του Αλέξανδρου Στεφανόπουλου
Ολόκληρη η Ορθοδοξία στρέφει το βλέμμα της προς το Πατριαρχείο Μόσχας το οποίο συγκαλεί έκτακτη Πατριαρχική Ιεραρχική εν ολομέλεια Σύνοδο (δηλ. τους 357 Μητροπολίτες της Ρωσικής Εκκλησίας) εντός της εβδομάδας προκειμένου να αποφασίσει αν θα μετάσχει της Μεγάλης Πανορθόδοξης Συνόδου στην Κρήτη (17 με 27 Ιουνίου).
Νωρίτερα, την πρώτη Ιουνίου, το Πατριαρχείο Μόσχας είχε προσκαλέσει τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο να συγκαλέσει έκτακτη Πανορθόδοξη Σύναξη Σύνοδο στις 10 Ιουνίου στην οποία θα εξετάζονταν όλες οι τελευταίες εξελίξεις μετά τις ανακοινώσεις της Βουλγαρικής και της Αντοχειανής Εκκλησίας ότι δεν θα μετάσχουν των εργασιών της Πανορθόδοξης Συνόδου. Το αίτημα της Ρωσικής Εκκλησίας, που κατατέθηκε δημόσια την 3η Ιουνίου, δυστυχώς απερρίφθη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις 6 Ιουνίου το οποίο κάλεσε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες να μετάσχουν κανονικά των εργασιών της Μεγ. Πανορθόδοξης Συνόδου, αν και θα ήταν μια κίνηση επιβεβλημένη εκ των πραγμάτων από κάθε άποψη.
Κατ’ αρχήν θα εκτόνωνε την ένταση μεταξύ των αντιμαχομένων πλευρών-Μόσχας και Φαναρίου, Ιεροσολύμων και Αντιόχειας – και ίσως να απέφευγε τη νέα- αυτή τη φορά άνευ ιστορικού προηγουμένου- κρίση, εντός της Ορθοδοξίας… Κρίση που πλέον βρίσκεται προ των πυλών. Το λιγότερο είναι αυτό το μεγάλο ιστορικό εγχείρημα, που μετράει περισσότερο από 100 έτη εργώδους προσπάθειας και εντατικής προετοιμασίας περί τα τελευταία 55 χρόνια, να μη στεφθεί με επιτυχία. Το δυσκολότερο όμως, που όλοι απεύχονται, και θα είναι η πιο οδυνηρή εξέλιξη, είναι να υπάρξει ένα σχίσμα μεταξύ Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Πατριαρχείου Μόσχας.
Ένα σχίσμα με καθαρά και έντονα τα χαρακτηριστικά του εθνοφυλετισμού -το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήδη με την Πατριαρχική Σύνοδο του 1872 έχει καταδικάσει το φαινόμενο ως αίρεση- αφού δεν θα αφορά μόνο το Πατριαρχείο Μόσχας αλλά και τις υπόλοιπες με έντονη και σαφή την επιρροή από την Εκκλησία της Ρωσίας όπως η Εκκλησία της Βουλγαρίας, της Γεωργίας, της Σερβίας, της Εκκλησίας Τσεχίας & Σλοβακίας και φυσικά από κοντά του Πατριαρχείου Αντιοχείας που συγκυριακά θα βρεθεί στην αγκαλιά της Μόσχας και για άλλους λόγους… Καθαρά πολιτικούς και γεωπολιτικούς… έτσι αυτή η Πανορθόδοξος Σύνοδος θα καταλήξει να γίνει μια μικρά περιφερειακή Σύνοδος των Ελληνόφωνων προκαθημένων μετά της συνοδείας αυτών (η κάθε αντιπροσωπεία συμμετέχει εκτός του προκαθημένου της με άλλους 23 Μητροπολίτες οι οποίοι συν τοις άλλοις δεν έχουν και δικαίωμα ψήφου…) ίσως και με την συμμετοχή, αν στο μεταξύ δεν αποχωρήσει, της Εκκλησίας της Ρουμανίας…
Θα πρόκειται ιστορικά πλέον υπό τα νέα ιστορικά και γεωπολιτικά δεδομένα για ένα σχίσμα, εντός της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μεγαλύτερο και από εκείνο του 1054 μεταξύ ανατολής και δύσης! Και τούτο διότι, (φευ) αν ποτέ φτάσουν οι εξελίξεις στο μη παρέκει, και έχουμε μια τέτοια τραγική-όχι και τόσο απρόσμενη – εξέλιξη που όλοι απευχόμαστε, τα γεγονότα θα τρέξουν και σε πολιτικό επίπεδο.. Διότι δεν είναι μόνο η εκκλησιαστική διάσταση των πραγμάτων. Αν ήταν μόνον