Σημαντικές διεργασίες είναι σε εξέλιξη σε παγκόσμιο επίπεδο στο γεωστρατηγικό παιχνίδι που είναι σε εξέλιξη. Εντονες είναι οι κινήσεις των μεγάλων αλλά και των περιφερειακών δυνάμεων με την Ελλάδα να καλείται να εκμεταλλευτεί τις συγκυρίες. Είναι όμως αυτό εφικτό; Πως διαμορφώνεται η θέση της χώρας στη διεθνή σκακιέρα και μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις σχέσεις που έχουν διαμορφωθεί μεταξύ της διεθνούς κοινής γνώμης και της Τουρκίας του Ερντογάν;
Ο Ανδρέας Μπανούτσος, Διεθνολόγος-Ειδικός Αναλυτής σε θέματα Πληροφόρησης και Ασφάλειας, Ιδρυτής και Πρόεδρος του ΔΣ ΚΕΔΙΣΑ (Κέντρο Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων) μιλάει στο ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ και απαντάει στα φλέγοντα ζητήματα της διεθνούς ατζέντας.
– Στο πρόσφατο ταξίδι του Αλέξη Τσίπρα στις ΗΠΑ εκτός από τη προσπάθεια προσέλκυσης επενδύσεων έγινε γνωστή η πρόθεση της Ελλάδας για αναβάθμιση των F16. Τι σημαίνει από διπλωματικής άποψης η κίνηση αυτή; Είναι αυτό ένα μήνυμα προς την Τουρκία;
«Η απόφαση για την αναβάθμιση των Ελληνικών F-16 κατά την εκτίμησή μου από επιχειρησιακής απόψεως ήταν επιβεβλημένη. Το ζήτημα όμως δεν είναι αυτό. Το ζήτημα είναι αν λόγω των προβληματικών σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας ή μάλλον πιο ορθά ΗΠΑ-Ερντογάν αναβαθμίζεται ο γεωπολιτικός ρόλος της Ελλάδος έναντι της Τουρκίας. Η εκτίμηση μου είναι πως επί της ουσίας δεν αναβαθμίζεται. Αν οι ΗΠΑ επιθυμούσαν πραγματικά να αναβαθμίσουν γεωπολιτικά την Ελλάδα το λιγότερο που θα μπορούσαν να κάνουν θα ήταν να αναλάβουν την αναβάθμιση των Ελληνικών F-16 δωρεάν. Αντ’ αυτού μας χρέωσαν την αναβάθμιση με 2,4 δις δολάρια σε μία περίοδο που η χώρα μας παλεύει να βγει από το τούνελ της οικονομικής κρίσης. Επομένως οι ΗΠΑ επικοινωνιακά μόνο θέλησαν να δείξουν στον Ερντογάν ότι επιθυμούν να ενισχύσουν την Ελλάδα.
Ένα σαφές και ουσιαστικό μήνυμα προς την Τουρκία θα ήταν η απόφαση για παροχή δωρεάν στρατιωτικής βοήθειας προς την Ελλάδα κατά τα πρότυπα της ετήσιας δωρεάν παροχής στρατιωτικής βοήθειας που παρέχουν οι ΗΠΑ προς το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Μία τέτοια κίνηση θα συνιστούσε γεωπολιτική αναβάθμιση για την Ελλάδα. Όμως οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν κάτι τέτοιο γιατί η Τουρκία είναι για αυτούς γεωστρατηγικά πολύ σημαντική».
