Γιατί κάποιοι λαοί επιβιώνουν και εξελίσσονται, ενώ άλλοι αγκομαχούν και συρρικνώνονται; Η επιστήμη της Ανθρωπολογίας προσφέρει την πιο επίκαιρη απάντηση, με αφορμή τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι.
Χαρακτηριστικό των δομών που αντέχουν σε βάθος χρόνου είναι η δυνατότητα τους να εξάγουν συμπεράσματα μετά από την αντιμετώπιση απειλών και στη συνέχεια να τα υιοθετούν. Στον τομέα της Ασφάλειας η υιοθέτηση συμπερασμάτων πραγματοποιείται από τα τέσσερα στάδια διοίκησης· το τακτικό, το επιχειρησιακό, το στρατηγικό και το πολιτικό.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε περιστατικά πολλαπλών και ταυτόχρονων, ένοπλων και βομβιστικών επιθέσεων – η πρόσφατη εμπειρία έχει δείξει πως δεν μπορεί να ανταποκριθεί πολλές φορές ούτε σε μεμονωμένα. Η πηγή του προβλήματος είναι διττή. Αφενός, ενώ υπήρχαν οι ευκαιρίες για την εξαγωγή συμπερασμάτων, αυτά δεν υιοθετήθηκαν ποτέ από τα εμπλεκόμενα Σώματα. Αφετέρου, στις περιπτώσεις επιτυχών αποτελεσμάτων, εξήχθησαν λανθασμένα συμπεράσματα. Στον χώρο των Ειδικών Δυνάμεων οι επιχειρήσεις δεν κρίνονται από το αποτέλεσμα, αλλά από τον τρόπο σχεδίασης, λήψης αποφάσεων και εκτέλεσης.
Τακτικό Επίπεδο
Διακλαδική άσκηση στην οποία συμμετείχαν η ΕΚΑΜ και η ΜΥΑ, οι δυο Μονάδες επιφορτισμένες με την αντιμετώπιση τρομοκρατικών επιθέσεων στην Ελληνική Επικράτεια, αποτέλεσε πρώτης τάξεως ευκαιρία για την εξαγωγή συμπερασμάτων. Ήταν εμφανής η ανάγκη για συνεχείς συνεκπαιδεύσεις, ομογενοποίηση του εξοπλισμού, συνεργασία με πτητικά μέσα και υπαγωγή σε κοινό επιχειρησιακό κέντρο κατά την διάρκεια επιχειρήσεων. Καμία πρόταση δεν υλοποιήθηκε και συνεπώς η χώρα διαθέτει δύο μονάδες με ίδιο αντικείμενο, ξεχωριστό προϋπολογισμό και ασύμβατο εξοπλισμό, που δεν μπορούν να συνεργαστούν σε περίοδο επιχειρήσεων. Είναι εμφανές από την επιχείρηση Eagle Claw, 1981, ότι ομάδες που δεν συνεργάζονται καθημερινά σε καιρό ειρήνης, δεν δύνανται να επιχειρήσουν από κοινού.
Πέραν των προαναφερόμενων, περαιτέρω προβλήματα υποσκάπτουν την επιχειρησιακή ετοιμότητα των ανδρών. Η ΕΚΑΜ δεν διαθέτει χρόνο να εκπαιδευτεί για την αποστολή της καθώς αναλώνεται καθημερινά σε μεταγωγές κρατουμένων, για τις οποίες μάλιστα έχει συσταθεί ειδικό τμήμα. Από την άλλη μεριά, η ΜΥΑ αναγκάζεται να εκτελεί διοικητικά καθήκοντα με αποτέλεσμα να πέφτει το ηθικό και να χάνονται πολύτιμες ώρες εκπαίδευσης. Ζητείται η δυνατότητα να τιμηθεί η αποστολή που έχει ανατεθεί στις εν λόγω Μονάδες.
