Μπορεί να είναι γνωστός σ΄ όλους ως ένας από τους μεγάλους παραδοσιακούς επιχειρηματίες της χώρας. Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης όμως ξεκίνησε ως αξιωματικός του ΠΝ και αυτό δεν το ξεχνά ποτέ.
Αποφοίτησε το 1955 από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και ακολούθησε καριέρα αξιωματικού στο Πολεμικό Ναυτικό (τότε Βασιλικό Ναυτικό), όπως ο αδελφός του Νίκος. Αποστρατεύθηκε αναγκαστικά τον Ιούλιο του 1967 από το δικτατορικό καθεστώς της 21ης Απριλίου με τον βαθμό του πλωτάρχη, λόγω της αντιστασιακής του δράσης, και εξορίστηκε στην Αμοργό. Μυήθηκε στο αντιχουντικό κίνημα του Ναυτικού και βοήθησε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ο ανεφοδιασμός των πλοίων σε περίπτωση εκδήλωσης κινήματος.
Ο Αντώνης Κακαράς απόστρατος αξιωματικός του ΠΝ κι αυτός , αριστερών πεποιθήσεων είχε μια άκρως ενδιαφέρουσα συνομιλία με τον αξιωματικό και επιτυχημένο επιχειρηματία Βαρδή Βαρδινογιάννη.
Το κείμενο θα δημοσιευθεί σε δύο μέρη . Σήμερα το πρώτο μέρος:
Ο Βαρδινογιάννης (όπως ο ίδιος επισημαίνει), εμπλέκεται προδικτατορικά σε προσπάθεια για οργάνωση αντιστασιακής ομάδας στις ΕΔ με καθοδήγηση από το χώρο του ΚΚΕ. Τα στοιχεία που αναφέρει είναι εντυπωσιακά και οι αριθμοί μάλλον απαγορευτικοί για τέτοια οργάνωση στις ΕΔ και ειδικά στην αεροπορία και το ναυτικό. Εν τούτοις συναντάμε ορισμένα στοιχεία κοινά και στη συνέντευξη του Παπαγεωργόπουλου. Αλλά και πάλι δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτά χωρίς συσχέτιση, που όμως δε στάθηκε δυνατόν να υλοποιηθεί. Εκατό αξιωματικοί που θα κατέβαιναν από Αθήνα, ένοπλες δυνάμεις στα βουνά της Κρήτης, σαράντα αεροσκάφη έτοιμα να συμπράξουν σε αντίσταση κατά της χούντας, κατάληψη του Ναυστάθμου Κρήτης και λοιπές τέτοιες δράσεις και αριθμοί δεν υπήρχαν ούτε με το ΕΑΜ στην Κρήτη! Επομένως χρειάζεται αύξηση της αξιοπιστίας των στοιχείων. Όσο για την εντολή στον Βαρδινογιάννη να συμπτύξει οργάνωση του ΚΚΕ το 1966 στο στρατό, θα ήταν αξιοποιήσιμη μόνον με παροχή συγκεκριμένων ονομάτων και αποτελεσμάτων και πρόσθετη συσχέτιση. Δεν εντοπίσθηκε πουθενά αλλού παρόμοια κίνηση για προσπάθεια οργάνωσης του ΚΚΕ στις ΕΔ εκτός από τις εγκυκλίους της ΚΥΠ και του ΓΕΕΘΑ μεταπολιτευτικά. Και αυτά με στόχο να ληφθούν τα ΄΄κατάλληλα΄΄ προληπτικά μέτρα και όχι ως πληροφορία.
Συνέντευξη στις 28 Ιουλίου 2002 με τον Βαρδή Βαρδινογιάννη (Β), πρόεδρο της ΕΔΙΑ στα γραφεία της Εταιρίας Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων
-. Βαρδή μπορείς να μου πεις, από τα χρόνια που έζησες στην παρανομία ή στην νομιμότητα, μέσα από την αριστερά, οι εμπειρίες σου σε σχέση με τις ένοπλες δυνάμεις κατά της δικτατορίας ποιες είναι;
Β. Από την πρώτη μέρα και επειδή είμαι από τα στελέχη εκείνα της αριστεράς που διασώθηκαν, δεν μπόρεσαν να τους συλλάβουν και έμεινα βέβαια και ολόκληρη την εφταετία σε παρανομία, από την πρώτη μέρα ήταν ο κόσμος, μεγάλη πλειοψηφία, αντίθετοι με τη δικτατορία. Διότι κάνανε αυτή την βλακεία οι δικτάτορες, εξαρχής να απομονωθούν από το πολύ κόσμο. Όμως η αντίθεση αυτή ήτανε, σε μια δυσκολία τού πως θα ενεργοποιηθεί. Και πως, διερωτώντο τότε όλοι πως θα πέσει τελικά η χούντα, η πανίσχυρη τώρα που έχει τις ένοπλες δυνάμεις, που έχει στα χέρια της τον κρατικό μηχανισμό, που έχει αυτά τα μέσα καταστολής που διαθέτει, αυτό ήτανε μέγα πρόβλημα.