– Ο Ερντογάν βρέθηκε κι αυτός στον Λευκό Οίκο πριν από μερικές εβδομάδες αλλά συχνά οι δηλώσεις του είναι επικριτικές για τις ΗΠΑ. Οι σχέσεις τους είναι σε τόσο κακό σημείο όσο φαίνονται;
«Οι σχέσεις του Ερντογάν με τις ΗΠΑ είναι όντως πολύ κακές. Ειδικά μετά το αποτυχήμενο πραξικόπημα σε βάρος του τον Ιούλιο του 2016 οι σχέσεις του με τον Αμερικανικό παράγοντα έχουν φτάσει στο ναδίρ. Ο λόγος είναι ότι θεωρεί τις ΗΠΑ και τον Ισλαμιστή ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν που κατοικοεδρεύει στην Πενσυλβάνια υπό την προστασία των Αμερικανικών αρχών ως ενορχηστρωτές του πραξικοπήματος. Εκτίμησή μου είναι ότι υπάρχουν αρκετές ενδείξεις που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πράγματι οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ αποπειράθηκαν να ανατρέψουν τον Ερντογάν. Ως εκ τούτου ο Ερντογάν στράφηκε προς την Ρωσία και πρόσφατα ανακοίνωσε ότι έδωσε και προκαταβολή για την αγορά του αντιβαλλιστικού συστήματος S-400. H εξέλιξη αυτή επιδείνωσε ακόμα περισσότερο τις σχέσεις ΗΠΑ και Ερντογάν. Εκτίμησή μου είναι ότι το βασικό πρόβλημα των ΗΠΑ είναι ο ίδιος ο Ερντογάν και όχι η Τουρκία».
– Η Τουρκία κοιτάει δυτικά ή ανατολικά; Θέλει να μπει στην Ε.Ε. και να συνεχίσει να είναι στο ΝΑΤΟ ή επιθυμεί να είναι πιο «αυτόνομη»;
«Η Τουρκία του Ερντογάν επιθυμεί να παίξει τον ρόλο περιφερειακής δύναμης και να αναστήσει σε μία μεταμοντέρνα εκδοχή την Οθωμανική αυτοκρατορία. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ.
Αναφορικά με την ΕΕ περισσότερο ενδιαφέρεται πλέον να συνάψει μία ειδική σχέση παρά να ενταχθεί σε αυτήν ως πλήρες μέλος. Εξάλλου αυτό δεν το θέλουν και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι εταίροι με μοναδική ίσως εξαίρεση την Ελλάδα. Να σημειώσω επίσης ότι ειδικά στο Κουρδικό ζήτημα η θέση της Τουρκίας είναι εκ διαμέτρου αντίθετη από τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τους Κούρδους της Συρίας και θα καλοέβλεπαν ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν το οποίο θα γινόταν ένας εκ των βασικών συμμάχων τους στη Μέση Ανατολή. Η δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδιστάν αποτελεί ανάθεμα τόσο για την Τουρκία όσο και για το Ιράν και το Ιράκ ενώ φαίνεται ότι δεν το επιθυμούν ούτε η Κίνα με τη Ρωσία».
– Η προσέγγιση της Τουρκίας με τη Ρωσία πως προχωρά;
Εκτιμώ πως η προσέγγιση της Τουρκίας με τη Ρωσία είναι συγκυριακή λόγω της αντιπαλότητας του Ερντογάν με τις ΗΠΑ. Για όσο διάστημα παραμείνει ο Ερντογάν στην εξουσία οι σχέσεις των δύο χωρών θα εξακολουθούν να βελτιώνονται. Εκτίμησή μου είναι πως αν ο Ερντογάν πέσει από την εξουσία τότε κατά πάσα πιθανότητα η νέα πολιτική ηγεσία της Τουρκίας που θα προκύψει θα είναι φιλο-Δυτική και οι σχέσεις με τη Ρωσία θα επιδεινωθούν εκ νέου όπως συνέβη μετά την κατάρριψη του Ρωσικού μαχητικού αεροπλάνου Su-24 από Τουρκικά μαχητικά αεροπλάνα στις 24 Νοεμβρίου 2015 στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας».
