Τι ακριβώς συμβαίνει με τον EastMed;
Θανάσης Κ.
* Πρώτον, ο περιβόητος αγωγός της Ανατολικής Μεσογείου, East Med, δεν εγκαταλείφθηκε. Όχι ακόμα – κι όχι επίσημα, τουλάχιστον…
Για τους εξής λόγους:
— Τον EastMed τον έχει ψηφίσει το Αμερικανικό Κογκρέσο με διακομματική – και συντριπτική – πλειοψηφία, ήδη από τις αρχές του 2020. Κι ο νόμος αυτός ισχύει ακόμα. Και ισχύει πλήρως…
–Το non-paper του Αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών είναι “άτυπο” έγγραφο. Που δεν δεσμεύει κανέναν. Το τι περιλαμβάνει η ψηφισμένη πολιτική στο Κογκρέσο δεσμεύει τους πάντες. Αυτό το ξέρουν ασφαλώς και οι Αμερικανοί. Οι οποίοι έδωσαν στην Τουρκία ένα “συμβολικής σημασίας” δώρο: την άτυπη φραστική εγκατάλειψη του αγωγού EastΜed, πράγμα που διακαώς χρειάζεται ο Ερντογάν στην τωρινή διαμάχη του με τους Ρώσους για την Ουκρανία και το Καζακστάν.
“Εγκατάλειψη” του αγωγού EastMed θα υπήρχε, αν το Αμερικανικό Κογκρέσο ψήφιζε να αναιρέσει την προηγούμενή του απόφαση. Κάτι τέτοιο όμως δεν συνέβη. Αντίθετα ο εμπνευστής του Νομοσχεδίου εκείνου, ο γερουσιαστής Menendez δήλωση ότι ο EastMed παραμένει εν ισχύι…
Έτσι κι αλλιώς, το σχέδιο για τον αγωγό του EastMed αφορά πρωτίστως την Ευρώπη – για την ακρίβεια την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Και η ΕΕ τον είχε εντάξει στα σχέδιά της και επρόκειτο να το χρηματοδοτήσει.
Το άτυπο non-paper του Αμερικανικού State Department, δεν δεσμεύει ούτε το Αμερικανικό Κογκρέσο που τον έχει ήδη νομοθετήσει, ούτε την Ευρωπαϊκή Ένωση που τον έχει ήδη δρομολογήσει…
Αν η Ευρώπη αλλάξει γνώμη, αυτό θα σημαίνει, πράγματι, εγκατάλειψη του EastMed. Ως τότε, τίποτε δεν έχει αλλάξει…
* Δεύτερον, ακούμε το επιχείρημα για “τεχνητά προβλήματα” με την κατασκευή του αγωγού και για “ζητήματα οικονομικής βιωσιμότητάς” του .
Τι απ’ όλα αυτά ισχύει;
— Από τεχνική άποψη υπήρχαν, όντως, δυσκολίες. Δεν είναι μόνο το υποθαλάσσιο μήκος μεγάλο. Είναι και το βάθος πολύ μεγάλο. Και η διαμόρφωση του βυθού πολύ “ανώμαλη”…
Αλλά, όπως επισημαίνουν και οι Ισραηλινοί, οι τεχνικές μελέτες έχουν ήδη αποφανθεί ότι το έργο είναι απολύτως εφικτό. Και μόνο μετά από αυτές τις διαβεβαιώσεις προχώρησαν οι αποφάσεις Ελλάδας-Κύπρου και Ισραήλ, οι σχετικές αποφάσεις στο Αμερικανικό Κογκρέσο, αλλά και οι αποφάσεις στα Ευρωπαϊκά όργανα. Από τότε πέρασαν ήδη δύο ολόκληρα χρόνια. Και τώρα ξαφνικά κάποιοι θυμήθηκαν ότι το έργο “ίσως να μην είναι εφικτό”,,,
Κοροϊδευόμαστε, έτσι;
— Το θέμα της οικονομικής “βιωσιμότητας” είναι εντελώς διαφορετικό. Το κόστος του αγωγού είναι μεγάλο, πράγματι. Αυτό σημαίνει ότι για να είναι οικονομικά “βιώσιμος” πρέπει να διακινεί μεγάλες ποσότητες αερίου για πολλά (τουλάχιστον 30) χρόνια. Το Ισραηλινό κοίτασμα “Λεβιάθαν” που έχει ήδη ανακαλυφθεί μαζί με το Κυπριακό κοίτασμα “Αφροδίτη” (που πιθανολογείται εντόνως), οριακά καλύπτουν τη βιωσιμότητά του αγωγού.
