Πιο μπερδεμένοι και πιο αντιφατικοί από ποτέ…
Θανάσης Κ.
Ανησυχητικό σύμπτωμα μιας γενικευμένης κρίσης που πλησιάζει είναι η αντιφατικότητα παντού! Που δεν βγάζει πια κανένα νόημα, και αποσταθεροποιεί τα πάντα…
Κι όταν συμβαίνει αυτό, συνήθως ακολουθεί μια μεγάλη κρίση – ή μια αλυσίδα από κρίσεις – που οδηγούν σε νέες ισορροπίες, αφού μεσολαβήσει ένας νέος ιστορικός συμβιβασμός μεταξύ των μεγάλων, μια νέα γεωπολιτική αρχιτεκτονική και νέοι ρόλοι για τις μικρότερες δυνάμεις σε κάθε περιοχή.
Αυτές οι εξελίξεις κυοφορούνται παντού πλέον. Αλλά πιο έντονα σε περιοχές και “μέτωπα” που μας αφορούν…
Από την Ουκρανία ως τα κεντρικά Βαλκάνια (Βοσνία και Κόσσοβο) ως την Τουρκία, την Ανατολική Μεσόγειο, τη Συρία, το Ιράν και τη Λιβύη…
Στην Ελλάδα βέβαια αυτά ελάχιστα τα συζητάμε.
Κι ακόμα λιγότερο τα καταλαβαίνουμε…
* Πρώτη παρατήρηση λοιπόν, όλα δείχνουν ιδιαίτερα αντιφατικά, πλέον:
- Η Τουρκία εσωτερικά καταρρέει, αλλά εξωτερικά προσπαθεί να … επεκτείνει την επιρροή της! Συνεργάζεται με την Ρωσία στον Καύκασο, αλλά βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τη Ρωσία παντού αλλού: Και στη Λιβύη και στην Ουκρανία και στο Καζακστάν…
- Η Αμερική εξακολουθεί να αποκλείει την Τουρκία από αμερικανικούς εξοπλισμούς (μαχητικά F-35, αναβάθμιση του γερασμένου τουρκικού στόλο των F-16 κλπ), αλλά προσπαθεί ταυτόχρονα να δελεάσει την Τουρκία με «συμβολικές» χειρονομίες (όπως η άτυπη εγκατάλειψη του East Med).
- Οι Ευρωπαίοι είναι ταυτόχρονα υπέρ του φυσικού αερίου και… κατά του φυσικού αερίου!
- Ευρωπαίοι και Αμερικανοί, έχουν σε υψηλή προτεραιότητα – υποτίθεται – την “ενεργειακή ασφάλεια” της Ευρώπης και την αποδέσμευσή της από ξένους προμηθευτές όπως η Ρωσία. Αλλά την ίδια στιγμή δεν ενθαρρύνουν την εκμετάλλευση ευρωπαϊκών ενεργειακών πόρων, όπως τα πιθανά κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. Είτε βρίσκονται στην Κυπριακή είτε στην Ελληνική ΑΟΖ. Ούτε την απευθείας προμήθεια αερίου από άλλους προμηθευτές, πέραν της Ρωσίας, όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ…
- Οι Γερμανοί χαλάνε τον κόσμο για την «πράσινη μετάβαση», αλλά τα δικά τους λιγνοτορυχεία τα παρατείνουν για μια 20ετία ακόμα (μπορεί και πιο πέρα)! Και το πιο χαρακτηριστικό: Κλείνουν τα δικά τους πυρηνικά εργοστάσια, αλλά αγοράζουν πυρηνική ενέργεια από τη γειτονική Γαλλία! Τραγέλαφος…
- Και το πιο σημαντικό ίσως: Οι ΗΠΑ θέλουν να αναδιατάξουν τις δυνάμεις τους με κύριο αντίπαλό τους την Κίνα πλέον, στον Ειρηνικό.
Και για να το επιτύχουν εγκαταλείπου άρον-άρον το Αφγανιστάν, ενώ μειώνουν την παρουσία τους και στην Ευρώπη. Αλλά η μεταστροφή του δυτικού “μετώπου” κατά της Κίνας συνολικά, προϋποθέτει ότι οι Αμερικανοί τα βρίσκουν άμεσα με τη Ρωσία.
