Το ΑUKUS – κι όσα ΑΡΝΟΥΜΑΣΤΕ να καταλάβουμε για τον κόσμο γύρω μας
Θανάσης Κ.
Το AUKUS, δηλαδή η στρατηγική συμμαχία Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ αιφνιδίασε πολλούς, και μπέρδεψε τους πάντες!
* Πρώτον, πρόκειται για ένα νέο στρατηγικό άξονα ανάμεσα σε τρείς χώρες. Όσοι ισχυρίζονταν ότι η “εποχή των αξόνων” έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί και ανήκει στον… 19ο Αιώνα, μάλλον δεν ήξεραν τι τους γίνεται…
Προφανώς οι χώρες προασπίζονται τα συμφέροντα τους με πολυμερείς συμμαχίες έναντι κοινού εχθρού – πέρα από τους διεθνείς θεσμούς (ΟΗΕ), πέρα από τους υφιστάμενους διεθνείς Οργανισμούς, πέρα από τις διεθνείς Συμβάσεις, πέρα από τις προβλέψεις του “Διεθνούς Δικαίου”. Το να παραιτηθεί κάποιος από τη συγκρότηση στρατηγικών αξόνων έναντι κοινού εχθρού, σημαίνει ότι παραιτείται από ενεργό πολιτική συμμαχιών. Ουσιαστικά, από κάθε Εξωτερική Πολιτική…
* Δεύτερον, το AUKUS συνιστά ένα αγγλοσαξονικό άξονα! Θυμάστε όλους εκείνους που έλεγαν πως μετά το Brexit η Βρετανία δεν θα διαθέτει ούτε… χαρτί τουαλέτας;
Σύμφωνα με τελευταίες επιβεβαιωμένες πληροφορίες, στη Βρετανία υπάρχει άφθονο χαρτί τουαλέτας! Αντίθετα στις Βρυξέλλες (και στην υπόλοιπη Ευρώπη) δεν έχουν μαντίλι για να κλάψουν, που όλα αυτά συνέβησαν χωρίς να πάρουν χαμπάρι τίποτε οι Ευρωπαίοι…
* Τρίτον, η Συμφωνία του ΑUKUS αφορά και ενδιαφέρει άλλες δύο περιφερειακές δυνάμεις του Ειρηνικού: Την Ινδία και την Ιαπωνία άμεσα (επίσης την Νότιο Κορέα έμμεσα, το Βιετνάμ και τη Μυανμάρ στο όχι και τόσο απώτερο μέλλον).
Να σημειωθεί ότι όλες τους έχουν σοβαρές και χρόνιες προστριβές με την Κίνα. Ενώ έντονο ενδιαφέρον έχουν και κάποιες ακόμα περιφερειακές χώρες όπως οι Φιλιππίνες, η Ινδονησία, η Μαλαισία και η Σιγκαπούρη, που κι αυτές νοιώθουν όλο και πιο “άβολα” με τις εντεινόμενες φιλοδοξίες της Κίνας στην ευρύτερη περιοχή του Νότιου Ειρηνικού. (Για να μη μιλήσουμε για την Ταϊβαν, η οποία απειλείται άμεσα από την Κίνα…)
* Τέταρτον, αυτό που τώρα συμβαίνει υλοποιεί τη λεγόμενο “στρατηγική στροφή” του Pacific Pivot, δηλαδή τη μετακίνηση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό. Και αποτελεί “μετάβαση” από την “ανάσχεση” της Ρωσίας (ή της παλινόρθωσης της Ρωσίας) στην “ανάσχεση της Κίνας” πλέον.
Αυτό είχε εξαγγελθεί για πρώτη φορά από τον Πρόεδρο Ομπάμα. Το 2008…
Τότε – και πολύ περισσότερο αργότερα – είχε κατηγορηθεί ως “προσχηματική”, ότι δηλαδή δεν αποτελούσε στ’ αλήθεια “στρατηγικό αναπροσανατολισμό” των ΗΠΑ, αλλά “φύλλο συκής” για να καλύψει τις αποτυχίες της Αμερικανικής Πολιτικής στο Ιράκ (τώρα και στο Αφγανιστάν).