Ήταν μέγα ερώτημα και όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις πιστεύω ότι το αντιμετώπισαν. Εμείς ιδιαίτερα προβληματιστήκαμε τότε, διότι είμαι από εκείνους που συγκροτήσαμε τη πρώτη οργάνωση του Πατριωτικού Μετώπου, εδώ στην Αθήνα και ήμουνα και στο κέντρο που διηύθυνε το Πατριωτικό Μέτωπο εδώ και είχα ιδιαίτερη ευθύνη για τον Τύπο που έβγαινε για τα παράνομα τυπογραφεία, για το πώς θα οργανώσουμε όλη τη δουλειά. Σκεφτήκαμε λοιπόν ότι σημαντικό στον τομέα της δουλειάς είναι οι ένοπλες δυνάμεις. Οι αξιωματικοί είναι πατριώτες, οι περισσότεροι αξιωματικοί είναι δημοκράτες στις αντιλήψεις τους. Δεν είναι δυνατόν να ανεχτούνε πολύ αυτή την λαίλαπα που έφερε μια μικρή ομάδα αξιωματικών, που κατά την δική μας εκτίμηση ήταν και ξενοκίνητη. Και εκεί είναι ένα θέμα, πως θα αποκαλυφθούν και πως θα συνειδητοποιηθεί στο χώρο των ενόπλων δυνάμεων αυτή η ανάγκη της ανατροπής της δικτατορίας.
-. Όμως είπες ότι οι ένοπλες δυνάμεις ελεγχόντουσαν από τη χούντα. Πως αυτά τα δύο πάνε μαζί, να υπάρχουν και δημοκράτες αξιωματικοί και να υπακούν στην δικτατορία;
Β. Η μεθόδευση που υπήρχε από την ιεραρχία τη στρατιωτική {ήταν}να επιβληθεί και με διάφορους τρόπους να προωθήσει εκείνους που ήτανε πιο πιστοί σε αυτούς. Και για ένα μακρύ χρονικό διάστημα δεν ήτανε δύσκολο να υπάρχει κάποια εκδήλωση από την πλευρά των ενόπλων δυνάμεων, το γνωρίζετε πολύ καλά, σε όλους τους χώρους. Ίσως στο χώρο του ναυτικού να ήτανε περισσότερες οι δυνατότητες, διότι εκεί πολλοί αξιωματικοί ήτανε και με τον βασιλιά και αυτό τους κόστισε. Το ότι υπήρχε ο βασιλιάς κάποια στιγμή με τη δικτατορία. Αλλά εν πάση περιπτώσει αυτό το οποίο συνειδητοποιήθηκε σε μας τότε, ήτανε τι μπορούμε να κάνουμε όσον αφορά τις ένοπλες δυνάμεις, από την πλευρά τη δική μας. Εμείς προχωρήσαμε στο να ιδρύσουμε τον Α.Σ.Ε.Α., Αντιδικτατορικό Σύνδεσμο Ελλήνων Αξιωματικών. Υπάρχουνε τα έγγραφα, μπορώ να σας τα δώσω, οι πρώτες διακηρύξεις, είχα συμβάλει και εγώ και επικεφαλής σε αυτήν την οργάνωση μπήκε ο Γιώργος ο Ζαβός, ο οποίος αν θέλετε δεν ανήκει και στην αριστερά, ο Γιώργος ο Ζαβός …
-. Ήταν αξιωματικός όμως;
Β. Βεβαίως ήταν, συνταγματάρχης ήτανε, δεν ξέρω τι θέση είχε ο Ζαβός τότε. Και έπαιζε ένα σοβαρό ρόλο και κοντά σε αυτόν ήτανε και δύο τρεις αξιωματικοί του ναυτικού, δεν ξέρω τα ονόματα, είχε φτιάξει μια αξιόλογη ομάδα και είχαν και μια συνεργασία με πολλούς απόστρατους του 1935. Αναφέρω παράδειγμα τα δύο αδέρφια Παπούλα. Η εργασία που είχαν αναλάβει ας πούμε με στόχο την διαφώτιση των ενόπλων δυνάμεων και των αξιωματικών, ήτανε καταρχήν η έκδοση ανακοινώσεων, προκηρύξεων που ταχυδρομούνταν που στέλνονταν για να αποκαλύψουνε αυτό το έγκλημα της δικτατορίας και να πιστέψουν σιγά – σιγά οι ίδιοι οι αξιωματικοί, ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτό το πράγμα.