Φυσικά αν βρεθεί αέριο και στη Ελληνική ΑΟΖ (στην Ανατολική Μεσόγειο) η βιωσιμότητα του αγωγού θα βρίσκεται πέραν πάσης αμφισβήτησης πλέον.
Το πρόβλημα είναι ότι η Ελλάδα έχει κάνει κάτι περίεργες δηλώσεις τελευταία: ότι είναι με την… “πράσινη ενέργεια” κι ότι δεν ενδιαφέρεται για εξορύξεις φυσικού αερίου. (Δεν το είπε ακριβώς έτσι, αλλά έτσι ερμηνεύθηκε από πολλούς – και δεν “διορθώθηκε” ποτέ!)
Μ’ άλλα λόγια υπερασπιζόμαστε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο (που τα διεκδικεί, στο σύνολό τους σχεδόν, η Τουρκία) αλλά δηλώνουμε ή υπονοούμε ότι δεν προτιθέμεθα να τα εκμεταλλευτούμε!
Θέλουμε την ενεργειακά αυτονόμηση της Ευρώπης (από τη Ρωσία), αλλά δεν θέλουμε να εξορύξουμε το φυσικό αέριο που πιθανότατα έχει η Ελλάδα στην ΑΟΖ της.
Τραγέλαφος…
Αυτές οι αντιφάσεις από τη δική μας την πλευρά τορπίλισαν τη βιωσιμότητα του ΕastMed, πολύ πριν βγει το άτυπο non-paperτ του State Department…
* Το επιχείρημα ότι η Ελλάδα θα συνδεθεί ενεργειακά με την Αίγυπτο με υποθαλάσσιο καλώδιο (interconnector) είναι εντελώς άλλο πράγμα.
Έτσι κι αλλιώς ενεργειακά καλώδια μπορούν να περνάνε από το βυθό ανεξαρτήτως του σε ποιόν ανήκει η ΑΟΖ.
Και πρέπει να ξεχωρίσουμε την παραγωγή ενέργειας από τη μεταφορά ενέργειας.
Και την μεταφορά ενεργειακών πόρων από την μεταφορά έτοιμης ενέργειας. Μην τα μπερδεύουμε, please…
Το πρόβλημα δεν είναι απλώς η ενεργειακή σύνδεση με παρόχους έτοιμης ενέργειας που έχει παραχθεί εκτός Ευρώπης. Το πρόβλημα είναι η ανάδειξη και εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της ίδιας της Ευρώπης, ώστε να μειωθεί δραστικά η εξάρτησή της από εξωτερικούς προμηθευτές.
Οι ενεργειακοί πόροι (αέριο, πετρέλαιο κλπ.) παράγονται σε ένα σημείο και μπορούν να μεταφερθούν παντού αλλού. Η ενέργεια που παράγεται σε ένα σημείο δεν μπορεί να πάει πολύ μακριά. Υπάρχουν τεράστιες απώλειες που μεγιστοποιούν το κόστος της στον τελικό καταναλωτή (όταν βρίσκεται πολύ μακριά).
* Τέλος σε ό,τι αφορά το “οικολογικό επιχείρημα”, εδώ κορυφώνεται ο παραλογισμός. Φέρνουμε αέριο στην Ευρώπη (από το Αζερμπαϊτζάν, μέσω του ΤΑΠ), αλλά… δεν το θέλουμε για μας!
Δεν έχουμε πρόβλημα να μεταφέρουμε φυσικό αέριο στην Ευρώπη από αγωγό που προηγουμένως διέρχεται από την Τουρκία (TAP) – αλλά έχουμε πρόβλημα αν το αέριο έρχεται από αγωγό που παρακάμπτει την Τουρκία! Εκεί μας πιάνουν οι “οικολογικές μας ευαισθησίες”.