Πράγματι, μετά το 2008 δεν προχωρούσε ο αναπροσανατολισμός των ΗΠΑ έναντι της Κίνας, γιατί μεγάλο μέρος του πολιτικού κατεστημένου των ΗΠΑ έμενε κολλημένο στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου και στο “αντιρωσικό” μέτωπο.
Από τότε διαφάνηκε ότι στην πραγματικότητα οι Αμερικανοί δεν θα μπορούσαν να αναδιατάξουν τις δυνάμεις τους έναντι της ανερχόμενης απειλής της Κίνας, αν προηγουμένως δεν προχωρούσαν σε “μεγάλη συνεννόηση” (ή και σε κάποιους είδους “συνεργασία μακράς πνοής”) με τη Ρωσία.
Ήταν αδιανόητο να κρατήσουν ταυτόχρονα δύο μέτωπα στρατηγικής αντιπαλότητας: και έναντι της Ρωσίας και έναντι της Κίνας. Το μόνο που θα επιτύγχαναν θα ήταν να συνασπίσουν εναντίον των ΗΠΑ και τους δύο “διακηρυγμένους εχθρούς” τους ταυτόχρονα…
* Έτσι η αναδιάταξη των αμερικανικών δυνάμεων προς τον Ειρηνικό δεν έγινε το 2008 όταν την εξήγγειλε ο Ομπάμα. Την εμπόδιζε το “αντιρωσικό” λόμπι μέσα στις ΗΠΑ. (Και το φιλοκινεζικό λόμπι, που είχε πλέον δυναμώσεις πολύ).
Κι ένα ολόκληρο Ατλαντικό “κατεστημένο” εκατέρωθεν του Ωκεανού, που πίστευε στην “ηγεμονία” των Ευρωατλαντικών θεσμών και βιαζόταν να “ενσωματώσει” όλες τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες της Ευρώπης. Μέσα σε μιαν ΕΕ που γινόταν όλο και πιο γραφειοκρατική και μέσα σε ένα ΝΑΤΟ που γινόταν όλο και πιο “πλαδαρό”…
* Τελικά αυτό το Ευρωατλαντικό κατεστημένο άρχισε να χάνει το έλεγχο σχεδόν παντού:
–Έχασε τον έλεγχο σε όλη τη Μέση Ανατολή! Όπου όλες οι δυτικές πρωτεύουσες στήριξαν το 2011 την “Αραβική Άνοιξη”. Από την οποία περίμεναν να προκύψει,,, “δημοκρατική ανασυγκρότηση” των αραβικών κοινωνιών και τους προέκυψε αναγέννηση του σουνιτικού φοντεμενταλισμού και το ΙΣΙΣ στη Συρία. –Έχασαν τον έλεγχο και στην Ουκρανία! Την οποία κάποια στιγμή επιχείρησαν να εντάξουν στο… ΝΑΤΟ, ξέσπασε εσωτερική κρίση το 2013, επενέβη εμμέσως η Ρωσία και απέσπασε την Κριμαία, διέσπασε τη χώρα και οι Ευρωρωσικές σχέσεις επλήγησαν…
— Έχασαν τον έλεγχο και στη Λιβύη…
–Στο μεταξύ η Ρωσία βρήκε την ευκαιρία να “επανέλθει”, τουλάχιστον με στάτους περιφερειακής δύναμης και να ενισχύσει την παρουσία της και στην Συρία (εκμεταλλευόμενη τα σφάλματα των δυτικών εκεί) και στην Ουκρανία (εκμεταλλευόμενη τα κενά των ευρω-ατλαντιστών) και στην Οσετία (ανατολική Γεωργία), στη Λιβύη, τελικά και στην περιοχή του Καυκάσου.
