Ερευνα του ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ
των Γιώργου Θεοχάρη, Γιώργου Νταλιάρη
Άπαντες συμφωνούν πως η νίκη του κόμματος Ερντογάν-Νταβούτογλου στις πρόσφατες εκλογές στην Τουρκία ήταν κύριο αποτέλεσμα του αυταρχισμού του καθεστώτος και της τρομοκρατίας που επιβλήθηκε στον τούρκικο λαό.
Είναι όμως η νίκη αυτή άξια πανηγυρισμών; Μήπως η στάση του Ερντογάν μας εξυπηρετεί; Έχει ο “σουλτάνος” της γείτονος ανασφάλεια; Σε όλο αυτό το διπλωματικό γαϊτανάκι το κουρδικό πάντα αποτελεί σημείο-κλειδί.
Από την άλλη πλευρά, που μπορεί να οδηγήσει ο εναγκαλισμός της Γερμανίας με την Τουρκία στο φλέγον ζήτημα του προσφυγικού; Είναι τυχαίο πως η Γερμανία αφού πίεσε να χρηματοδοτηθεί η Τουρκία από την ΕΕ, μετά τα χτυπήματα στο Παρίσι διαχώρισε τη θέση της ξεκάθαρα λέγοντας πως δε θα συμμετάσχει σε επιχειρήσεις κατά των τζιχαντιστών, τη στιγμή που η Γαλλία σε συνεργασία με τις ΗΠΑ νομίζουν πως βομβαρδίζουν τα κέντρα του ISIS, αλλά απειλούν και αμάχους οδηγώντας τους ένα βήμα πιο κοντά στην έξοδο;
Κοινή πεποίθηση είναι πλέον πως μαζί με τους χιλιάδες ξεριζωμένους στην Ευρώπη εισέρχονται και τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους. Η Ευρώπη αποδείχτηκε αδύναμη να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το θέμα και χρηματοδοτεί την Τουρκία για να της κάνει τη βρώμικη δουλειά. Μόνο που οι δουλειές της Τουρκίας πάντα ήταν… βρώμικες.
Το μόνο βέβαιον είναι πως επικρατεί προβληματισμός σχετικά με το θέμα των κοινών περιπολιών Ελλάδας-Τουρκίας στο Αιγαίο. Οι Τούρκοι μέχρι σήμερα επιχειρούσαν να κλέψουν δικαιώματα στα νερά του Αιγαίου μέσω της έρευνας και διάσωσης, τώρα η Ευρώπη φαίνεται να τους ανοίγει την Κερκόπορτα με τις κοινές περιπολίες, παρόλο που αυτό διαψεύστηκε από τον Γιούνκερ.
Υπάρχει όμως τρόπος να αποφευχθεί κάτι τέτοιο; Κι όμως υπάρχει. Η δημιουργία Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής στο Αιγαίο σε συνδυασμό με την μεταφορά της έδρας της FRONTEX από την Πολωνία στη Θράκη και η ανάπτυξη της και εντός της Τουρκικής επικράτειας ανατρέπει τα σχέδια των Τούρκων και λύνει τα χέρια των Ευρωπαίων. Μόνο που χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση…
Το κουβάρι των ελληνικών και ευρωπαϊκών σχέσεων με την Τουρκία σε συνάρτηση και με το προσφυγικό, αλλά και με την απειλή των τζιχαντιστών για τη Γηραιά Ήπειρο ξετυλίγουν μιλώντας αποκλειστικά στο ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΒΗΜΑ πολιτικοί, γεωπολιτικοί αναλυτές και διεθνολόγοι σε μια έρευνα που δεν επιδιώκει να αμβλύνει τις γωνίες, αλλά να φωτίσει τις σκοτεινές παραμέτρους του ευρύτερου ρόλου της γείτονος.