Κάτι δεν πάει καλά, έτσι;
Κι ύστερα, τι σημαίνει ότι θα εισάγουμε έτοιμη ενέργεια από την Αίγυπτο; Και η Αίγυπτος πώς θα την παράγει; Με αέριο θα την παράγει!
Άρα δεν θέλουμε το αέριο να παράγει ενέργεια στην Ελλάδα, γιατί θέλουμε να… “σώσουμε τη γη”! Αλλά δεν έχουμε πρόβλημα να παράγεται ενέργεια από αέριο στην Αίγυπτο και μετά να το εισάγουμε στην Ελλάδα.
Η Αίγυπτος φαίνεται δεν ανήκει στην γη. Έχει μετακομίσει σε άλλον πλανήτη…
Τελικά κάτι δεν πάει καλά με όλα αυτά τα “πράσινα”….
* Το πρόβλημα λοιπόν, με τον EastMed είναι αλλού…
Είναι γεωπολιτικό!
— Το EastMed τον ήθελε κυρίως το Ισραήλ!
— Δεν τον πολυ-ήπελε η Αίγυπτος.
— Δεν τον ήθελε καθόλου η Ρωσία.
— Η Αμερική τότε τον ήθελε.
— Και η Ευρώπη συνολικά τον ήθελε και…δεν τον ήθελε (όπως συμβαίνει σχεδόν με όλα τα ζητήματα).
— Εμείς απλώς τον δεχθήκαμε, γιατί μας συνέφερε.
Κι ύστερα όταν ξεκίνησε… πανηγυρίζαμε!
Και τώρα που “σκαλώνει”, βιαζόμαστε να τον ξεγράψουμε…
Ας τα δούμε λίγο πιο αναλυτικά:
— Το Ισραήλ ήθελε τον EastMed εξ αρχής.
Ειδικά για το Ισραήλ, ο EastMed αντιπροσωπεύει, για πρώτη φορά, την “αδιαμεσολάβητη” σύνδεσή του απευθείας με την Ευρώπη – και τον ενεργειακό της εφοδιασμό.
Ασφαλώς το αέριο από τα ισραηλινά κοιτάσματα μπορεί να φτάσει και με διαφορετικό τρόπο στην Ευρώπη, ας πούμε σε υγροποιημένη μορφή με πλοία, χωρίς να μεσολαβεί αγωγός.
Αλλά ο αγωγός δημιουργεί ισχυρό “δεσμό” ανάμεσα στον παραγωγό και τον τελικό καταναλωτή. Με τον αγωγό ο καταναλωτής “παντρεύεται” τον παραγωγό… Το Ισραήλ είχε πάντα την ανάγκη να δημιουργήσει ένα ισχυρό και σταθερό “δεσμό” με τη Δύση.
(Και ο άξονας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ του έδωσε για πρώτη φορά αυτή την ευκαιρία, όπως είχε εξομολογηθεί ο Νετανιάχου στο Σαμαρά το 2013).
Φυσικά το ισραηλινό αέριο θα μπορούσε να φύγει και προς Τουρκία. Για την ακρίβεια προς Λίβανο και εκείθεν για Τουρκία.
Οι Ισραηλινοί το συζητούσαν αυτό ήδη από το 2016. Αλλά πρώτον σκόνταψε κυρίως στο Λίβανο και δεύτερον, ο αγωγός προς Τουρκία θα εξυπηρετούσε κυρίως τον εφοδιασμό της Τουρκίας. Όχι τον εφοδιασμό της Ευρώπης.