Η “επανάκαμψη” της Ρωσίας και η έξαρση του Πολέμου κατά του ΙΣΙΣ, όλα αυτά τα χρόνια, δεν άφηνε πολλά περιθώρια για “στροφή” των ΗΠΑ στον Ειρηνικό κατά της Κίνας…
Έτσι οι ΗΠΑ έμεναν χωρίς στρατηγικές προτεραιότητες. Είχαν διακηρύξει τη “μετακίνηση” στον Pacific Pivot, αλλά δεν την υλοποιούσαν. Αντιλαμβάνονταν ότι ο ανερχόμενος κίνδυνος για την παγκόσμια ηγεμονία τους είναι πλέον η Κίνα, αλλά παρέμειναν απασχολημένοι με τις “προκλήσεις” των Ρώσων στην,,, Κριμαία, στην Οσετία και στη Συρία!
Ούτε αυτό που ήθελαν έκαναν. Ούτε αυτό που αναγκάζονταν να κάνουν το πολύ-ήθελαν…
Αυτό το “κενό” της Αμερικανικής Πολιτικής – ιδιαίτερα στην περιοχή μας – σε πρώτη φάση προσπάθησαν να το καλύψουν οι Ρώσοι και οι Τούρκοι. Ιδιαίτερα στη Λιβύη. Τελικώς και η Γαλλία (ιδιαίτερα στη Λιβύη, τώρα και στην Ανατολική Μεσόγειο).
* Η Γαλλία είναι η μόνη υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη της Ευρώπης. Κι είναι επίσης η μόνη Ευρωπαϊκή Δύναμη με πυρηνικό οπλοστάσιο και με μόνιμη εκπροσώπηση στο Συμβούλιο Ασφαλείας (μετά το Brexit).
Ταυτόχρονα είναι η μόνη χώρα της περιοχής που η κοινωνία της διψά για “ρόλους επιβεβαίωσης εθνικού μεγαλείου”. Δεν είχε “αντιπολεμικά κινήματα” στο παρελθόν, δεν είχε ούτε έχει κινήματα κατά των εξοπλισμών, διαθέτει μεγάλο βαθμό αυτονομίας από τις ευρωγραφειοκρατίες των Βρυξελλών και του ΝΑΤΟ, έχει χαμηλή εξάρτηση από εισαγόμενο αέριο (λόγω εκτεταμένης χρήσης πυρηνικής ενέργειας), προσπαθεί διακαώς να επεκτείνει την επιρροή της εκτός Ευρώπης (κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο) και φιλοδοξεί να αντικαταστήσει τη Γερμανία στην “ηγεσία” της ΕΕ (κυρίως τώρα, μετά την απόσυρση της Άγκελας Μέρκελ).
* Ταυτόχρονα, η Γαλλία είναι η χώρα όπου η αντίθεση στις παράνομες ροές εργαλειοποιημένων “μεταναστών” κυριαρχεί στο σύνολο σχεδόν των πολιτικών δυνάμεων. Αυτό τη φέρνει σε σύγκρουση με μεγάλο μέρος των πολιτικών ελίτ σε άλλες χώρες όπως η Γερμανία, αλλά και σε πλήρη “ευθυγράμμιση” με όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες: από την Αυστρία, τις χώρες του Visegrand κι όλη την Ανατολική Ευρώπη, μέχρι τη Δανία, τη Σουηδία (όπου υπό Σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις κόβονται σιγά-σιγά τα “προνόμια” όσων εισήλθαν παράνομα) – κι όπως φαίνεται προσεχώς και στην Ισπανία και στην Ιταλία…
Αυτό ακόμα φέρνει τη Γαλλία σε πλήρη ευθυγράμμιση με τις κοσμικές χώρες του Αραβικού κόσμου που βλέπουν “κοινό εχθρό” με την Ευρώπη τους ισλαμιστές. Οι οποίοι απειλούν εξ ίσου τις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις και τα κοσμικά καθεστώτα του Αραβικού κόσμου. Και όλοι τους θεωρούν την Τουρκία ως τον “μεγάλο ατζέντη” των ισλαμιστών…
* Τέλος, τα τελευταία χρόνια (επί Τράμπ), έγινε μια ακόμα κοσμοϊστορική εξέλιξη: Οι “Συμφωνίες του Αβραάμ”. Μια σειρά από κοσμικά αραβικά καθεστώτα, αφού ξεκαθάρισαν στο εσωτερικό τους τα κυκλώματα επιρροής-εξουσίας των Ισλαμιστών (“Αδελφοί Μουσουλμάνοι” κλπ.) στράφηκαν σε απευθείας συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας με το Ισραήλ – μέχρι πριν λίγο τον μεγάλο “εχθρό τους”…
Κι έτσι άλλαξε το τοπίο συνολικά στη Μέση Ανατολή…
* Με την απόσυρση των Αμερικανών από το Αφγανιστάν, όλα όσα κυοφορούνταν τα τελευταία χρόνια, γίνονται τώρα μαζεμένα.
