Η πτώση του Ανόι στα χέρια των κομμουνιστών θα γιορταστεί με μεγάλες τιμές την Πέμπτη στη Σαΐγκόν, η οποία έχει μετονομαστεί σε Πόλη Χο Τσι Μινχ.
Σαράντα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου του Βιετνάμ, το κομμουνιστικό κόμμα παραμένει στην εξουσία σε μία χώρα διοικητικά ενωμένη, όμως η ιδεολογική του νίκη έχει χάσει τη λάμψη της.
Καπιταλισμός, ανισότητες και διαφθορά. Αυτή η συμμαχία, που φαίνεται να ταιριάζει στο σύγχρονο Βιετνάμ, προκαλεί αμφιβολίες για την κληρονομιά ορισμένων από τις κομμουνιστικές αξίες για τις οποίες πολέμησαν οι στρατιώτες του Βόρειου Βιετνάμ μέχρι να πέσει η φιλοαμερικανική Σαϊγκόν, στις 30 Απριλίου 1975.
Μία μεγάλη στρατιωτική παρέλαση προβλέπεται να διεξαχθεί την Πέμπτη στους δρόμους του Χο Τσι Μινχ. Ο πρόεδρος, ο πρωθυπουργός, μέλη του μοναδικού κόμματος… Όλοι αναμένεται να μετάσχουν σε αυτούς τους εορτασμούς του ενωμένου Βιετνάμ, που θα μεταδοθούν απευθείας από τη δημόσια τηλεόραση, στη μνήμη των εκατομμυρίων Βιετναμέζων που σκοτώθηκαν στη διάρκεια του πολέμου.
Όμως ορισμένοι εκτιμούν πως το καθεστώς πρόδωσε τα ιδανικά της κοινωνικής ισότητας του ηγέτη του Βόρειου Βιετνάμ, Χο Τσι Μινχ. Σήμερα το Βιετνάμ «δεν είναι μία κομμουνιστική χώρα», δηλώνει ο δικηγόρος και αντιφρονών Λι Κονγκ Ντινχ, σε μία σπάνια συνέντευξή του στο Γαλλικό Πρακτορείο από την κατοικία του η οποία έχει μια πανοραμική θέα της Χο Τσι Μνιχ. «Έφθασαν στην εξουσία υιοθετώντας τον σοσιαλισμό, τον κομμουνισμό του Μαρξ και του Λένιν. Και προσπαθούν πάντα να εφαρμόσουν την ιδεολογία αυτή. Όμως αυτό που βλέπει κανείς στους δρόμους του Βιετνάμ είναι ο καπιταλισμός όχι ο κομμουνισμός».
Αντιμέτωπο με τη χρεοκοπία της οικονομίας μετά τον πόλεμο, το Ανόι αναγκάστηκε να ανοίξει τη χώρα στην οικονομία της αγοράς, αντιγράφοντας τις πρακτικές που είχαν ήδη στεριώσει στην καπιταλιστική Σαΐγκόν, οικονομικό πνεύμονα του Βιετνάμ σήμερα.
Οι μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στη δεκαετία του 1980 ενίσχυσαν την ανάπτυξη, προσέλκυσαν ξένες επενδύσεις και μείωσαν σημαντικά τη φτώχεια, υποστηρίζουν οι οπαδοί του καθεστώτος.
Η βαθιά διαίρεση Βορρά-Νότου δεν είναι σήμερα τόσο έντονη, τουλάχιστον για τις νεότερες γενιές, εκτός από τη διαφορετική προφορά ή τη διαφορετική κουζίνα. Η Σαϊγκόν και το νότιο Βιετνάμ διατηρούν ωστόσο μία εικόνα πιο φιλελεύθερη, με όλη την έννοια της λέξης, στην οικονομία και στη νοοτροπία, προσελκύοντας πολλούς νέους από τον Βορρά και το συντηρητικό Ανόι.
Ωστόσο, πολιτικά, το Βιετνάμ παραμένει μία χώρα εν μέρει ενιαία, όπου κάθε διαφορετική φωνή πνίγεται, με ένα πολιτμπιρό που καταρτίζει πενταετή πλάνα, τα οποία δεν αμφισβητούνται από ένα πειθήνιο κοινοβούλιο.
Αντίθετα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απηχούν την οργή των Βιετναμέζων (σκάνδαλα διαφθοράς, μονοπώληση της γης, μεγάλες αποκλίσεις πλούτου μέσα στην κοινωνία…) η οποία συχνά αφορά σημαντικά στελέχη του κόμματος.