Αναλυτικά:
Γιάννης Μιχελογιαννάκης, βουλευτής Ηρακλείου ΣΥΡΙΖΑ
-Πως κρίνετε τις εξελίξεις με την επανεκλογή του κόμματος Ερντογάν και τις καταιγιστικές εξελίξεις στο προσφυγικό μετά και το χτύπημα των τζιχαντιστών της 13ης Νοεμβρίου;
«Ζούμε σε μια περίοδο όπου έχουμε διεθνοποίηση της βίας στην Ευρώπη. Ευρώπη δεν είναι μόνο τα μεγάλα κράτη, αλλά και τα σύνορά της και σύνορά της Ευρώπης με την Τουρκία είναι η Ελλάδα. Το Ισλαμικό Κράτος που έχει φτιαχτεί από ένα κομμάτι του Ιράκ και της Συρίας και θέλει να εξαπλωθεί από τη Βόρειο Αφρική μέχρι την Ασία αποτελεί ένα τεράστιο κίνδυνο που δείγμα του είδαμε την 13η Νοεμβρίου, την Μαύρη Παρασκευή για την Ευρώπη.
Δεν πρέπει να συνδέσουμε το προσφυγικό-μεταναστευτικό με την τρομοκρατία. Στο οπλοστάσιό μας έναντι της Τουρκίας και του Ερντογάν είναι η αναθεώρηση του Δουβλίνο 2, η αναθεώρηση της Συνθήκης Σένγκεν, η αναθεώρηση του Συμφώνου Μετανάστευσης.
Το σημαντικό είναι να μην υπάρχουν τείχη στα σύνορα αλλά σε καμία μα καμία περίπτωση να μην υπάρξουν κοινές περιπολίες στο Αιγαίο, που θυμίζουν ένα μπαρκαρισμένο πλοίο, τα Ιμια του Σημίτη. Σε καμία περίπτωση δε θα έχουμε φαινόμενο Ιμίων με τον Αλέξη Τσίπρα. 13 ελληνικά νησιά θα αμφισβητηθούν με τις κοινές περιπολίες από την Τουρκία.
Στα 2 δις που δίνει η Ευρωπαϊκή Ενωση στην Τουρκία, εμείς πρέπει να διεκδικήσουμε αυτά που πρέπει ως χώρα-υποδοχής, ταυτοποίησης και πρώτου βήματος μετεγκατάστασης. Τα ενισχυμένα hotspot πρέπει να είναι μέσα στην Τουρκία και θα είναι ένα σημαντικό βήμα επίλυσης του ζητήματος. Επίσης, δεν πρέπει να μπούμε στη διαδικασία καμίας ανοχής και σε άλλα θέματα όπως το Κυπριακό. Πρέπει να διεκδικήσουμε μια καλή γειτονία με τους Τούρκους. Εμείς είμαστε το σύνορο της Ευρώπης».
Ακης Γεροντόπουλος, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών και βουλευτής Νέας Δημοκρατίας
– Πως κρίνετε τη νίκη Ερντογάν στις εκλογές της γείτονος;
«Εκείνο που προσπάθησε και τελικά πέτυχε ο Ερντογάν ήταν να περάσει στον λαό το αίσθημα της σταθερότητας. Πως όμως; Το διάστημα ανάμεσα τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις επένδυσε στην εσωτερική τρομοκρατία. Δεν μπορώ να πω κατά πόσο ήταν ο υποκινητής, αλλά επένδυσε και ήταν τελικά κερδισμένος από τα εσωτερικά προβλήματα της Τουρκίας και υπό αυτό τον τρόπο έβαλε ένα μεγάλο δίλημμα στον λαό. Έχουμε δει ότι τον Τύπο τον έχει βάλει στην γωνία προσπάθησε με κάθε τρόπο να τον μανιπιουλάρει και πολλές φορές έβγαζε εκτός νόμου όποιον ήταν απέναντί του. Δημοκρατία χωρίς ελευθερία του Τύπου δεν μπορεί να υπάρξει. Ο λαός υπό αυτό τον φόβο ψήφισε ό,τι ψήφισε».
– Πως κρίνετε τη στάση της Τουρκίας στο προσφυγικό;
«Η Τουρκία έχει κομβικό ρόλο στο προσφυγικό θέμα και τα γεγονότα στην Συρία έχουν παίξει σημαντικό ρόλο. Με τον τρόπο τους έχουν προωθήσει ακόμη και τους εγκληματίες του ISIS με σκοπό να παίξουν το παιχνίδι τους στην Συρία. Είναι σίγουρο πως οι Τούρκοι δεν σταματούν το προσφυγικό κύμα, αλλά πολλές φορές το ωθούν προς την Ευρώπη και αυτό πρέπει η Ευρώπη να το λάβει υπόψιν της».