-. Πότε ξεκίνησε ο Α.Σ.Ε.Α. να δρα και πόσο διάστημα κράτησε και αν υπήρξαν συλλήψεις από τη δικτατορία μελών του Α.Σ.Ε.Α.
Β. Ο Α.Σ.Ε.Α. ξεκίνησε από την αρχή, από το πρώτο χρόνο, από την πλευρά τη δική μας, εγώ από το πενταμελές γραφείο δηλαδή, κινήθηκα με τον Γιάννη τον Παπουτσάκη, τον καθηγητή και με έναν ακόμα τον Αδάμ τον Κοκολάκη. Αυτοί βρήκανε τους αξιωματικούς, ο Κοκολάκης βρήκε τον Ζαβό, συναντηθήκαμε, συζητήσαμε, συμφωνήσαμε. Μιλήσαμε ύστερα και με τους απόστρατους, διότι στην πορεία ανέκυψε το θέμα να οργανωθεί η κατάληψη της Κρήτης, έγινε ολόκληρο σχέδιο για την κατάληψη της Κρήτης. Συναντηθήκαμε εις την πλατεία Μαβίλη, (κοντά ήτανε το σπίτι του Παπούλα) ένα βράδυ στο σπίτι του Παπούλα, τα δύο αδέρφια (είχε γυρίσει από την εξορία ο Άκης που ήτανε στα μηχανοκίνητα), και είχε πάρει μέρος ο Μανόλης ο Κεφαλογιάννης, είχε πάρει μέρος, και έπαιζε σημαντικό ρόλο, ο Παπαδονικολάκης ο αξιωματικός της αεροπορίας. Αυτός λοιπόν μας έφερε όλο το σχέδιο, το επιχειρησιακό, πως θα γίνει. Ήτανε οργανωμένοι ήδη 40 αεροπόροι, ιπτάμενοι, στο αεροδρόμιο των Χανίων Ήταν βέβαιο ότι μπορούμε να καταλάβουμε το αεροδρόμιο και να έχουμε τα αεροπλάνα στα χέρια μας, έμενε το μέρος οργάνωσης και κατάληψης των μηχανοκινήτων του Ηρακλείου. Το πετυχαίναμε αυτό από ενόπλους, που είχαμε εμείς στο Ηράκλειο ομάδες, {είχαμε} οργανώσει και το Ναύσταθμο στα Χανιά. Ταυτόχρονα το σχέδιο περιλάμβανε ότι θα κατέβουνε περί τους 100 αξιωματικοί, οι περισσότεροι ήτανε απόστρατοι του ’35.[1] Θα κηρυχθεί επιστράτευση τοπι-κή, η αεροπορία ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις που θα γινόταν από την Αθήνα, οι αποβατικές ενέργειες. Και θέτει ζήτημα και έγινε αποδεχτό να κληθεί ο Καραμανλής
-. Βαρδή ένα λεπτό. Είπες τρία πάρα πολύ σοβαρά σημεία. Ανέφερες 40 αεροπόρους, αυτοί ήταν μυημένοι, οργανωμένοι σ’ αυτήν την οργάνωση; Δεύτερον ανέφερες ενόπλους, ενόπλους στο Ηράκλειο. Εννοείς ένοπλους μέσα από τις ένοπλες δυνάμεις που τότε στρατοπέδευαν εκεί; Και τρίτον, είπες για το Ναύσταθμο, με ποιους αξιωματικούς του ναυτικού θα γινόταν η κατάληψη του Ναυστάθμου;
Β. Θα σας πω (…) η αεροπορία την οργάνωση την είχε κάνει ο Παπαδονικολάκης, ο αξιωματικός αυτός, είναι επιτελικός αξιωματικός της αεροπορίας, αργότερα έγινε και υπουργός, υφυπουργός, υπουργός στρατιωτικών κάτι τέτοιο (…)
-. Γνωστός ο Παπαδονικολάκης.