Και αιφνιδιάζουν μόνον όσους δεν είχαν πάρει χαμπάρι ότι οι συνθήκες άλλαζαν δραματικά επί χρόνια και οι ελίτ των δυτικών χωρών έμεναν προσκολλημένες σε ένα παρελθόν που είχε πλέον πεθάνει…
Οι παγκόσμιες εξελίξεις είναι συνεχείς. Αλλά οι κοινωνίες δεν προσαρμόζονται σε αυτές “αυτόματα”. Υπάρχει η “αδράνεια” των παραδοσιακών σχέσεων, των παλαιών δεσμών, των παλαιών συμμαχιών. Η διεθνής πραγματικότητα αλλάζει όλο και πιο γρήγορα, οι διακρατικές σχέσεις προσαρμόζονται όλο και πιο αργά, ώσπου κάποια στιγμή η “αναντιστοιχία” μεταξύ τους λύνεται. Είτε με αλλεπάλληλες κρίσεις, είτε με απότομες “ανατροπές”…
Είναι όταν αρχίζουν να κινούνται οι “σκουριασμένοι τροχοί της Ιστορίας”. Και μοιάζει ως “καινούργιο” και “αναπάντεχο”, αυτό που θα έπρεπε να είχε γίνει από χρόνια…
Που κάποιοι ακόμα δυσκολεύονται και να το πιστέψουν και να το κατανοήσουν…
–Συμπέρασμα πρώτο: Οι ΗΠΑ δεν “αδιαφορούν” πλέον για την Ευρώπη. Απλά δεν πρόκειται να σηκώνουν πλέον αποκλειστικά το βάρος της Ευρωπαϊκής Ασφάλειας. Είναι υποχρεωμένοι πια να βρουν κάποιον αξιόπιστο στρατηγικό εταίρο. Κι αυτός μπορεί να είναι μόνον η Γαλλία.
–Συμπέρασμα δεύτερο: Η Συμφωνία AUKUS δεν αποτελεί “πλήγμα” για την Γαλλία. Αυτή η τελευταία χάνει, βέβαια, κάποια “χρυσά” εξοπλιστικά συμβόλαια με την Αυστραλία, για τα οποία, όμως θα “αποζημιωθεί” γενναιόδωρα (όπως προβλέπουν οι σχετικές συμβάσεις, πάντα). Η Γαλλία όμως αναδεικνύεται αναγκαστικά στον “ηγέτη” του Ευρωπαϊκής Άμυνας. Και η συμβολή της είναι κατ’ εξοχήν απαραίτητη, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ.
Οι θαλάσσιοι δρόμοι που συνδέουν τις δυτικές ΗΠΑ με τον Ειρηνικό-Ινδικό περνούν από τη Μεσόγειο. Αν χανόταν για τις ΗΠΑ η
ασφαλής πρόσβαση” της Μεσογείου, η σύνδεσή τους με το Pacific Pivot “ξεμακραίνει” κατά αρκετές χιλιάδες μίλια! Συνεπώς αυτό που ήταν πάντα στρατηγική προτεραιότητα για τη Γαλλία – είναι σήμερα και στρατηγική προτεραιότητα για τις ΗΠΑ. Κι αυτό μόνο η Γαλλία μπορεί πια να τους διασφαλίσει…
Συμπέρασμα τρίτο: Η Γαλλία για να παίξει το ρόλο της πρέπει να εκτοπίσει όσους θέλουν να διεισδύσουν στην περιοχή. Τη Ρωσία, την Τουρκία και την Κίνα.