– Φοβάστε πιθανή αλλοίωση του χριστιανικού πληθυσμού της Ευρώπης και της Ελλάδος;
«Η Ευρώπη στηρίζεται σε τρεις πυλώνες. Στον ελληνικό πολιτισμό, στο ρωμαϊκό δίκαιο και στον Χριστιανισμό. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν έρθει πολλοί Μουσουλμάνοι στην Ευρώπη αλλά νομίζω πως ο ευρωπαϊκός πολιτισμός μπορεί να το χειριστεί. Όμως χρειάζεται προσοχή, οι φονταμενταλιστές προσπαθούν με κάθε τρόπο να δημιουργήσουν προβλήματα και απέναντι σε αυτούς πρέπει να έχουμε πολύ σκληρή στάση».
Ευριπίδης Στυλιανίδης, πρώην υπουργός και βουλευτής Νέας Δημοκρατίας
– Τι σημαίνει η πανηγυρική εκλογή του κόμματος του Ερντογάν στην Τουρκία τόσο για τη χώρα μας όσο και για την Ευρώπη;
Ο Ερντογάν διέψευσε τις εκτιμήσεις των διεθνών κύκλων ενισχύοντας την εκλογική του κυριαρχία στο εσωτερικό, παρότι η πολιτική που ακολούθησε το προηγούμενο διάστημα ο Νταβούτογλου εξέθεσε διεθνώς την Τουρκία, κλονίζοντας τις παραδοσιακές της σχέσεις με τη Δύση και υπονόμευσε το ευρωπαϊκό προφίλ του Τ.Ερντογάν.
Η στάση της Τουρκίας στην Αίγυπτο με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τη Β. Αφρική, στη Συρία, στο Κουρδικό, ο κλονισμός των σχέσεων της με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, η απομάκρυνση της από τον Αραβικό κόσμο και η παρεμβατικότητα της στα Βαλκάνια έβγαλε προς τα έξω μια επικίνδυνη Νεοοθωμανική αλαζονεία, που διέψευσε την αποτελεσματικότητα της πολιτικής “του στρατηγικού βάθους”, απομονώνοντας διεθνώς τη γείτονα. Ενίσχυσε όμως πολιτικά το AKP στο εσωτερικό μέτωπο και διασφάλισε την πολιτική σταθερότητα.
Ωστόσο ο πόλεμος στη Συρία και τα πρόσφατα γεγονότα με το Ισλαμικό Κράτος, η έκρηξη του μεταναστευτικού και του προσφυγικού καθιστούν τη γείτονα απαραίτητο συνομιλητή τόσο της ΕΕ όσο και της χώρας μας. Αυτό σε κάθε περίπτωση η Τουρκία επιδιώκει υστερόβουλα να το εκμεταλλευτεί με κάθε τρόπο στο πλαίσιο των επιδιώξεων της εξωτερικής της πολιτικής.
Για αυτό και έχει σημασία όχι απλά να συνομιλούμε μαζί της, αλλά να μην παραλείπουμε, τόσο εμείς, όσο κυρίως οι Ευρωπαίοι να τους επιβάλουμε το σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και τις διμερείς συμφωνίες.
Είναι πλέον όχι απλά εθνική, αλλά ευρωπαϊκή αναγκαιότητα η δημιουργία Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής στο Αιγαίο (όχι κοινών περιπολιών), η μεταφορά της έδρας της FRONTEX από την Πολωνία στη Θράκη και η ανάπτυξη της και εντός της Τουρκικής επικράτειας. Μόνο έτσι θα παύσει το Αιγαίο πέλαγος να μετατρέπεται σε “υγρό τάφο” απελπισμένων προσφύγων, θα αναχαιτισθεί το μεταναστευτικό ρεύμα και θα προστατευτεί η διεθνής ασφάλεια από την απειλή των μαχητών του ISIS, χωρίς να δοθεί η δυνατότητα στη γείτονα να εκμεταλλεύεται πονηρά τα γεγονότα, για να αμφισβητήσει στην πράξη τα εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα μας στο Αιγαίο.