έτσι θα είναι μια ακόμα αποτυχημένη προσπάθεια του Οικουμενικού Πατριαρχείου -με ευθύνη όμως και του ιδίου και προσωπικά του Πατριάρχη Βαρθολομαίου – όπως ανάλογες προσπάθειες που δρομολογούνται από το 1923 και το 1925 που προσπάθησε επί τη επετείω των 1600 ετών από την Σύγκληση, το 325, της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, σύνοδος που τελικά παρόλο που οργανώνονταν δεν έγινε ποτέ! Στη χειρότερη να χαρακτηριστεί και «ληστρική», από τους πιο «θερμούς» και «ζηλωτές» της Ορθοδοξίας στον κόσμο, όπως συνέβη κατά το παρελθόν με άλλες αντίστοιχες στην ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και μακάρι να σταματήσει εκεί ο κατήφορος… «Μικρό» το κακό… Δεν είναι όμως μόνον η εκκλησιαστική διάσταση. Η διατάραξη και η ένταση των διορθόδοξων σχέσεων τον μόνο που θα επηρεάσει ίσως το λιγότερο είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο… Αντιθέτως θα ευνοήσει την Τουρκία και μάλιστα όχι και τόσο μακροπρόθεσμα… Θα χρειάζονταν σελίδες και ολόκληροι τόμοι για να αναλύσουμε και να εξηγήσουμε τα πιθανά σενάρια από τις ραγδαίες αλλαγές και τις νέες γεωπολιτικές φιλίες και συνδέσμους που θα δημιουργούνταν ή θα δημιουργηθούν από ένα τέτοιο αρνητικό σενάριο. Το σενάριο δηλαδή του σχίσματος μεταξύ Μόσχας και Φαναρίου.
Την προηγούμενη φορά, το 2008 με αφορμή τα 1000 χρόνια της Ουκρανικής Εκκλησίας όπου ο νεοεκλεγείς τότε Αρχ. Αθηνών με την παρουσία του δίπλα στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο σε ανάλογη κρίση μεταξύ Ρωσίας και Κωνσταντινούπολης, (είχαμε φτάσει και τότε στο παρά πέντε του σχίσματος), λειτούργησε «πυροσβεστικά» παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα και γραφόμενα (τότε)… και ούτε καν επηρέασε τις Ελληνορωσικές σχέσεις… Σήμερα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Το πρόσφατο ταξίδι Πούτιν στον Άθω μόνο άσχετο δεν ήταν με την επικείμενη Μεγάλη Πανορθόδοξη Σύνοδο παραμονές της οποίας πραγματοποιήθηκε… Είχε το νόημα του και τα μηνύματά του προς πάσα κατεύθυνση. Ήδη οι σχέσεις Μόσχας και Φαναρίου ήταν σε ένταση και αναβρασμό παρά τις ευχαριστίες και τις άδειες που έδωσε το Πατριαρχείο για τους εορτασμούς και την επίσημη παρουσία του Πατριάρχη Κύριλλου, καθώς αποτελεί δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου το άγιο όρος και «τυπικά», έπρεπε να δοθούν οι σχετικές εκκλησιαστικές άδειες… Για την μετάβαση και παρουσία του Πατριάρχη Κύριλλου…
Αυτή η χώρα που θα επηρεαστεί άμεσα, από τη στάση που θα λάβει η Εκκλησία της είναι η Ελλάδα. Δυστυχώς! Είναι άρρηκτα «δεμένα» και συνυφασμένα τα δυο στοιχεία αυτά, και όχι διότι είναι κρατική η ελληνική εκκλησία. Καμία απολύτως σχέση! Διότι, αν η Ελλαδική Εκκλησία δια του προκαθημένου της θελήσει είτε να κρατήσει ουδετερότητα είτε να λάβει ενισχυτική θέση προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ο αντίκτυπος είναι άμεσος. Βάζω μόνον μια διάσταση που είναι και άμεση. Η Κρήτη επρόκειτο να «βουλιάξει» κυριολεκτικά από τις κρατήσεις των Ρώσων που θα κατέφθαναν στην Κρήτη ως «συνοδεία» και επίδειξη δύναμης από την Ρωσική εκκλησία. Τα συνηθίζουν αυτά -καθότι βαθιά θρησκευόμενος λαός- οι Ρώσοι να καταφθάνουν ορδές, όπου επισήμως καταλύει ο Πατριάρχης Μόσχας.