[irp posts=”156651″ name=”Τουρκία Νέα: Ο Ερντογάν έρχεται στην Ελλάδα”]
– Η Ελλάδα πως μπορεί να βγει ωφελημένη μέσα από τις εξελίξεις τόσο στην Ευρώπη, όσο και με τις κινήσεις που κάνει η Τουρκία;
«Η θέση της Ελλάδος στην παρούσα γεωπολιτική συγκυρία είναι πολύ δύσκολη παρά τα καιρούς αντιθέτως λεγόμενα από διάφορους αναλυτές. Η Ελλάδα σε κάθε περίπτωση κινδυνεύει να βγει ζημιωμένη σε περίπτωση που τελικά δημιουργηθεί ανεξάρτητο Κουρδιστάν και η Τουρκία χάσει εδάφη προς όφελος της νέας κρατικής οντότητας. Τότε οι ΗΠΑ είναι πολύ πιθανό να αποζημιώσουν την Τουρκία εις βάρος των Ελληνικών εθνικών συμφερόντων προκειμένου να την εξευμενίσουν και να μην την χάσουν οριστικά από σύμμαχο της Δύσης.
– Θα δούμε σύντομα τον Τραμπ να συναντά στον Πούτιν; Οι δύο υπερδυνάμεις βρίσκονται απέναντι ή υπάρχει προσέγγιση σε ορισμένα ζητήματα;
«Οι σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο από τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Υπήρξε καταρχήν μία πρώτη συνάντηση των Προέδρων Τραμπ-Πούτιν στο περιθώριο της συνόδου των G-20 στις αρχές του περασμένου Ιουλίου στο Αμβούργο και φάνηκε προς στιγμήν ότι θα ακολουθήσει μία βελτίωση στις σχέσεις των δύο Μεγάλων Δυνάμεων. Όμως δύο εβδομάδες μετά τη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στο Αμβούργο το Αμερικανικό Κογκρέσο παρά τις επιφυλάξεις του Αμερικανού Προέδρου προχώρησε στη ψήφιση νέων οικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Η Ρωσία εξέλαβε αυτή την απόφαση ως κήρυξη οικονομικού πολέμου εκ μέρους των ΗΠΑ. Οπωσδήποτε υπάρχει κάποια προσέγγιση σε ορισμένα ζητήματα ( π.χ συνεργασία στο διάστημα), όμως το γενικό επίπεδο των σχέσεων είναι πολύ κακό και αυτή η πραγματικότητα απειλεί ευθέως την παγκόσμια ασφάλεια και ειρήνη. Μην ξεχνάμε ότι οι ΗΠΑ και η Ρωσία είναι πυρηνικές υπερδυνάμεις».
– Στα Βαλκάνια πως είναι σήμερα η κατάσταση; Η Τουρκία θέλει και σε αυτή την περιοχή να έχει τον πρώτο λόγο;
«Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στα Βαλκάνια είναι πολύ επικίνδυνη. Εχουμε μία αναβίωση και ενίσχυση του Αλβανικού εθνικισμού τόσο μέσα στην ίδια την Αλβανία με τις προκλητικές ενέργειες της κυβέρνησης Ράμα κατά της Ελληνικής μειονότητας όσο και στα Σκόπια και στο Κόσοβο. Οι Αλβανοί εθνικιστές με την υποστήριξη κύκλων του Αμερικανικού βαθέως κράτους προωθούν την Μεγάλη Αλβανία η οποία σύμφωνα με το όραμά τους θα περιλαμβάνει την σημερινή Αλβανία, τις Αλβανικές περιοχές των Σκοπίων, το Κόσοβο και μέρος της Ελληνικής Ηπείρου.
Επίσης οι πιέσεις που ασκούνται στην Ελληνική κυβέρνηση από τις ΗΠΑ για μία fast track ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ δεν προοιωνίζουν θετικές εξελίξεις για τα εθνικά μας συμφέροντα. Η Ελλάδα δεν έχει κανένα συμφέρον να συναινέσει στην ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ αν πρώτα δεν εξασφαλίσει μία δίκαιη λύση στο ζήτημα της ονοματολογικής διαφοράς και δεν απαιτήσει να εξαλειφθεί ο αλυτρωτισμός εις βάρος της από την πλευρά των Σκοπίων. Η Τουρκία έχει έντονη δραστηριότητα στα Βαλκάνια και ενισχύει τόσο τον Αλβανικό εθνικισμό όσο και τα Ισλαμιστικά κινήματα».