– Θα συνεχιστεί ο αυταρχισμός και οι προκλήσεις της γειτονικής χώρας;
Αυτό δεν εξαρτάται μόνο από την ευφυΐα, το δυναμισμό και τη σοβαρότητα της Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής αλλά και από την ανταπόκριση των Ευρωπαίων και των Αμερικανών, που πρέπει όχι απλά να συμβάλουν αλλά να επιβάλουν στους γείτονες σεβασμό στους διεθνείς κανόνες, στις αρχές καλής γειτονίας και στις συμμαχικές τους υποχρεώσεις χωρίς παιχνίδια διπροσωπίας.
– Φοβάστε κλιμάκωση τον τουρκικών προκλήσεων με παραβιάσεις του εναερίου χώρου μας και παραβάσεις του FIR;
Περισσότερο από το Αιγαίο αυτό που με ανησυχεί τον τελευταίο καιρό είναι η συμπεριφορά κάποιων κέντρων στη Θράκη, διότι εκεί υπάρχει ανθρώπινος παράγοντας, που κάποιοι προσπαθούν να χειραγωγήσουν εκλογικά και να εκμεταλλευτούν πολιτικά, μετατρέποντας ξανά τη μουσουλμανική μειονότητα από γέφυρα φιλίας, σε εργαλείο άσκησης εξωτερικής πολιτικής και υπονομεύοντας την ανοιχτή κοινωνία που χτίσαμε όλοι μαζί, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι. Ελπίζω στην τουρκική ηγεσία να πρυτανεύσει η λογική και το πνεύμα συνεργασίας ενόψει όλων αυτών που συμβαίνουν στην ευρύτερη περιοχή. Μόνο έτσι θα αντιμετωπισθούν οι πόλεμοι, η διεθνής τρομοκρατία και το προσφυγικό. Δεν υπάρχει πλέον κανένα περιθώριο για υστερόβουλα και επικίνδυνα εθνικιστικά παιχνίδια.
– Ο ρόλος της Τουρκίας στη Συρία. Πως το προσφυγικό μπορεί να αποτελέσει μοχλό πίεσης προς πάσα κατεύθυνση;
«Ο πόλεμος πρέπει να σταματήσει με παρέμβαση των μεγάλων δυνάμεων και η τρομοκρατία να αντιμετωπισθεί, γιατί αυτά είναι η πηγή της προσφυγιάς και της δυστυχίας. Το πρόβλημα είναι Ευρωπαϊκό και διεθνές γι’αυτό απαιτεί διεθνή συνεργασία. Η Ελλάδα σηκώνει σημαντικό βάρος εδώ και πολλά χρόνια μόνη της.
Τώρα η ΕΕ πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της και να στηρίξει την προσπάθεια. Η Τουρκία οφείλει να συνεργαστεί χωρίς εθνικές υστεροβουλίες.
Παναγιώτης Λαφαζάνης, πρόεδρος Λαϊκής Ενότητας (ΛΑΕ) και πρώην υπουργός
– Πως θα επηρεαστεί η Ελλάδα και η Ευρώπη από την εκλογή Ερντογάν;
«Η νίκη του Ερντογάν ήταν αποτέλεσμα του αυταρχισμού του καθεστώτος και της τρομοκρατίας που επιβλήθηκε στον τούρκικο λαό. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι το αριστερό φιλοκουρδικό κόμμα (HDP) αναδείχθηκε τρίτη δύναμη στην τουρκική βουλή παρά τις δυσκολίες, τις διώξεις και τις αντιξοότητες. Ενα ισχυρό HDP μπορεί να συντελέσει στον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας και στη δυνατότητα να ανοίξει νέους προοδευτικούς δρόμους».