Θυμηθείτε τα Ιεροσόλυμα το 2000 με τον εορτασμό του Ιωβηλαίου από τα 2000 χρόνια από της Γέννηση του Θεανθρώπου Χριστού, και αλλού. Ζημιά ανεπαίσθητη και στιγμιαία… Τι θα σημάνει όμως γενικότερα αν η Ρωσική Εκκλησία που αποτελεί το alter ego του Προέδρου Πούτιν αλλά και του νέου ρωσικού κράτους, θελήσει να «τιμωρήσει» την Ελλάδα καθώς μετά τα αντίμετρα τα ευρωπαϊκά που και η Ελλάδα υιοθέτησε; Θα πρέπει λοιπόν ο Προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας κ. Ιερώνυμος να τα βάλει κάτω όλα. Να τα ζυγίσει. Να τα προσμετρήσει. Να παραμεριστούν οι συναισθηματισμοί και να υπερισχύσει το εθνικό συμφέρον, χωρίς βεβαίως να παραθεωρηθεί ή να απομειωθεί η θεολογική Ορθόδοξη διάσταση, διόλου ευκαταφρόνητο κεφάλαιο, που έτσι και αλλιώς υπάρχουν ήδη ζωηρότατες διαφωνίες ως προς το κείμενο που αφορά τις «σχέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο», αλλά και το ζήτημα που εξετάζει το περί παραχώρησης του Αυτοκεφάλου και εκεί υπάρχουν αγκάθια πολλά και βλαβερά…
Ο Κύριος Ιερώνυμος οφείλει να πάρει γνώμες. Όχι από το στενό κύκλο των συνεργατών του και ορισμένους φίλα προσκείμενους προς εκείνον ιεράρχες, άντε και κάποιους θεολόγους. Υποχρεούται από τα πράγματα, να ενημερώσει ατύπως και ανεπισήμως και την ελληνική πολιτική και πολιτειακή ηγεσία για τις προθέσεις του εν όψει αυτού του μεγάλου ιστορικού γεγονότος. Ενδεχομένως και να πρέπει να ακούσει και τις απόψεις τους ή να ζητήσει γνώμες από ειδικούς και εμπειρογνώμονες επί των θεμάτων. Να ακούσει και μετά να συσκεφθεί με την μικράν Σύνοδο την λεγόμενη ΔΙΣ σε πρώτη φάση, και εκεί να λάβουν τις τελικές αποφάσεις τους για την συνολική στάση τους. Οι ώρες που περνούν είναι κρίσιμες. Όταν το έθνος ήταν ενωμένο και συμπορευόμενο πάντα κέρδιζε. Όταν Εκκλησία και Πολιτεία είχαν σχέσεις που δοκιμάζονταν οι μεταξύ τους σχέσεις, τότε βρεθήκαμε προ μεγάλων εθνικών συμφορών. Ας τα ζυγίσει. Ας τα μελετήσει και ας πράξει τα δέοντα βάζοντας πρώτα το Θέλημα του Θεού, και ύστερα ας προτάξει το Εθνικό Συμφέρον.