Γιατί διπλό μέτωπο – και με τη Ρωσία και με την Κίνα ταυτόχρονα – είναι αυτοκτονία για τη Δύση. Είναι αυτό ακριβώς που επιμελώς απέφυγαν κατά τη διαρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όταν Ρωσία και Κίνα ήταν και οι δύο κομμουνιστικές χώρες. Και ό,τι η Δύση απέφυγε επί Ψυχρού Πολέμου – δηλαδή να συνασπίσει τους δύο «ασιατικούς γίγαντες» εναντίον της – κινδυνεύει να το πάθει τώρα…
* Δεύτερον, η ένταση που υπάρχει στις σχέσεις Δύσης-Ρωσίας, δεν είναι ακριβώς αυτό που φαινεται…
Δεν ζούμε σήμερα τις τελευταίες προσπάθειες να προκύψει κάποιος «συμβιβασμός» ώστε να αποφευχθεί η μεγάλη σύγκρουση.
Μάλλον για το ακριβώς αντίθετο πρόκειται: Σκηνοθετείται μια ελεγχόμενη κρίση – ίσως και «σύγκρουση» – για να ακολουθήσει στη συνέχεια ο μεγάλος συμβιβασμός!
Που είναι σήμερα πιο απαραίτητος από ποτέ. Στην Ουκρανία και όχι μόνο…
Γιατί χωρίς το μεγάλο – ιστορικό – συμβιβασμό ΗΠΑ-Ρωσίας, η Αμερική ΔΕΝ έχει στρατηγική ούτε έναντι της Κίνας, ούτε έναντι της Ρωσίας, ούτε για την Ευρώπη…
* Τρίτον, όσο η ένταση Δύσης-Ρωσίας κλιμακώνεται, η Τουρκία παίζει και με τις δύο: προσπαθεί να κερδίσει η ίδια, δελεάζοντας τη μία κατά της άλλης – και αντιστρόφως. Αλλά όποιος ερεθίζει δύο “θηρία”, είναι πιθανό να τον κατασπαράξουν τελικά. Ένα από τα δύο ή και τα δύο…
Γενικά όποιος αποτολμά υπερ-επέκταση γίνεται πολύ πιο ευάλωτος στους εχθρούς του – και πολύ λιγότερο αξιόπιστος στους φίλους του.
* Τέταρτο, γενικά εν όψει ρήξης Ρωσίας-Δύσης, η Τουρκία αναβαθμίζεται στα μάτια των Δυτικών.
Αλλά εν όψει συμβιβασμού Ρωσίας-Δύσης, η Τουρκία γίνεται ιδιαίτερα “ευάλωτη” και από τη Ρωσία και από τη Δύση…
Πράγματι, αν υπάρξει συμβιβασμός Ρωσίας-Δύσης, η Τουρκία παύει να είναι “εργαλείο” στα χέρια των Ρώσων (για διάλυση του ΝΑΤΟ), όπως παύει να είναι “εργαλείο” και στα χέρια των Δυτικών (για πλαγιοκόπηση της Ρωσίας).
Κι επομένως ένας συμβιβασμός Ρωσίας-Δύσης θα είναι σε βάρος και των ιδιαίτερων επιδιώξεων της Τουρκίας στον περίγυρό της…
* Πέμπτον: Αν υπάρξει ιστορικός συμβιβασμός Ρωσίας-ΗΠΑ, τότε η σημασία των Δαρδανελίων για τους Αμερικανούς μειώνεται.
Ταυτόχρονα, όμως, αν τα βρουν με τους Ρώσους οι δυτικοί, αυξάνεται γι’ αυτούς η σημασία της Μεσογείου ως πέρασμα από τον Ατλαντικό στον Ινδικό. Και εκεί μεγιστοποιείται η σημασία του Σουέζ. Όπου τον πρώτο λόγο τον έχει η Αίγυπτος που βλέπει την Τουρκία ως μεγάλο ανταγωνιστή της για την Ανατολική Μεσόγειο.