– Φοβάστε μήπως στα νότια σύνορα υπάρξει έξαρση της βίας με τους Κούρδους;
«Βεβαίως και ανησυχώ. Ο Ερντογάν είναι βασικός υπεύθυνος για την αποσταθεροποίηση της Συρίας, ήταν ο βασικός πολέμιος του Ασαντ πράγμα που επέδρασε στη ρευστή κατάσταση στη χώρα και στο κύμα των προσφύγων το οποίο κατακλύζει την Ευρώπη. Ολοι ανησυχούμε για τη συμπεριφορά που θα έχει το καθεστώς Ερντογάν στους Κούρδους συνολικά και κυρίως τους Κούρδους της Συρίας τους οποίους ο Ερντογάν θεωρεί βασικούς υπεύθυνους για την αφύπνιση του κουρδικού πληθυσμού σε όλη την Τουρκία. Ελπίζουμε να μη δούμε τα χειρότερα στην περιοχή της Συρίας που θα έχουν άμεση συνέπεια στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο μετά και τις αποτρόπαιες δολοφονίες που έγιναν στο Παρίσι».
– Πως κρίνετε τη στάση της Ευρωπαϊκής Ενωσης έναντι του Ερντογάν;
«Η Ευρωπαϊκή Ενωση πάντα χάιδευε την Τουρκία, πλέον τον Ερντογάν και αισθάνεται όμηρος απέναντί του. Η Ευρώπη αυτή τη στιγμή καταρρέει. Είναι άκρως υπεύθυνη για ό,τι συμβαίνει στην Συρία και τη Μέση Ανατολή. Μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι, βλέπουμε, δυστυχώς, τη Γαλλία αμετανόητη με συνεργό τις ΗΠΑ να βομβαρδίζει ξανά την περιοχή, υποτίθεται τους τζιχαντιστές αλλά στην ουσία χτυπά αμάχους. Ολα αυτά δημιουργούν αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που υποτίθεται πως επιδίωκαν. Ετσι οι τζιχαντιστές στρατολογούν νέους πολεμιστές. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι πολιτική λύση και πολιτικές παρεμβάσεις για τη σταθεροποίηση της περιοχής και την απομόνωση του τζιχαντισμού. Αυτό μπορεί να γίνει με ειρηνικές πρωτοβουλίες και όχι πολεμικές επεμβάσεις με ιδιοτελή συμφέροντα».
Νίκος Χειλαδάκης, Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
– Ένα πρώτο σχόλιο για τη νίκη του κόμματος Νταβούτογλου-Ερντογάν.
«Ο Ερντογάν άσκησε ασφυκτική πολιτική στα μέσα ενημέρωσης. Ειδικά η κρατική τηλεόραση έδινε πολλές ώρες στην προβολή του κόμματός του, ελάχιστες ώρες στην αντιπολίτευση, ενώ στο κουρδικό δεν έδωσε ούτε λεπτό. Στις εφημερίδες υπήρξαν διώξεις δημοσιογράφων, δύο κανάλια έκλεισαν παραμονές εκλογών γιατί έκαναν κριτική στο κόμμα το Ερντογάν. Υπήρξε σκληρή λογοκρισία που έπαιξε σημαντικό ρόλο, καθώς οι κάτοικοι στην Ανατολία επηρεάζονται από τα ΜΜΕ. Σημαντικό ρόλο έπαιξε το δίλημμα της σταθερής κυβέρνησης που έθεσε την ίδια στιγμή που το ΡΚΚ αύξησε τις επιθέσεις του και έπαιξε αρνητικό ρόλο και ενίσχυσε την αυτοδυναμία του Ερντογάν. Το μεγάλο ποσοστό του δεν το περίμενε κανείς και θεωρείται πολύ μεγάλη νίκη. Το πρόβλημά του, τώρα, είναι πως θα ασκήσει την πολίτική του σε σχέση με την αναθεώρηση του Συντάγματος και αν θα επιδιώξει πολύ αυταρχικές εξουσίες».