Αν οι νέοι στρέφονται περισσότερο προς την ατομική οικονομική επιτυχία, η γενιά που έχει ζήσει τον πόλεμο παραμένει σημαδεμένη από το ιδεολογικό χάσμα ανάμεσα στον Βορρά και στον Νότο.
«Μετά τη νίκη του 1975, η ενοποίηση έγινε με τη βία, από μία διοικητική άποψη, όχι από την άποψη της ψυχολογικής ζωής», εξηγεί ο Νγκουγέν Νγκοκ Μπιχ, ένας δικηγόρος 70 ετών που πέρασε δώδεκα χρόνια σε στρατόπεδο επανεκπαίδευσης.
Έπειτα από την πτώση της Σαϊγκόν, εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι του Νότιου Βιετνάμ εγκατέλειψαν τη χώρα, από τον φόβο αντιποίνων εναντίον των βιετναμέζων συνεργατών του φιλοαμερικανικού καθεστώτος.
Η έξοδος αυτών των “boat-people”μετατράπηκε από τότε σε μία διασπορά εγκατεστημένη στον Καναδά ή στη Γαλλία που δεν διστάζει να διαδηλώσει θορυβωδώς εναντίον των βιετναμέζων αξιωματούχων.
Σύμφωνα με έναν αριθμό που έχει επιβεβαιωθεί από πολλούς ιστορικούς, έως και 200.000 συνεργάτες του καθεστώτος της Σαϊγκόν (που αποκαλούνται «νγκούι», μαριονέτες στα βιετναμέζικα) στάλθηκαν σε στρατόπεδα επανεκπαίδευσης. Ο τελευταίος κρατούμενος βγήκε από εκεί το 1992.
Λόγω του ισχυρού ελέγχου που ασκεί το καθεστώς στα μέσα ενημέρωσης, πολλοί Βιετναμέζοι δεν γνωρίζουν τις διώξεις που έγιναν από τη στιγμή που αποκαταστάθηκε η ειρήνη, σύμφωνα με ειδικούς. «Δεν υπήρξε διάκριση ή απάνθρωπη μεταχείριση των ανθρώπων του παλαιού καθεστώτος», υποστηρίζει ο Βου Χονγκ Ναμ, εκπρόσωπος του καθεστώτος για τους Βιετναμέζους του εξωτερικού.
Οικονομικά, μετά το τέλος του πολέμου, ο Νότος βρέθηκε αντιμέτωπος με κατασχέσεις εργοστασίων και καταστημάτων προς όφελος του κράτους.
Όμως η Σαϊγκόν επωφελήθηκε από το οικονομικό άνοιγμα, ακόμα και αν οι βιετναμέζοι επιχειρηματίες πρέπει να προσαρμοστούν σε ένα σύστημα ευνοιοκρατίας υπέρ των κρατικών επιχειρήσεων και ελέγχου των δικτύων που πρόσκεινται στους κύκλους της εξουσίας.
Το Βιετνάμ γνωρίζει αδιάκοπη οικονομική ανάπτυξη από το 1991 και υπολογίζει ότι το 2015 θα έχει μία αύξηση 6,2% του ΑΕΠ.
Οι συνεργάτες του καθεστώτος της Σαϊγκόν παραμένουν συχνά εξοστρακισμένοι και στερούνται τους καρπούς της ανάπτυξης. Όπως ο Νγκουγέν Βαν Γκουάνγκ, πρώην πολεμιστής με τις φιλοαμερικανικές δυνάμεις, που έχει χάσει και τα δύο του πόδια.
«Δεν έλαβα ποτέ τίποτα από τη βιετναμέζικη κυβέρνηση, τίποτα. Ήμουν στρατιώτης, πολέμησα για το Νότιο Βιετνάμ… Αλλά η ζωή μου, σε σύγκριση με εκείνη των κομμουνιστών στρατιωτών που τραυματίστηκαν, ήταν ένας αγώνας. Και εγώ έπρεπε να αγωνιστώ μόνος», λέει κάποιος που δεν πήρε ποτέ σύνταξη πολέμου.
(Στην φωτογραφία του Reuters ο Ντα Χουα που έκανε 11 αποπειρες να δραπετεύσει απο το κομμουνιστικό καθεστώς)
