του Ραχμάν Μουσταφάγιεφ, Πρέσβη του Αζερμπαϊτζάν στην Ελλάδα
Στις 18 Οκτωβρίου 2016 το Αζερμπαϊτζάν γιόρτασε την 25η επέτειο της αποκατάστασης της ανεξαρτησίας του. Η ανεξαρτησία αυτή έχει το δικό της υπόβαθρο και ρίζες.
Στις 28 Μάιου 1918 στο Αζερμπαϊτζάν ανακηρύχτηκε η ανεξάρτητη Δημοκρατία – η πρώτη κοσμική κοινοβουλευτική δημοκρατία στη μουσουλμανική Ανατολή. Στο κοινοβούλιο της, που άρχισε να λειτουργεί στις 7 Δεκεμβρίου 1918, εκπροσωπήθηκαν 11 πολιτικά κόμματα και παρατάξεις. Και οι πέντε κυβερνήσεις της Πρώτης Δημοκρατίας ήταν κυβερνήσεις συνασπισμού, ενώ ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου και ο πρώτος Πρωθυπουργός ήταν μη-κομματικοί. Στη χώρα υπήρχε πλήρης ελευθερία του λόγου και του συνέρχεσθαι. Τον Ιούλιο του 1919 οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου – ήταν ένα περιστατικό χωρίς προηγούμενο όχι μόνο στις μουσουλμανικές χώρες, αλλά και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Στις 9 Νοεμβρίου 1918 το Κοινοβούλιο ενέκρινε τον κανονισμό για την εθνική σημαία, που ένα εκ των χρωμάτων της είναι το μπλε, που συμβόλιζε την προοδευτικότητα και τον ευρωπαϊσμό. Φυσικά οι εκπρόσωποι των μεγάλων δυνάμεων χαρακτήριζαν άκρως θετικά την Πρώτη Δημοκρατία και τους ηγέτες της. Το Νοέμβριο του 1918 ο επικεφαλής της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής της Μεγάλης Βρετανίας στην Υπερκαυκασία έγραψε στο Λονδίνο ότι οι Αζέροι «έχουν δημιουργήσει την τέλεια δομή του κράτους, την καλύτερη στον Καύκασο».
Δυστυχώς, η Πρώτη Δημοκρατία είχε μια σύντομη ζωή – μόλις 23 μήνες. Οι κατακτήσεις και τα επιτεύγματα της, μεταξύ των οποίων το Κοινοβούλιο, η πολυκομματικότητα, η ελευθερία του λόγου και του συνέρχεσθαι, η εθνική σημαία, οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις, ο εθνικός στρατός – σβήστηκαν τον Απρίλιο του 1920 από το Κόκκινο Στρατό και την κατοχή των Μπολσεβίκων. Στο Αζερμπαϊτζάν εγκαταστάθηκε η κομμουνιστική εξουσία και δημιουργήθηκε η Σοβιετική (Δεύτερη) Δημοκρατία, η οποία διήρκεσε μέχρι τον Οκτώβριο του 1991.
Αλλά, όπως είπε ένας από τους ηγέτες της Πρώτης Δημοκρατίας, o Μαμέντ Εμίν Ρασουλζαντέ, “Η σημαία που σηκώθηκε κάποτε δεν ξαναπέφτει κάτω”. Αυτή η τρίχρωμη σημαία υψώθηκε και πάλι στις 18 Οκτώβρη 1991, συμβολίζοντας την ανακήρυξη της Τρίτης Δημοκρατίας. Τα πιο σημαντικά της επιτεύγματα τα τελευταία 25 χρόνια είναι η κοινωνική σταθερότητα, η ισχυρή οικονομία και η ισορροπημένη εξωτερική πολιτική.
Κατά το τελευταίο τέταρτο του αιώνα το Αζερμπαϊτζάν έχει αλλάξει πολύ οικονομικά και κοινωνικά. Σε μια πρόσφατη έγκυρη μελέτη του Παγκοσμίου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός “The Global Competitiveness Report 2016-2017” το Αζερμπαϊτζάν τοποθετείται στην 37η θέση, μπροστά από όλες τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και πολλές ανεπτυγμένες χώρες Ευρώπης, Ασίας και Λατινικής Αμερικής.
Αλλά ακόμη μεγαλύτερη επιρροή είχε στην οικονομία όλης της ευρύτερης περιοχής – από την Κεντρική Ασία μέχρι την Ευρώπη. Χάρη στον ηγετικό του ρόλο η Κασπία Θάλασσα άνοιξε για πρώτη φορά στις ξένες επενδύσεις και διεθνή έργα μεγάλης κλίμακας. Χτίστηκαν νέοι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου, σιδηρόδρομοι, που συνδέουν όχι μόνο χώρες, αλλά και ηπείρους. Με επιτυχία προχωρεί η κατασκευή του Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου με προϋπολογισμό 40 δισ. δολάρια ΗΠΑ, που θα συνδέσει τα κοιτάσματα της Κασπίας Θάλασσας με την Ευρωπαϊκή αγορά. Τα κύρια τμήματα της – το κοίτασμα Shah-Deniz 2 και το TANAP – έχουν ολοκληρωθεί κατά 83% και 40% αντίστοιχα.