Με τη Ρωσία οι ΗΠΑ είναι υποχρεωμένες να τα βρουν (αν εννοούν την Κινεζική ανάσχεση). Με την Τουρκία δεν έχουν κανένα λόγο να τα βρουν.
Πρώτα-πρώτα, η Τουρκία του Ερντογάν παραμένει αναξιόπιστη ως σύμμαχος. Πιο κοντά στους ισλαμιστές που προστατεύει, παρά στις “δυτικές προτεραιότητες” ασφαλείας. Και έχει δημιουργήσει πολλαπλούς δικούς της εχθρούς στην περιοχή: Όπως η Αίγυπτος, το Ισραήλ, τα Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία. Κι είναι απίθανο μακροχρόνια να επιλέξουν οι ΗΠΑ να τα βρουν με την Τουρκία θυσιάζοντας όλους τους υπόλοιπους.
Όσον αφορά το Αφγανιστάν, η τύχη του δεν πολυ-απασχολεί τις ΗΠΑ μετά τη νέα στροφή τους (στον Ειρηνικό). Κι ακόμα, στο Αφγανιστάν θα παίξουν ρόλο πλέον η “γειτονική” Ρωσία, το γειτονικό Πακιστάν και το γειτονικό Ιράν. Βεβαίως και η Κίνα. Η Τουρκία είναι “αρκετά μακριά” σε σχέση με όλους τους άλλους γείτονες του Αφγανιστάν, για να διεκδικήσει οιονδήποτε πρώτο ρόλο εκεί.
Οι πέντε μεγάλες εκκρεμότητες για το επόμενο διάστημα είναι οι εξής:
–Πρώτον, αν θα υπάρξει η μεγάλη προσέγγιση ΗΠΑ-Ρωσίας – χωρίς την οποία η “μεταστροφή” των ΗΠΑ κατά της Κίνας είναι ανέφικτη.
–Δεύτερον, τι “ανταλλάγματα” θα ζητήσει η Ρωσία από την πλευρά της. Στη Συρία, στο Αφγανιστάν, στα Βαλκάνια, ίσως και στη Λιβύη…
–Τρίτον, το πόσο γρήγορα θα αναλάβει η Γαλλία τον “ηγετικό” της ρόλο στην Μεσόγειο – και ακόμα πιο πέρα – σε συμμαχία με τα κοσμικά Αραβικά καθεστώτα και το Ισραήλ.
–Τέταρτον, το πόσο “ομαλά” θα μετασχηματιστεί το ΝΑΤΟ σε κάτι πιο αξιόπιστο και πιο “πρόθυμο” να “συνεισφέρει”. Ιδιαίτερα οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες που έχουν και το μεγαλύτερο “πρόβλημα Ασφαλείας”. Και πόσο αυτό θα επηρεάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση που… “καθεύδει” ύπνον βαθύ…
—Πέμπτον, πώς θα αντιδράσει η Τουρκία στην περιοχή μας (για να διασώσει κάποιον “ρόλο”) και η Κίνα στον Ειρηνικό και στην Κεντρική Ασία (για να αποτρέψει την “περικύκλωση”).
Τελικό συμπέρασμα: Η Ελλάδα είτε θα αποφασίσει να ασκήσει ενεργό εξωτερική Πολιτική, να κάνει ισχυρές πολυμερείς συμμαχίες και να αναλάβει ρόλους στην περιοχή της, είτε θα παραμείνει παθητικά στη σκιά Διεθνών Οργανισμών που περιθωριοποιούνται – και των κυριαρχικών της δικαιωμάτων που δεν μπορεί να εξασκήσει…
Τα πάντα γύρω μας αλλάζουν κι εμείς παραμένουμε μετέωροι ανάμεσα σε αυτό που έρχεται και μας τρομάζει κι αυτό το “βολικό” που συνηθίσαμε τόσα χρόνια και δεν υπάρχει πια…
ΥΓ. Τουλάχιστον “λύσαμε το πρόβλημα της… “κλιματικής αλλαγής” και των ΛΟΑΤΚΙ. Κάτι είναι κι αυτό…