* Έκτον: Στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχει μια μεγάλη δυτική δύναμη που τη θέλουν οι Αμερικανοί οπωσδήποτε δίπλα τους: η Γαλλία.
Στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχει μια ακόμα μεγάλη τοπική δύναμη που τη θέλουν οι Αμερικανοί δίπλα τους: η Αίγυπτος.
Υπάρχει ακόμα το Ισραήλ, που είναι σύμμαχος της Δύσης στην περιοχή. Αλλά πολύ “ανεξάρτητο” και πολύ “απομονωμένο” (και γι’ αυτό γεωπολιτικά χρειάζεται τη στήριξη Ελλάδας-Κύπρου)…
Όπως υπάρχει πλέον και η Ρωσία, η οποία είτε θα πάρει ανταλλάγματα για να φύγει (από τη Λιβύη, για παράδειγμα) είτε θα πάρει ανταλλάγματα για να μείνει χωρίς να δημιουργεί προβλήματα (στη Συρία για παράδειγμα). Τα ανταλλάγματα αυτά προς τους Ρώσους μπορεί να είναι αλλού: στην Ουκρανία, ή/και στα Βαλκάνια (Σερβία, Βοσνία κλπ.)
Την Τουρκία δεν την θέλουν στα πόδια τους, ούτε οι Γάλλοι στη Λιβύη, ούτε οι Αιγύπτιοι και οι Ισραηλινοί στην Ανατολική Μεσόγειο, ούτε οι Ρώσοι στη Συρία και τα Βαλκάνια…
Την Τουρκία με φιλοδοξίες “μεγάλης τοπικής δύναμης” δεν την εμπιστεύεται κανείς στην περιοχή…
* Έβδομον, όσο κλιμακώνεται η ένταση Δύσης-Τουρκία – και μέχρι να υπάρξει νέος ιστορικός συμβιβασμός ανάμεσά τους – η Τουρκία θα κερδίζει πιθανόν “στα σημεία”, κυρίως “συμβολικές νίκες”. (όπως το αμερικανικό non paper για τον East Med), Kαι κάποιες “παραινέσεις” προς τους Έλληνες να είναι “κατευναστικοί” απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις…
Αλλά όταν προκύψει ο μεγάλος συμβιβασμός Ρωσίας-ΗΠΑ, τότε η Τουρκία δεν θα “χωράει” στους μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς ούτε της Δύσης ούτε της Ρωσίας.
Στο μεταξύ και η εσωτερική αποσταθεροποίηση της Τουρκία δεν την καθιστά ιδιαίτερα “αξιόπιστη” για οποιονδήποτε. Καθώς όλοι γνωρίζουν ότι το καθεστώς Ερντογάν δεν θα αντέξει για πολύ ακόμα – αλλά ουδείς γνωρίζει τι ακριβώς θα προκύψει μετά. Και πόσο σταθερή θα είναι η μετά-Ερντογανική Τουρκία…
(Αυτό το τελευταίο δεν το γνωρίζουν πια ούτε οι ίδιοι οι Τούρκοι…)
* Όγδοο: Το γεωπολιτικό μειονέκτημα της Τουρκίας είναι ότι διεκδικεί ρόλο τοπικής μεγάλης δύναμης. Πράγμα που τη φέρνει σε ανταγωνισμό με όλες τις άλλες τοπικές δυνάμεις. Που όλες τη βλέπουν ως εμπόδιο στα μακροχρόνια σχέδια τους…
Το μεγάλο γεωπολιτικό πλεονέκτημα της Ελλάδας είναι ότι διεκδικεί τον -εντελώς διαφορετικό – ρόλο απαραίτητου τοπικού “κρίκου ασφαλείας”. (Όπως το Ισραήλ…)
Πράγμα που καθιστά την Ελλάδα χρήσιμη σε όλες τις άλλες δυνάμεις – τοπικές και μη. Χωρίς την Ελλάδα σταθερά στο πλευρό τους, τα σχέδια και των Γάλλων και των Αιγυπτίων και του Ισραήλ στην περιοχή δυσκολεύουν…
Είναι άλλο πράγμα να σε βλέπουν όλοι οι “μεγάλοι” ανταγωνιστικά και είναι εντελώς διαφορετικό να σε βλέπουν ως “απαραίτητο συμπλήρωμα” της μακροχρόνιας στρατηγικής τους.