Β. Ο Παπαδονικολάκης δεν ήτανε ακόμα ενταγμένος εις το Π.Α.Κ. Μάλιστα στη πρώτη συνάντηση μας είπε και διάφορα πράγματα, ξέρω ‘γω ότι δεν συμφωνεί με τον Ανδρέα, με την τακτική, με ορισμένα πράγματα, αλλά στην πορεία τα βρήκαν. Και εκεί μάλιστα ήρθα και εγώ σε μια σύγκρουση με τον Παπαδονικολάκη, διότι ο Παπαδονικολάκης λέει, ότι εγώ θα συνεργαστώ με όλους, με όλους σας αλλά δεν μπορώ να συνεργαστώ με έναν κομμουνιστή. Τον διέκοψα και του είπα ότι ΄΄εγώ είμαι κομμουνιστής κύριε, αλλά εγώ είμαι σήμερα αντιστασιακός και παλεύω για τους ίδιους σκοπούς. Δεν μπορεί λοιπόν να μου λες εσύ ότι πολέμησες στο Γράμμο τους κομμουνιστές. Διότι και εγώ πολέμησα χρόνια και υπέστην από την παράταξη τη δική σας ορισμένα πράγματα. Αυτά θα συζητήσουμε τώρα; Θα συζητήσουμε τι θα κάνουμε συνεργαζόμενοι για να ανατρέψουμε τη δικτατορία΄΄, του λέω. Και το απεδέχθη, γιατί συμφώνησαν μαζί μου οι υπόλοιποι και δεν μπορούσε μόνος του. Και συνεχίσαμε και ξημερωθήκαμε εκεί με το σχέδιο που μας ανέλυσε, το επιχειρησιακό ο Παπαδονικολάκης. Οι αεροπόροι λοιπόν, που με ρωτάς τώρα, οι αεροπόροι ήτανε οργανωμένοι από τον Παπαδονικολάκη, μας είπε, μας το βεβαίωσε, κανένα πρόβλημα, έχουμε στα χέρια μας τα αεροπλάνα, ήτανε 40 καινούργια αεροπλάνα μαχητικά εις το αεροδρόμιο (…). Όσον αφορά τα μηχανοκίνητα του Ηρακλείου, είχαμε ομάδα οργανωμένη με τον Γιώργο τον Βλάγο, (…) με ενόπλους. Διωκόμενοι ήτανε και συζητήσαμε ότι θα μπορούμε να κατεβούμε και να καταλάβουμε τα μηχανοκίνητα, με ενόπλους διωκόμενους..
-. Τι διωκόμενους δηλαδή;
Β. Ήτανε στο βουνό οι άνθρωποι, ήτανε στο βουνό, είχανε το τουφέκι στον ώμο, δεν είχανε ακόμα ενταχθεί εις τις συγκεκριμένες οργανώσεις το Ε.Α.Μ., το Ε.Λ.Α.Σ., την Ε.Ο.Ν. και λοιπά, όχι. Αλλά ήτανε ορισμένοι άνθρωποι που διωκόντουσαν και υπήρχανε καμπόσα τουφέκια ας πούμε εις το όλο αυτό, που θα ανελάμβανε αυτό το έργο.
-. Εννοείς, ένα λεπτό…
Β. Ανέλαβα λοιπόν εγώ …
-. Ένα λεπτό …
Β. Όχι. Ανέλαβα λοιπόν εγώ, που κρατούσα την οργάνωση αυτή εις το Ηράκλειο να επικοινωνήσω με τον Κλάδο και να λύσουμε αυτό το ζήτημα το δυναμικό. Πως θα μπορέσουμε να καταλάβουμε τα μηχανοκίνητα. Και έστειλα άνθρωπο στα Χανιά να δει μια άλλη, κάποιες άλλες ομάδες που υπήρχανε εκεί, για να δούμε πως είναι δυνατόν συνεργαζόμενοι και με τους αεροπόρους, να μπλοκάρουμε και να καταβάλουνε τα καράβια.