Το Αζερμπαϊτζάν διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης, αλλά η προτεραιότητά του είναι να δημιουργήσει μια οικονομία νέου τύπου – σήμερα το 70% του ΑΕΠ της χώρας προέρχεται από τους τομείς εκτός πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το πιο σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία παίζει η ανάπτυξη της υποδομής των μεταφορών. Ειδικότερα, με πρωτοβουλία του Μπακού διεξάγονται με επιτυχία οι εργασίες για τη νέα σιδηροδρομική γραμμή «Βορράς-Νότος» (Ρωσία-Αζερμπαϊτζάν-Ιράν), καθώς και οι υποδομές του «Δρόμου του Μεταξιού» («Ανατολή-Δύση») για τη σύνδεση Κίνας με την Ευρώπη μέσω του Αζερμπαϊτζάν.
Ιστορικά, το Αζερμπαϊτζάν υπήρξε τόπος αρμονικής συνύπαρξης των διαφορετικών πολιτισμών και θρησκειών. Σε αντίθεση με ορισμένες γειτονικές χώρες, όπου οι άνεμοι πνέουν το κρύο εθνικό σοβινισμό, διακρίσεις σε εθνοτική και θρησκευτική βάση, το Αζερμπαϊτζάν όχι μόνο διατήρησε τις παραδόσεις της ανεκτικότητας, αλλά και έχει γίνει μια έγκυρη πλατφόρμα διαλόγου μεταξύ Ανατολής και Δύσης, Ευρώπης και μουσουλμανικού κόσμου. Το σύμβολο της αναγνώρισης του ανεκτικού χαρακτήρα της κοινωνίας του Αζερμπαϊτζάν έγινε η δήλωση του Πάπα Φραγκίσκου που επισκέφτηκε το Μπακού στις αρχές του Οκτωβρίου και δήλωσε ότι «ο δρόμος που πέρασε το Αζερμπαϊτζάν κατέστη δυνατός χάρη στην κοινωνία του, που αναγνωρίζει την πολυπολιτισμικότητα και τη αλληλοσυμπληρωματικότητα των πολιτισμών».
Η θέση του οικονομικού ηγέτη του Καυκάσου επέτρεψε στο Αζερμπαϊτζάν να γίνει ένας ισχυρός μέτοχος σε παγκόσμιες και περιφερειακές διαδικασίες. Οι τέσσερις κύριες κατευθύνσεις της διπλωματίας του Αζερμπαϊτζάν – η Ευρώπη και οι θεσμοί της, το Κίνημα των Αδεσμεύτων, ο μουσουλμανικός κόσμος και η γειτονική περιοχή του Καυκάσου – αλληλοσυμπληρώνονται και αποτελούν το θεμέλιο της ισορροπημένης εξωτερικής του πολιτικής. Έχοντας επίγνωση της ευθύνης του για την ασφάλεια και την ανάπτυξη των φτωχών αναπτυσσόμενων χωρών, από το 2011 το Αζερμπαϊτζάν άρχισε να τους παρέχει ανθρωπιστική και τεχνική βοήθεια σε διμερή βάση.
Δυστυχώς, η ανάπτυξη της χώρας μας και οι πρωτοβουλίες μας αναστέλλονται από τη άλυτη σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής επιθετικότητας της Αρμενίας κατά του Αζερμπαϊτζάν, η περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ του Αζερμπαϊτζάν και επτά γειτονικές του περιοχές καταλήφθηκαν από τις αρμένικες ένοπλες δυνάμεις. Ως αποτέλεσμα, 790 χιλιάδες Αζέροι έχουν γίνει πρόσφυγες στην ίδια την πατρίδα τους. Εθνοκάθαρση, γενοκτονία, τρομοκρατία εναντίον των Αζέρων σημειώθηκαν υπό το όμορφο σύνθημα του δικαιώματος των λαών στη αυτοδιάθεση. Αλλά πριν ακουστεί αυτό το σύνθημα, αυτού του δικαιώματος στερήθηκαν πάνω από 200 χιλιάδες Αζέροι, οι οποίοι απελάθηκαν από την Αρμενία το 1987, και οι 40 χιλ. Αζέροι που εκδιώχθηκαν από το κατεχόμενο Ναγκόρνο-Καραμπάχ στην αρχή της σύγκρουσης. Ο ΟΑΣΕ έστειλε δύο φορές στα κατεχόμενα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν την αποστολή του για την μελέτη των γεγονότων. Οι εκθέσεις αυτών των αποστολών φέρνουν φρίκη και προβληματισμό – όλα τα ιστορικά και θρησκευτικά μας μνημεία καταστράφηκαν, τζαμιά, εκκλησίες και τάφοι βεβηλώθηκαν, μουσεία λεηλατήθηκαν, η γόνιμη γη κάηκε.
Το νομικό πλαίσιο για την επίλυση της εν λόγου σύγκρουσης είναι ευρέως γνωστό και βασίζεται στις τέσσερεις Αποφάσεις του Σ.Α. του ΟΗΕ, στις οποίες επιβεβαιώνεται ο σεβασμός της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και του απαραβίαστου των διεθνών συνόρων του Αζερμπαϊτζάν. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος επίλυσης, και όσο πιο γρήγορα θα το καταλάβουν η Αρμενία και οι διεθνείς μεσολαβητές, τόσο πιο γρήγορα θα διασφαλιστεί η ειρήνη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η ασφάλεια και η ανάπτυξης όλου του Νοτίου Καυκάσου.