– Με τα κύματα προσφύγων στην Ελλάδα και κατ΄επέκταση στην Ευρώπη περνούν πάρα πολλοί Μουσουλμάνοι. Υπάρχει ο φόβος της αλλοίωσης του Χριστιανικού πληθυσμού. Συμφωνείτε με αυτό;
«Εχουν δημιουργηθεί σοβαρότατα ζητήματα κυρίως στην Γερμανία και στην Αυστρία. Τα πολιτιστικά δείγματα γραφής αυτών των ανθρώπων είναι άσχημα διότι θέλουν να επιβάλλουν τα δικά τους πολιτιστικά πρότυπα, και με την ανοχή που έχει επιδείξει η Μέρκελ, έχει δημιουργηθεί κακό προηγούμενο στην Γερμανία και υπάρχουν αντιδράσεις. Άλλες χώρες, όπως η Ουγγαρία, προσπαθούν να κλείσουν τα σύνορά τους γιατί ήδη το πρόβλημα αρχίζει και τους ξεπερνάει. Υπάρχουν προειδοποιήσεις πως αν η κατάσταση αυτή συνεχιστεί η Ευρώπη οδεύει στη διάλυση και θα δημιουργηθεί χάος. Δεν ξέρω τι θα συμβεί με την Ελλάδα, που είναι η πύλη εισόδου, αν μείνουν εγκλωβισμένοι εδώ δεκάδες χιλιάδες. Ο Ερντογάν προσπαθεί να πάρει ό,τι περισσότερο μπορεί από αυτή την κατάσταση και έχει σύμμαχό του την Γερμανία που ανέκαθεν ήταν στρατηγικός της εταίρος. Αλλά το πρόβλημα είναι πως υπάρχει πίεση για κοινές περιπολίες Ελλάδας-Τουρκίας στο Αιγαίο, κάτι που το επιδίωκε πολλά χρόνια η Αγκυρα, μια είδους συνδιοίκηση».
– Ποια είναι η πραγματική απειλή που ακούει στο όνομα “Τζιχαντιστές” στην Ευρώπη;
«Σίγουρα έχουν περάσει. Τα γερμανικά ΜΜΕ αναφέρουν πως υπάρχουν πάνω από 2.000 τζιχαντιστές που έχουν περάσει από την Τουρκία. Είναι πολύ εύκολο πλέον να περνάνε τα σύνορα. Και οι περισσότεροι από τους παράνομους μετανάστες είναι 20 με χρονών, είναι δηλαδή μάχιμοι, πολλοί από αυτούς είναι επιρρεπείς σε επικίνδυνα δόγματα και όλα αυτά δημιουργούν εκρηκτική κατάσταση».
Μαίρη Μπόση, διεθνολόγος
– Ενα αρχικό σχόλιο για τη νίκη Ερντογάν.
«Η νίκη του κόμματος Ερντογάν θεωρήθηκε μη αναμενόμενη (με τέτοιο ποσοστό και αυτοδυναμία) καθώς τόσο τα τοπικά όσο και τα διεθνή ΜΜΕ είχαν υπόψη τους τι συμβαίνει στις μεγάλες πόλεις, όπως στην Κωνσταντινούπολη, και στο λεγόμενο δυτικό κομμάτι της χώρας. Η ουσία όμως ήταν το μεγάλο μέρος του πληθυσμού που βρίσκεται στα βάθη της Τουρκίας. Αυτά έχουν δώσει δείγματα γραφής σε μια σειρά εκλογικών αναμετρήσεων και έχουν δείξει την συντηρικοποίησή τους και την ταύτισή τους με τον Ερντογάν. Από εδώ και πέρα ξεκαθαρίζει ένα μεγάλο σκηνικό εντός της Τουρκίας και έχουμε μια καλύτερη άποψη για το πώς θα χειριστούμε και οι γείτονες τις σχέσεις μας».
– Θα είναι για πολλά χρόνια ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας. Θα αλλάξει το Σύνταγμα για να πάρει περισσότερες εξουσίες ως πρόεδρος.
«Ο Ερντογάν δεν έχει κρύψει ποτέ από τον λαό τις σκέψεις του για αλλαγή του συντάγματος. Είναι δύσκολο να προβλέψουμε αν ο Ερντογάν θα είναι ο απόλυτος ηγέτης για πολλά χρόνια, αφού οι διαθέσεις των πολιτών αλλάζουν σε σχέση με οικονομικές, κοινωνικές και άλλες καταστάσεις. Εχουμε να κάνουμε και με λαϊκά στρώματα που βρίσκονται στη βαθιά Ανατολή με τα οποία αντιμετωπίζει πολύ ειδικά ζητήματα και προβλήματα τα οποία ο ίδιος δεν τα συζητά καθόλου, για παράδειγμα το γεγονός πως πολλοί έχουν προσχωρήσει στο ISIS. Είναι ένα ζήτημα που προβληματίζει μεν, αλλά όχι με την ένταση που θα έπρεπε και με την οποία απαιτεί η διεθνή κοινότητα».