-. Είμαστε στη δεκαετία του ’60. Ήμαστε στο ’68 – ’69 που γίνονται αυτά τα πράγματα; Υπάρχουν στα βουνά της Κρήτης …
Β. Δεν μιλάω…
-. … ένοπλοι, ένοπλοι οι οποίοι …
Β. Δεν μιλάω για το ’69. Μιλάω για το ’71 – ’72.
-. ’71 – ’72. Υπάρχουν ένοπλοι διωκόμενοι γνωστοί στις αρχές, δηλαδή ότι βρίσκονται παράνομα στα βουνά, οι οποίοι τι ήταν; Παλιοί αντάρτες του Ε.Α.Μ., Ε.Λ.Α.Σ. που είχανε περισσέψει και γυρνούσαν στα βουνά της Κρήτης; Τι ήταν αυτοί οι ένοπλοι;
Β. Υπήρχαν άνθρωποι που κρύβονταν, υπήρχαν οι πρώτες ομάδες που δεν είχαν ακόμα συγκροτηθεί τα τμήματα, ούτε του Ε.Λ.Α.Σ., ούτε της Ε.Ο.Ν. αλλά υπήρχε μια βάση δυναμική από ανθρώπους εμπειροπόλεμους που θα κάναν αυτό το έργο. Δηλαδή το σχέδιο μας, εμείς αναλάβαμε ας πούμε αυτό το θέμα, του πως θα κινήσουμε πολίτες ενόπλους από κάτω για να εφαρμοστεί το σχέδιο.
-. Το όνομα Γρηγοριάδης από αξιωματικούς του ναυτικού σου λέει τίποτα Βαρδή;
Β. Ομολογώ ότι δεν ήξερα τα ονόματα και δεν ζήτησα ποτέ από το Ζαβό να μου πει, να πει ονόματα, ποιους είχε οργανώσει. Όταν συνεδριάζαμε, γιατί δεν κάναμε συχνά συνεδριάσεις. Μαζευτήκαμε πρώτα – πρώτα στου Κεφαλογιάννη το σπίτι μια μέρα, εδώ στο Σουκλάτου του εκδότη το σπίτι ένα βράδυ, ήρθε ο Μανόλης ο Κεφαλογιάννης εκεί, έχει πάει στο εξωτερικό. Έφερε ο Κεφαλογιάννης δέκα εκρηκτικούς μηχανισμούς, τους οποίους παρέδωσε με εντολή δική μου, στον Παπουτσάκη και ο Παπουτσάκης τους έδωσε στον Ζαβό και εγώ έδωσα εντολή, διότι δεν ήμουνα υπέρ των εκρήξεων, των άσκοπων εκρήξεων, αλλά είμεθα υπέρ του ότι και αυτή η μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Δυστυχώς παράκουσε την εντολή τη δική μου ο Παπουτσάκης και έδωσε στον αξιωματικό τον Αρχάκη μια από αυτές τις βόμβες, πήγε και την έριξε την βόμβα αυτή εδώ στο Πεδίο του Άρεως, έγινε γνωστό, πιάσανε τον Αρχάκη. Ευτυχώς ο Αρχάκης δεν μαρτύρησε, ήταν παλικάρι, άντεξε στις ανακρίσεις, άντεξε στις πιέσεις και δεν … διότι θα μας κάνανε μεγάλο κακό τότε. Να μια περίπτωση, που μου λες, για οργανωμένους αξιωματικούς, να μια περίπτωση. Δεν μπορούσαμε να ελέγχουμε τα πάντα.
-. Λες Βαρδή ότι ο … Βαρδή λες ότι ο Αλέκος ο Αρχάκης, ο γνωστός Αρχάκης που συνελήφθη και έκανε και χρόνια στην φυλακή, ο Ζαβός, ο Παπαδονικολάκης και ένας μεγάλος αριθμός αεροπόρων, καθώς και ορισμένοι αξιωματικοί εν ενεργεία προφανώς οι τελευταίοι, ήταν οργανωμένοι στον Α.Σ.Ε.Α.;
Β. Στον Α.Σ.Ε.Α. δεν ήτανε ο Παπαδονικολάκης. Ο Παπαδονικολάκης είχε φτιάξει δική του οργάνωση στην αεροπορία και συμφωνήσαμε να συνεργαστούμε, έτσι.