Το πρόβλημα με την Ελλάδα είναι να μην στραπατσαριστεί μέχρι να υπάρξει ο ιστορικός συμβιβασμός Ρωσίας-Δύσης, χωρίς τον οποίο – το επαναλαμβάνουμε – οι ΗΠΑ δεν έχουν στρατηγική πουθενά: ούτε έναντι της Κίνας, ούτε έναντι της Ρωσίας ούτε για την Ευρώπη συνολικά…
* Ένατο: Το μεγάλο συμβιβασμό οι Αμερικανοί τον θέλουν, αλλά δεν ξέρουν ακόμα πώς να τον επιτύχουν. Βρίσκονται και οι ίδιοι σε σύγχυση. Οι Ρώσοι τον θέλουν επίσης, αλλά προσπαθούν να αποσπάσουν τα μεγαλύτερα δυνατά ανταλλάγματα. Οι Γάλλοι τον θέλουν περισσότερο απ’ όλους. Οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι είναι διχασμένοι. Οι Κινέζοι τον φοβούνται, αλλά βρίσκονται πολύ μακριά για να μπορούν να επηρεάσουν τις εξελίξεις. Και οι Τούρκοι απλώς δεν τον θέλουν…
Η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να επιθυμεί το μεγάλο συμβιβασμό Δύσης-Ρωσίας.
Φτάνει να καταφέρει να επιβιώσει η ίδια, στο μεταξύ…
* Δέκατο, το καλύτερο που έχει να κάνει η Ελλάδα τώρα είναι να προετοιμάζεται για όσα θα συμβούν. Διεκδικώντας τον ρόλο του “απαραίτητου γεωπολιτικού κρίκου” που πρέπει να διεκδικήσει στην νέα πραγματικότητα…
—Δεν έχει να αποδείξει ότι είναι “καλό παιδί” (έναντι της Τουρκίας), Πρέπει να αποδείξει ότι είναι αξιόπιστος σύμμαχος για τους φίλους της.
—Δεν έχει να αποδείξει ότι είναι πρόθυμη να δώσει μέρος από τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο. Πρέπει να δείξει ότι είναι πρόθυμη να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα και την παρουσία της στην Ανατολική Μεσόγειο, εξ αιτίας της οποίας είναι χρήσιμη και στην Γαλλία και στο Ισραήλ.
—Δεν έχει να αποδείξει τίποτε στις… ΜΚΟ που φέρνουν εργαλειοποιημένους από την Τουρκία. Πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να φυλάξει τα σύνορα της Ευρώπης από τους “εργαλειοποιημένους”. Αυτό θα την καταστήσει την Ελλάδα πολύτιμη για όλες τις Ευρωπαϊκές κοινωνίες που ξεσηκώνονται κατά των “ροών”. Και κατά των διακινητών. Και κατά όσων τους καλύπτουν…
—Δεν έχει να αποδείξει ότι είναι πρόθυμη να καταργήσει την ενέργεια από υδρογονάνθρακες. Πρέπει να δείξει ότι έχει μακροχρόνια στρατηγική φθηνής ενέργειας που θα στηρίζεται κυρίως σε φυσικό αέριο (το οποίο αυτή τη στιγμή το έχουμε περίπου… αποκηρύξει).
—Δεν έχει να αποδείξει ότι είναι “διευκολυντική” για την Ευρωπαϊκή ένταξη των Σκοπίων (πράγμα για το οποίο έχει ενστάσεις η Βουλγαρία και η Γαλλία). Πρέπει να δείξει ότι έχει συνολική πολιτική για την ασφάλεια των Βαλκανίων – και ο ψευδομακεδονικός αλυτρωτισμός, που δυναμιτίζει συνολικά την περιοχή, δεν “χωράει”…
–Δεν έχει να αποδείξει ότι είναι πιστό “παρακολούθημα” της Γερμανικής πολιτικής (η επιρροή της οποίας στην ΕΕ ήδη υποχωρεί). Πρέπει να δείξει ότι είναι αξιόπιστος σύμμαχος για τους Γάλλους…
Από την άποψη αυτή, όλα όσα κάνουμε τον τελευταίο χρόνο δεν είναι ούτε σωστά ούτε λάθος. Είναι εντελώς αντιφατικά!