– Ποιες θεωρείτε πως θα είναι οι εξελίξεις στην Συρία;
«Ο Ερντογάν δεν έχει κρύψει τις διαθέσεις ώστε να χειροτερέψουν οι σχέσεις με την Συρία. Θυμίζω ότι τα σύνορα μεταξύ των κρατών της περιοχής έχουν πολύ συγκεκριμένη μειονότητα την κουρδική, η οποία όμως δεν είναι ενωμένη. Η Τουρκία έχει ξεκαθαρίσει ότι θα αναβαθμίσει τις στρατιωτικές της δυνατότητες έναντι των Κούρδων. Περιμένω, δηλαδή, ένοπλες εξελίξεις».
Ζαχαρίας Μίχας, στρατιωτικός αναλυτής-Διευθυντής Μελετών του Ινστιτούτου Αναλύσεων Ασφαλείας και Αμυνας (ΙΑΑΑ – ISDA)
– Η νίκη Ερντογάν θα επηρεάσει αρνητικά τις σχέσεις με την Ελλάδα και τη διεθνή κοινότητα;
«Η παραμονή του Ερντογάν στην ηγεσία της Τουρκίας, από τη μία, δεν είναι κακή εξέλιξη, διότι όσο πιο «παρανοϊκή» εμφανίζεται η συμπεριφορά ενός ηγέτη τόσο δυσκολότερο είναι στο διεθνές περιβάλλον να τον εμπιστευθούν και να του αναθέσουν ρόλο τοποτηρητή στην περιοχή, κάτι που θα του έδινε συντριπτικό πλεονέκτημα έναντι της Ελλάδας. Έχει την αίσθηση πως είναι επικεφαλής μιας χώρας που είναι εξαιρετικά σημαντική, ένα επίπεδο ενδεχομένως χαμηλότερα μόνο από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, κάτι που όμως δεν απότοκο πραγματικής ισχύος, αλλά της ανασφάλειας για το μέλλον της χώρας του. Από τις ανακατατάξεις στην περιοχή δεν μπορεί να αποκλειστεί ακόμα και το να χάσει εδάφη κι έτσι επιλέγει επιθετική στρατηγική, τη φυγή προς τα εμπρός, ώστε να δημιουργήσει διεθνώς την εικόνα πανίσχυρου και απαραίτητου εταίρου, σε κάθε διευθέτηση στον άμεσο γεωπολιτικό του περίγυρο. Η ανασφάλεια των Τούρκων φαίνεται και από τον τρόπο που συναλλάσσονται με δυτικούς θεσμούς όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, λαμβάνοντας τη μορφή υπεροψίας. Ακόμη και στο ΝΑΤΟ συμπεριφέρονται με νευρικό τρόπο. Με την Ε.Ε. αφού πρώτα κόμπαζαν δια του τότε αρμοδίου υπουργού, Εγκεμέν Μπαγκίς, ότι κρατούν στα χέρια τη λύση των προβλημάτων της και θα την προσφέρουν απλόχερα εάν ενταχθούν, χρησιμοποιώντας το προσφυγικό, απαιτούν από την Ευρώπη να κατανοήσει τις τουρκικές ιδιαιτερότητες και να προσαρμοσθεί αυτή στις απαιτήσεις τους, όχι να αναγνωρίσουν και να υιοθετήσουν απόλυτα τις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό που μπορεί να μας δημιουργήσει πρόβλημα είναι το ενδεχόμενο ήττας της Τουρκίας στην Μέση Ανατολή, κάτι που το θεωρώ πιθανό. Σε αυτή την περίπτωση ο Ερντογάν θα μπορούσε να αναζητήσει έναν τρόπο απορρόφησης των εσωτερικών κραδασμών που θα προκληθούν από την αποτυχία, μέσω μιας νίκης στο μέτωπο που θεωρεί πιο βολικό, κι αυτό είναι σε όλο το φάσμα των ελληνοτουρκικών. Σε συνδυασμό βέβαια, και με την κρίση στη χώρα μας, αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί εξαιρετικά αποσταθεροποιητικό. Στη γειτονική χώρα παρουσιάζεται μετά τις εκλογές ένα εκρηκτικό μείγμα εθνικιστικής, ενίοτε στα όρια του φασισμού και ισλαμιστικής πολιτικής συμπεριφοράς του ηγέτη, κάτι που όμως φαίνεται πως απέδωσε πολιτικούς καρπούς, συσπειρώνοντας γύρω του, με διάφορα κίνητρα (θρησκευτικά, φόβος, κ.λπ.) που είναι, το μισό εκλογικό σώμα της Τουρκίας, σε μια εκλογική αναμέτρηση με εντυπωσιακά ποσοστά συμμετοχής».