Οι Ισραηλινοί δεν θέλουν μια χώρα όπως η Τουρκία να “διαμεσολαβεί” τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης εκ μέρους τους. Ένας αγωγός είναι τόσο αξιόπιστος όσοι ο τα κράτη απ’ όπου διέρχεται. Και η Τουρκία δεν είναι “αξιόπιστη” πλέον για κανένα…
Οι Ισραηλινοί ενδιαφέρονται για “αδιαμεσολάβητο” ισχυρό δεσμό τους με Ευρώπη. Και τέτοια σχέση μόνον ο EastMed τους διασφαλίζει
— Οι ΗΠΑ ήθελαν τον αγωγό (επί Προεδρίας Τράμπ, αλλά με διακομματική στήριξη στο Κογκρέσο) για να προωθήσουν την απεξάρτηση της Ευρώπης από το Ρωσικό φυσικό αέριο.
–Η Ρωσία για τον ίδιο ακριβώς λόγο ΔΕΝ ήθελε τον EastMed, όπως δεν θέλει καθόλου την ανάδειξη των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου.
Έτσι κι αλλιώς, όσο πιο πολύ μπλέξει η Ανατολική Μεσόγειος σε “τριβές” μεταξύ των χωρών εκεί, τόσο το καλύτερο για τη Ρωσία…
–Η Αίγυπτος δεν ήθελε τον EastMed, γιατί η ίδια προωθεί το δικό της φυσικό αέριο σε μορφή LNG (υγροποιημένο, που μεταφέρεται με πλοία, προς τα LNG-terminals της Ευρώπης).
Συνεπώς όσο περισσότερο αέριο από την περιοχή φεύγει κατευθείαν με αγωγό προς την Ευρώπη (EastMed) τόσο λιγότερο θα φεύγει από τα LNG terminals της Αιγύπτου.
Όπως λένε σήμερα οι ίδιοι οι Ισραηλινοί, το non-paper του State Department “καλοπιάνει” τον Ερντογάν, αλλά “κάνει μάγκα” τον Σίσι της Αιγύπτου
Τέλος η ΕΕ δεν ξέρει τι θέλει! Δέχεται το φυσικό αέριο (ως “καύσιμο μετάβασης”), αλλά πάλι… δεν το θέλει (γιατί είναι υδρογονάνθρακας!)
Μύλος…
H Ευρώπη θέλει να απεξαρτηθεί από τον ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά κάποιοι δεν θέλουν να τα χαλάσουν με τη Ρωσία, κάποιοι δεν θέλουν να τα χαλάσουμε με την Τουρκία (προκειμένου να χρησιμοποιηθούν τα ευρωπαϊκά κοιτάσματα Ελλάδας και Κύπρου).και γενικώς κάποιοι δεν θέλουν καθόλου αέριο.
Τρέχα γύρευε…
Τέλος σε μάς υπάρχει πληθώρα “απόψεων” και πλήρης απουσία συγκροτημένης πολιτικής.
Διάφοροι με διάφορα προσχήματα (συνήθως “νεωτεριστικά” και “προοδευτικά”, άλλοτε παραδοσιακά αντι-αμερικανικά και αντιδυτικά), κάνουν ό,τι μπορούν για να μην έχει η Ελλάδα ΚΑΜΙΑ ενεργειακή πολιτική για τον εαυτό της. Και καμία φιλοδοξία να παίξει ρόλους στην περιοχή της…
–Όταν ο Σαμαράς έθεσε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 2011, στη Βουλή θέμα για την Ελληνική ΑΟΖ του απαντούσαν ότι δεν χρειάζεται να μπλέξουμε με ΑΟΖ, αρκεί η υφαλοκρηπίδα.
(‘Ύστερα, το “ξέχασαν” αυτό – τώρα όλοι μιλούν πια για ΑΟΖ)…
–Τότε, μάλιστα κάποιοι ειρωνεύονταν τον Σαμαρά λέγοντας ότι “δεν υπάρχει τίποτε στο βυθό”. Όταν λίγο αργότερα, διάφορες χώρες της περιοχής άρχισαν να ανακαλύπτουν εντυπωσιακά ενεργειακά κοιτάσματα, ξέχασαν το επιχείρημα ότι τάχα “δεν υπάρχει τίποτα” κι ανακάλυψαν άλλο: ότι δεν μας ενδιαφέρουν οι υδρογονάνθρακες” γιατί είμαστε “οικολόγοι-πράσινοι”, λέει, και θέλουμε να “σώσουμε τον πλανήτη”.
