικιστικών αισθημάτων στην Ευρώπη.
Παράλληλα το Stratfor αναφέρεται και στην οικονομική κρίση της Ευρώπης, η οποία γρήγορα εξελίχθηκε σε κρίση ανεργίας και, στη συνέχεια, σε μια πολιτική κρίση. Κρίση Μετανάστευσης και της τρομοκρατίας προσθέτοντας μόνο τον πολιτικό κατακερματισμό της Ευρώπης, και τα κράτη μέλη που έχουν όλο και μεγαλύτερη δυσκολία να προχωρούν παραχωρήσεις έναντι της Ευρώπης.
Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη που αντιτίθενται στην καθιέρωση των ποσοστώσεων των προσφύγων και αγωνίζονται για τη διατήρηση των συνοριακών ελέγχων. Πολιτικά κόμματα εξακολουθούν να υπερασπίζονται τα πλεονεκτήματα της συμφωνίας του Σένγκεν και την ελεύθερη κυκλοφορία του εργατικού δυναμικού στην Ευρώπη, αλλά το αναπτυσσόμενο εθνικιστικό κίνημα της αντιπολίτευσης απαιτεί επαναφορά των εθνικών συνόρων και αυστηρότερους νόμους για τη μετανάστευση. Και καθώς η τρομοκρατία και η μετανάστευση οδηγεί τους ψηφοφόρους να φοβούνται για τις θέσεις εργασίας τους και την προσωπική τους ασφάλεια, οι φωνές τους θα γίνουν πιο δυνατές.
Παρά τη διαφωνία, η περαιτέρω συνεργασία σε θέματα ασφάλειας δεν είναι αδύνατη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, υπογραμμίζει το Stratfor. Στους επόμενους μήνες, σε υπηρεσίες όπως η Europol και ο Frontex κατά πάσα πιθανότητα θα δοθούν περισσότεροι πόροι, και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συζητήσει τα σχέδια για μια ισχυρότερα ηπειρωτικά και θαλάσσια σύνορα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προωθήσει επίσης για μεγαλύτερη ενοποίηση των βάσεων δεδομένων ασφαλείας και την αύξηση των μέτρων ασφαλείας στα αεροδρόμια. Αλλά το μπλοκ θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει προβλήματα που σχετίζονται με κατακερματισμένο περιβάλλον ασφαλείας της, μόνο και μόνο επειδή η ίδια η φύση της ΕΕ, καθιστά προβληματική την αντιμετώπιση. Στην πραγματικότητα, οι μελλοντικές κυβερνήσεις της ΕΕ μπορούν να επιλέξουν την ολοκλήρωση για τη βελτίωση της εσωτερικής ασφάλειας.
Φωτογραφία: theconversation.com