-. Εκτός από τον Αρχάκη και τον Παπαδονικολάκη που συνελήφθη αργότερα, από την οργάνωση του Α.Σ.Ε.Α. είχαμε συλλήψεις, φυλακίσεις, δίκες;
Β. Από τους αξιωματικούς που ήτανε οργανωμένοι στον Α.Σ.Ε.Α., ούτε συλλήψεις, ούτε δίκες. Το μόνο που μπορώ εγώ να σας δώσω είναι τα έντυπα που τυπώναμε στο τυπογραφείο και που τα ταχυδρομούσανε, προκηρύξεις που τις γράφανε οι ίδιοι, με ευρύτητα βέβαια και με το πνεύμα που πρέπει να απευθύνεσαι στους αξιωματικούς. Αυτό το οποίο μπορώ να πω εγώ, είναι ότι όλες οι προσπάθειες που γίνανε και δεν ήταν η μοναδική οργάνωση αυτό που λέμε ο Α.Σ.Ε.Α., εκεί που άλλες …, υπήρξαν και άλλες πρωτοβουλίες και ξέρετε και εσείς πολύ καλά και για τον αριθμό και λοιπά. Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες δεν πήγαν χαμένες, διότι καλλιεργήθηκε αυτό το πνεύμα το αντί χουντικό, της ανάγκης ανατροπής της δικτατορίας και κάποια στιγμή αυτό κάθισε. Όταν έγινε το κίνημα στο ναυτικό, όταν ήρθε ο Αβέρωφ στο Παρίσι, ήμουνα στο Παρίσι παράνομα, είχα πάει και συνήλθαμε στο σπίτι του (…) ο Οπρόπουλος προήδρευε, ήτανε ο Κώστας ο Μητσοτάκης, ήτανε από την …, απ’ όλες τις οργανώσεις και είχε, είχε και ο Λουλές από το ΚΚΕ, και είχε έρθει ο ιδιαίτερος του Καραμανλή εκεί ο Πυλαρινός και κάναμε ολονύχτια σύσκεψη να αποφασίσουμε τι θα κάνουμε για το δημοψήφισμα.
-. Πότε έγινε αυτό;
Β. Αυτό έγινε στις παραμονές του δημοψηφίσματος, διότι εμείς υπερ… υποστηρίζαμε, όλοι αυτοί που συνήλθαμε, ότι πρέπει να δώσουμε τη μάχη του δημοψηφίσματος …
-. Τι κουβεντιάσατε στη σύσκεψη στο Παρίσι, Βαρδή;
Β. Εκεί συζητήσαμε την τακτική μας όσον αφορά το δημοψήφισμα. Εκεί συγκρούσθηκαν οι δύο απόψεις. Την μια άποψη την οποία… τότε το ΚΚΕ προσπαθούσε να έχει μια συνεργασία με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Και επειδή ο Ανδρέας Παπανδρέου ήτανε υπέρ των δυναμικών λύσεων και λοιπά και ότι η όξυνση και ότι δεν παίρνουν μέρος ουσιαστικά σ’ αυτήν την παρωδία. Εμείς λέγαμε ότι, στο δημοψήφισμα πρέπει να πάμε, να φτιάξουμε παντού επιτροπές του ‘Όχι’, να πάμε να δώσουμε την μάχη για το δημοψήφισμα με το ‘Όχι’ σύνθημα. Τελικά αποδέχθηκε το ΚΚΕ αυτήν την άποψη και εμείς την εφαρμόσαμε εδώ…
-. Αυτό είναι πριν το κίνημα, πριν το κίνημα του ναυτικού.