– Το προσφυγικό ζήτημα έφερε στην επιφάνεια και θέμα κοινών περιπολιών Ελλάδας-Τουρκίας στο Αιγαίο.
«Με ανησυχούν πολύ οι δηλώσεις Γιούνκερ για το Αιγαίο και τις κοινές περιπολίες. Εάν υπήρχε τέτοια ευαισθησία, δεν θα έπρεπε να σταματάει αυτή η ροή στην Τουρκία και να μην επιχειρούσαν να περάσουν το Αιγαίο που έχει μετατραπεί σε νεκροταφείο; Κατά κάποιο τρόπο επιλέγει, παρά την ευκαιρία που ανοίγεται για την Ένωση σε έναν τομέα που δεν έχει δοθεί η απαραίτητη έμφαση και τα αποτελέσματα τα βλέπουμε, να μην ασχοληθεί με την άμυνα και την ασφάλεια των συνόρων της Ευρώπης στο Αιγαίο και τα βάζει με την Ελλάδα, ενώ γνωρίζει ότι αποτέλεσμα θα είναι η αμφισβήτηση κυριαρχικών της δικαιωμάτων από την Τουρκία που δεν θα αφήσει ευκαιρία ανεκμετάλλευτη να εγγράψει υποθήκες και να προσθέσει τετελεσμένα, μια Τουρκία που έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν την καλύπτει το διεθνές δίκαιο, αφού θεωρεί το Αιγαίο θάλασσα ειδικών περιστάσεων. Μοιάζει για επιχείρηση δημοσίων σχέσεων του Γιούνκερ με τον γερμανικό παράγοντα, καθώς οι μεταξύ τους σχέσεις είναι δεν είναι και οι καλύτερες. Οπότε και αυτός, βρίσκει την πιο βολική συγκυρία, εκεί που και ο ίδιος βλέπει λόγω της οικονομικής κρίσης τον «αδύναμο κρίκο», για να εξομαλύνει τις σχέσεις με τους Γερμανούς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να έχει μια ειδική σχέση με την Τουρκία, αλλά οι επιμέρους ισχυρές χώρες δεν επιθυμούν την ένταξή της για πολλούς λόγους που άπτονται των εσωτερικών ισορροπιών, αλλά και ζητήματα πολιτισμικής ομοιογένειας».
– Θα συνεχιστούν οι παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου μας;
«Οι παραβιάσεις και οι παραβάσεις γίνονται συνέχεια. Είναι μια πάγια κατάσταση και το πρόβλημα δεν έχει σταματήσει ούτε μια μέρα. Δεν πιστεύω ότι θα αλλάξει κάτι και όλα αυτά εντάσσονται στο πλαίσιο της αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων συνολικά. Αυτό πρέπει κάποια να σταματήσει. Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να αντιληφθεί, ότι η οικονομική κρίση και ο στόχος διαγραφής μέρους του χρέους δεν μπορεί να είναι μοναδική προτεραιότητα, διότι οι εξελίξεις τρέχουν και θα οδηγηθούμε προ δυσάρεστων καταστάσεων σύντομα».
