ΕΡΝΤΟΓΑΝ: Μια κίνηση με βαριές γεωπολιτικές προεκτάσεις φαίνεται να εξετάζει η Τουρκία, καθώς ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φέρεται έτοιμος να επιστρέψει στη Ρωσία τα αντιαεροπορικά συστήματα S-400, προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο με τις Ηνωμένες Πολιτείες και να ανοίξει ο δρόμος για την επανένταξη της Άγκυρας στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35.
Ρεπορτάζ: Παντελής Χαριτάκης – tilegrafimanews.gr
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, η τουρκική πλευρά έχει ήδη θέσει το ζήτημα σε ανώτατο επίπεδο, σηματοδοτώντας μια πιθανή ανατροπή στρατηγικών επιλογών που καθόρισαν τις σχέσεις της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ την τελευταία δεκαετία.
Η αγορά των S-400 από τη Ρωσία, πριν από σχεδόν δέκα χρόνια, αποτέλεσε σημείο καμπής. Οι ΗΠΑ αντέδρασαν έντονα, αποκλείοντας την Τουρκία από το πρόγραμμα των F-35 και επιβάλλοντας κυρώσεις, με το επιχείρημα ότι τα ρωσικά συστήματα δεν είναι συμβατά με τα συστήματα του ΝΑΤΟ και δημιουργούν κινδύνους διαρροής ευαίσθητων δεδομένων. Έκτοτε, το ζήτημα εξελίχθηκε σε μόνιμο «αγκάθι» στις σχέσεις Άγκυρας–Ουάσιγκτον, επηρεάζοντας και τη συνοχή της Συμμαχίας.
Οι επαφές με Πούτιν και το παρασκήνιο
Κατά τις ίδιες πληροφορίες, ο Ερντογάν έθεσε το θέμα απευθείας στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, στο περιθώριο συνάντησής τους στο Τουρκμενιστάν, έπειτα από προπαρασκευαστικές συνομιλίες αξιωματούχων των δύο χωρών. Η επιστροφή των S-400 θα συνιστούσε ουσιαστικά ακύρωση μιας συμφωνίας που είχε παρουσιαστεί τότε ως σύμβολο της «στρατηγικής αυτονομίας» της Τουρκίας από τη Δύση και ως άνοιγμα προς τη Μόσχα.
Ωστόσο, το διεθνές περιβάλλον έχει αλλάξει. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενίσχυση του ρόλου του ΝΑΤΟ και οι ανάγκες της Τουρκίας για αναβάθμιση της Πολεμικής της Αεροπορίας φαίνεται να ωθούν την Άγκυρα σε αναθεώρηση. Η προοπτική απόκτησης των stealth F-35, που θεωρούνται κρίσιμα για την αεροπορική υπεροχή, λειτουργεί ως ισχυρό κίνητρο για επαναπροσέγγιση με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Πώς βλέπει το ΝΑΤΟ την κίνηση
Σε επίπεδο ΝΑΤΟ, μια τέτοια εξέλιξη θα γινόταν δεκτή με ανακούφιση, καθώς θα αφαιρούσε έναν από τους βασικούς παράγοντες τριβής στο εσωτερικό της Συμμαχίας. Παράλληλα, θα έστελνε μήνυμα ότι η Τουρκία επανέρχεται πιο καθαρά στη δυτική τροχιά, έστω και με όρους πραγματισμού και όχι ιδεολογικής ταύτισης.
Αναλυτές επισημαίνουν, ωστόσο, ότι η επιστροφή των S-400 δεν είναι απλή υπόθεση. Υπάρχουν νομικές, τεχνικές και πολιτικές πτυχές, ενώ παραμένει ασαφές αν η Ουάσιγκτον θα αρκεστεί σε μια τέτοια κίνηση ή θα απαιτήσει πρόσθετες εγγυήσεις από την Άγκυρα.
Τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα
Για την Ελλάδα, η ενδεχόμενη επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 αποτελεί εξέλιξη με διττή ανάγνωση. Από τη μία πλευρά, η Αθήνα έχει επενδύσει στρατηγικά στην αναβάθμιση των Ενόπλων Δυνάμεων, με την απόκτηση Rafale και την προώθηση της ένταξης στο πρόγραμμα F-35, ενισχύοντας το αποτύπωμά της ως αξιόπιστος σύμμαχος της Δύσης και των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο.
Από την άλλη πλευρά, μια Τουρκία με F-35 θα επανέφερε την ισορροπία ισχύος σε νέο επίπεδο. Αν και η Ελλάδα προηγείται χρονικά και ποιοτικά σε ορισμένους τομείς, η είσοδος της Τουρκίας στο κλαμπ των χρηστών F-35 θα απαιτούσε συνεχή επαγρύπνηση και επιτάχυνση των ελληνικών εξοπλιστικών και διπλωματικών σχεδιασμών.
Διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι η Αθήνα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, αξιολογώντας όχι μόνο το στρατιωτικό σκέλος, αλλά και το πολιτικό μήνυμα: αν η Τουρκία επιστρέψει στη δυτική γραμμή, αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει και τη στάση της σε ζητήματα όπως το Αιγαίο, η Ανατολική Μεσόγειος και το Κυπριακό, χωρίς όμως να εγγυάται αυτομάτως αποκλιμάκωση.
Η ρωσική παράμετρος
Η Μόσχα, από την πλευρά της, θα βρεθεί μπροστά σε ένα δύσκολο δίλημμα. Η επιστροφή των S-400 θα σήμαινε απώλεια ενός σημαντικού συμβολικού και πρακτικού ερείσματος εντός του ΝΑΤΟ. Παράλληλα, θα έδειχνε ότι ακόμη και χώρες που επιχείρησαν να ισορροπήσουν μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, τελικά αναγκάζονται να επιλέξουν πλευρά σε ένα πιο πολωμένο διεθνές σύστημα.
Η αντίδραση της Ρωσίας θα εξαρτηθεί από το ευρύτερο πακέτο σχέσεων με την Τουρκία, που περιλαμβάνει ενέργεια, εμπόριο και περιφερειακές συγκρούσεις. Το αν η Μόσχα θα αποδεχθεί αδιαμαρτύρητα μια τέτοια εξέλιξη ή θα ζητήσει ανταλλάγματα, παραμένει ανοιχτό ερώτημα.
Ένα στοίχημα με ρίσκο
Σε κάθε περίπτωση, η κίνηση Ερντογάν, αν υλοποιηθεί, θα σηματοδοτήσει μια από τις πιο ουσιαστικές στροφές της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής των τελευταίων ετών. Για την Ελλάδα, το μήνυμα είναι σαφές: οι γεωπολιτικές ισορροπίες αλλάζουν διαρκώς και απαιτούν σταθερή στρατηγική, ισχυρές συμμαχίες και συνεχή επένδυση στην αποτρεπτική ικανότητα.
Το αν η επιστροφή των S-400 και η απόκτηση F-35 θα οδηγήσουν σε μια πιο προβλέψιμη Τουρκία ή απλώς σε μια πιο ισχυρή, μένει να αποδειχθεί. Για την Αθήνα, πάντως, η εξέλιξη αυτή δεν είναι απλώς μια είδηση εξωτερικής πολιτικής, αλλά ένα ακόμη κομμάτι σε ένα σύνθετο παζλ ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή.