(Ωστόσο όλα τα άλλα κράτη που έχουν κοιτάσματα ενεργειακών πόρων τα αναδεικνύουν χωρίς πολλά-πολλά!)
Ύστερα, επειδή κι αυτό το επιχείρημα δεν πήγαινε πολύ μακριά, άρχισαν άλλο: Πώς ό,τι υπάρχει στο βυθό της Ανατολικής Μεσογείου δεν μπορούμε να το διεκδικήσουμε εμείς, γιατί είμαστε “μοναχοφάηδες”, λέει.
Είναι “λογικό” να το πάρει η Τουρκία υπονοούν. Κι αν εμείς επιμένουμε ότι ανήκει στην “ελληνική ΑΟΖ”, τότε είμαστε… “μαξιμαλιστές”, λέει.
Αυτά τα λένε Έλληνες, έτσι;
Ενίοτε και με “επίσημες ιδιότητες” μάλιστα.
Τι άλλο να προσθέσουν οι Τούρκοι; Τα είπανε όλα οι “δικοί” μας!
Έλα όμως που βγήκε η “Χάρτα της Σεβίλλης”, η οποία δεν είναι επίσημο έγγραφο της ΕΕ, αλλά έχει πλήρως ενσωματωθεί στα ιδρυτικά ντοκουμέντα της ΕΕ ήδη από το 2009, και η οποία πλήρως περιλαμβάνει την περιοχή νοτίως του Καστελόριζου στην Ελληνικής δικαιοδοσίας ΑΟΖ;
Όπως ακριβώς, βέβαια προβλέπει ρητά και το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS, 1982)/
Κάποιοι μας έλεγαν λοιπόν, πως είναι,,, “μαξιμαλισμός” να διεκδικούμε όσα το Διεθνές Δίκαιο ρητώς προβλέπει και όσα Ευρωπαϊκά ντοκουμέντα σαφώς περιγράφουν ως δικά μας!
Η γραφειοκρατία του State Department έδωσε ένα άτυπο και συμβολικό μόνο δώρο στην Τουρκία του Ερντογάν. Μια “διαβεβαίωση” που δεν δεσμεύει κανένα. Ούτε τους ίδιους.
Αλλά αν εμείς εξακολουθούμε να δείχνουμε ότι δεν μας ενδιαφέρει και δεν θέλουμε καμία ανάμιξη, τότε θα αναθεωρήσουν πράγματι την όποια πολιτική τους (γιατί είναι και οι ίδιοι μπερδεμένοι).
Και δεν θα φταίνε μόνον εκείνοι. Θα φταίμε κυρίως εμείς…
ΥΓ. Τον περασμένο μήνα το ναυτικό ερευνητικό σκάφος Nautical Geo έκανε θαλάσσιες έρευνες για τη δίοδο διέλευσης του EastMed.
–Τουρκικά πολεμικά το έδιωξαν όταν βρισκόταν στην Ελληνική ΑΟΖ νοτίως της Κρήτης, που έχει σφετεριστεί η Τουρκία με του Τουρκολυβικό μνημόνιο.
–Ύστερα το παρενόχλησαν όταν βρισκόταν στα όρια της ΑΟΖ, που έχει διακηρύξει η Ελλάδα κι έχει οριοθετήσει με την Αίγυπτο.
–Και τέλος το παρενόχλησαν όταν βρισκόταν μέσα στην Κυπριακή ΑΟΖ, που την έχει κανονικά διακηρύξει και οριοθετήσει η Κύπρος με την Αίγυπτο.
Τουρκικά πλοία υο παρενοχλούσαν συνεχώς, αλλά κανένα Ελληνικό πλοίο δεν υποστήριξε τις θαλάσσιες έρευνες του Nautical Geo, που γίνονταν πάντα για λογαριασμό της κοινοπραξίας του EastMed.
Κι ύστερα απ’ όλα αυτά ήλθε το άτυπο non-paper του State Department.
Πέστε μου ποιοί “ξαφνιάστηκαν” στην Αθήνα…
Να σας πω καμπόσους που πολύ το “‘φχαριστήθηκαν“…