— Κάνουμε πολύ καλά που παίρνουμε τα Rafale και τις Belharra.
–Πράξαμε άριστα που υπογράψαμε το Ελληνικό-Γαλλικό σύμφωνο Αμυντικής Συνδρομής…
–Κάνουμε πολύ καλά που επιμένουμε ότι με την Τουρκία συζητάμε μόνο οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών βάσει του Διεθνούς Δικαίου – κι όχι τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.
— Από την άλλη πλευρά κάνουμε πολύ άσχημα που συνεχίζουμε τις επίσημες “διαβουλεύσεις” με χώρα η οποία δημιουργεί συνεχώς τετελεσμένα σε βάρος μας και αμφισβητεί ευθέως τα κυριαρχικά μας δικαιώματα – τώρα αμφισβητεί ευθέως και κυριαρχία.
Στις διεθνείς σχέσεις οι επίσημες διαβουλεύσεις γίνονται αφού αρθούν τα τετελεσμένα σε βάρος της μιας πλευράς από την άλλη. Όταν γίνονται επίσημες διαβουλεύσεις ενώ τα τετελεσμένα συνεχίζονται – και κλιμακώνονται – αυτό συχνά εκλαμβάνεται ως “νομιμοποίηση τετελεσμένων”. Και ως απώτερη πρόθεση πλήρους “συνθηκολόγησης”…
— Κάνουμε πολύ άσχημα που ενώ διεκδικούμε πλήρως τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, δηλαδή την ΑΟΖ, ταυτόχρονα λέμε ότι δεν θα εκμεταλλευτούμε ό,τι υπάρχει κάτω από το βυθό! Γιατί είμαστε με την “πράσινη ενέργεια” και τις ανανεώσιμες πηγές, λέει…
Και τότε γιατί διεκδικούμε κυριαρχικά δικαιώματα που δεν πρόκειται να εκμεταλλευτούμε;
Και γιατί άραγε, όλες οι άλλες χώρες που νοιάζονται κι αυτές για την “πράσινη μετάβαση”, κάνουν όμως ό,τι μπορούν για να εκμεταλλευτούν τα δικά τους ενεργειακά αποθέματα και να τα εξάγουν όπου μπορούν;
— Γιατί άραγε παίρνουμε υπερσύγχρονες φρεγάτες και κορβέτες, δηλαδή σκάφη ανοικτής θαλάσσης – προφανώς για να υπερασπιστούμε τα συμφέροντά μας στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά την ίδια στιγμή δηλώνουμε ότι… δεν θα τα εκμεταλλευτούμε; Κι ενώ ταυτόχρονα “σύμβουλοι” της κυβέρνησης διαμηνύσουν ότι είμαστε έτοιμοι να εκχωρήσουμε την ΑΟΖ νοτίως του Καστελορίζου στην Τουρκία. Αν είναι έτσι, τι τις θέλουμε τις Belharra
–Κάνουμε πολύ άσχημα όταν δημιουργούμε “πόλεις” παράνομων μεταναστών, που εμείς οι ίδιοι έχουμε καταγγείλει ως “εργαλειοποιημένους”; Και μάλιστα τους εγκαθιστούμε δίπλα από τα σύνορά μας με την Τουρκία, που μόνοι μας καταγγέλλουμε ότι μας τους στέλνει;
Υπό τις συνθήκες αυτές, ποιός μπορεί να μας πάρει στα σοβαρά;
Η αντιφατικότητα που υπάρχει γύρω μας στο διεθνή περίγυρο μπορεί να παροξυνθεί, αλλά κάποια στιγμή θα ξεπεραστεί, Νέος ιστορικός συμβιβασμός θα υπάρξει. Και στο μεταξύ θα έχουν ανατραπεί πολλά.
Εμείς αν δεν ξεπεράσουμε την αντιφατικότητά μας άμεσα, δεν θα επιβιώσουμε ως χώρα!
Τόσο απλά!