Β. Δεν … ήταν …
-. Δεν είχε γίνει το κίνημα του ναυτικού;
Β. Μιλάω για το δεύτερο δημοψήφισμα, το δεύτερο. Για το δεύτερο δημοψήφισμα, το ξέρετε ότι πήρα προχτές … την ΑΚΠΡΟΠΟΛΗ εκείνης της εποχής και εις την Α’ Αθηνών ήρθαμε εδώ στα ίσα του ‘Όχι’ και του ‘Ναι’ …
-. Ο Αβέρωφ Βαρδή, από πλευράς του κινήματος, τι είπε για το κίνημα;
Β. Εκείνο το καιρό λοιπόν, άκουσε με τώρα. Εκείνο τον καιρό λοιπόν ήρθε εδώ ο Αβέρωφ έτσι, εμένα, με είχε ξενίσει ο τρόπος που αντιμετώπιζε την σύλληψή του ο Αβέρωφ. Ο οποίος κάθισε και είπε τι έκανε και κάθισε και είπε τι έκανε και ο …, ορισμένα πράγματα και για τον Μητσο…, για τον Καραμανλή …
-. Εννοείς όταν είχε συλληφθεί;
Β. Ναι. Ήρθε μετά που τον άφησαν, ήρθε στο Παρίσι. Λέω λοιπόν στον Πυλαρινό με τον οποίο καθόμασταν συχνά και παίρναμε καφέ και κουβεντιάζαμε όλα τα θέματα της αντίστασης, που ήτανε γραμματέας του Καραμανλή τότε. Του λέω, ρε ‘συ Κώστα, του λέω, με ξενίζει αυτό το πράγμα, μου λέει, να σου πω την αλήθεια και μένα με ξένισε. Όταν ήρθε ο Αβέρωφ τον αγκάλιασε και τον φίλησε ο Καραμανλής, ενώ είχε πει, είχε παραδεχτεί ένα σωρό πράγματα. Αλλά ο Καραμανλής βεβαίως γνώριζε και αυτός περισσότερα, ότι τελικά η λύση θα δοθεί μέσω των ενόπλων δυνάμεων. Αυτό είναι γεγονός που σου λέω τώρα Αντώνη. Το γνώριζε και μου το είπε επί λέξη ο … και εγώ παραξενεύομαι. Μου λέει, Βαρδή, πως τον δέχτηκε με ανοιχτές αγκάλες;
-. Τι ήτανε εκείνα που κατά την γνώμη σου είπε ο Αβέρωφ στην Ε.Σ.Α. και (…) τον Καραμανλή;
Β. Από ότι είχα διαβάσει, από ότι είχα διαβάσει παραδέχτηκε τη σύνδεση και με Καραμανλή.
-. Αυτό δεν εξέθετε τον Καραμανλή. Τον εξέθετε;
Β. Δεν ξέρω, μπορεί ποινικά να τον εξέθετε. Δεν έπρεπε πάντως κατά τη δική μου εκτίμηση τότε. Εγώ δεν ξαναγύρισα σ’ αυτά τα κείμενα. Κατά τη δική μου εκτίμηση της αδιαλλαξίας, τότε που είδα έναν συλλαμβανόμενο να παραδέχεται ούτε για τον εαυτό του, ούτε για τους άλλους τι έκαναν… Αυτό εγώ, εμείς, το είχαμε σαν αρχή. Και αυτό με ξένισε και γι’ αυτό είπα στον Πυλαρινό αυτό το πράγμα και ποια ήτανε η απάντηση του Πυλαρινού. Για τον Καραμανλή μιλάω τώρα, για θέματα τα οποία ήτανε… σε ανύποπτο χρόνο συνέβησαν και πως τότε αντιμετωπίζαμε τα ζητήματα. Και εδώ αποδέχτηκα και εγώ λέω αυτή {είναι} η τακτική του Καραμανλή.
-. Αποδέχτηκες δηλαδή το ότι ο Αβέρωφ από πλευράς του σωστά κατέθεσε όλα εκείνα που κατέθεσε στην Ε.Σ.Α.;
Β. Εγώ αποδέχτηκα ότι από πολιτικότητα ο Καραμανλής φαινότανε να τα έχει καλά με τις ένοπλες δυνάμεις. Απάντησε στον Αβέρωφ.
-. Να τα έχει καλά με τις ένοπλες δυνάμεις, ποιες τις αντιστασιακές;
Β. Αυτές που όταν … Βέβαια με τις αντιστασιακές. Όχι …
-. Εννοείς με τους αντιχουντικούς αξιωματικούς;
Β. Βεβαίως. Λέω λοιπόν ότι ο Καραμανλής γνώριζε ότι είχε ουσιαστικές σχέσεις, οργανωτικές με τις ένοπλες δυνάμεις. Ο Αβέρωφ γνώριζε ότι κάποια στιγμή η λύση θα προέλθει από τις ένοπλες δυνάμεις. Αυτός δηλαδή, ο οποίος είχε πολύ μυαλό και πείρα, καταλάβαινε ότι θα παίξουν κάποιο ρόλο και οι ένοπλες δυνάμεις στην αλλαγή.