Επιχειρησιακό Επίπεδο
Η επιχείρηση εναντίον των δραπετών των φυλακών Τρικάλων ανέδειξε την αδυναμία της ΕΛ.ΑΣ να διαχειριστεί περίπλοκα περιστατικά μακριά από την πρωτεύουσα. Χρειάστηκαν τρεις μήνες, δύο νεκροί πολίτες και η κινητοποίηση του συνόλου σχεδόν των ειδικών μονάδων της χώρας για να αντιμετωπιστούν 8 άνθρωποι που θέλαν να σωθούν. Ίδιος αριθμός με τις επιθέσεις στο Παρίσι, με μία διαφορά: οι χθεσινοί δράστες θέλαν να πολεμήσουν. Τα συμπεράσματα είναι αμέτρητα και η προσαρμογή όφειλε να είναι ριζική. Δεν επήλθε, όμως, καμία αλλαγή. Με βάση τα παραπάνω η λύση θα ήταν η ενοποίηση της ΕΚΑΜ και της ΜΥΑ, η κοινή διαδικασία επιλογής αντρών και η υπαγωγή τους σε μόνιμο επιχειρησιακό στρατηγείο το οποίο θα αναλαμβάνει τον συντονισμό ειδικών επιχειρήσεων σε όλη την Χώρα. Η Πατρίδα δεν διαθέτει τον προϋπολογισμό για να συντηρεί η ΕΛΑΣ και το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. αριθμό αντρών ειδικών δυνάμεων, με τομέα αρμοδιότητας την Ελληνική Επικράτεια, μεγαλύτερο από αυτόν της αγγλικής SAS και SBS, που καλύπτουν 5 ηπείρους.
Έχουν περάσει πάνω από 30 χρόνια από την εποχή που ο Στρατηγός Meyer πολέμησε και νίκησε την γραφειοκρατία του Πενταγώνου συμβάλλοντας πρώτα στην ίδρυση της JSOC και στην συνέχεια την SOCOM. Όσοι Έλληνες Αξιωματικοί νοιάζονται ακόμα, οφείλουν να προσπαθήσουν.
Στρατηγικό Επίπεδο
Η κατεύθυνση της χώρας στον τομέα της Άμυνας και της Ασφάλειας καθορίζεται από το Πολιτικό επίπεδο. Εν συνεχεία, στο Στρατηγικό επίπεδο, οι Αρχηγοί οφείλουν να μελετήσουν τις οδηγίες της ηγεσίας και να συγγράψουν ένα κείμενο – δόγμα βάσει του οποίου θα κατευθύνουν τα Σώματα αναλόγως. Τα επιτελεία μεταφράζουν το δόγμα σε επιχειρησιακά σχέδια και οι Διοικητές των μονάδων προσαρμόζουν την τακτική εκπαίδευση των Ομάδων.
Στην περίπτωση των Σωμάτων Ασφαλείας δεν τηρείται η εν λόγω αλληλουχία. Οι Διοικητές των Μονάδων δεν λαμβάνουν καμία οδηγία σχετικά με το τι θεωρείται πιθανή απειλή και συνεπώς η εκπαίδευση δεν έχει κατεύθυνση. Ενδιαφέρον παράδειγμα αποτελεί η ανάθεση από την Πολιτική ηγεσία στο Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. της φύλαξης της Α.Ο.Ζ., εάν και εφόσον ανακηρυχθεί. Είναι άξιο απορίας πως θα φυλαχθεί τέτοιου μεγέθους υδάτινη έκταση όταν δεν έχει γίνει σχετική προσαρμογή ούτε στο επιχειρησιακό ούτε στο τακτικό επίπεδο, καθώς πέραν των άλλων δεν υπάρχουν οι απαιτούμενοι πόροι.
Πολιτικό Επίπεδο
Η Κρίση των Ιμίων μας δίδαξε πως στο Πολιτικό Επίπεδο οι ηγέτες πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι στις δομές, στα σχέδια και στις συνθήκες μέσα στις οποίες θα κληθούν να λάβουν κρίσιμες αποφάσεις. Η προσαρμογή μας σχεδόν 20 χρόνια μετά είναι ανεπαρκής.
Δεν έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες υποδομές στους χώρους στους οποίους βρίσκεται ο Πρωθυπουργός, στερώντας του έτσι την δυνατότητα να έχει πλήρη εικόνα του περιστατικού. Η Χώρα δεν διαθέτει Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Κρίσεων και δεν εκτελούνται ρεαλιστικές ασκήσεις με την συμμετοχή όσων θα κληθούν να λάβουν κρίσιμες αποφάσεις. Οι ασκήσεις που προγραμματίζονται έτσι ώστε να μην πάει τίποτα λάθος, δεν έχουν επιπρόσθετη αξία.
Με την παρουσία του συνόλου των Υπηρεσιών του Υπουργείου Άμυνας και της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης των Η.Π.Α., και συνδέσμους από την GIGN, GSG-9 και SAS ολοκληρώθηκε με επιτυχία η άσκηση ενεργοποίησης της Delta Force. Ο Λοχαγός της SAS, όμως, δεν είχε πειστεί. Όπως ενημέρωσε τον Αμερικανό Συντ/ρχη Beckwith, η άσκηση δεν είχε κανένα νόημα χωρίς την παρουσία αυτών που θα κληθούν να πάρουν αποφάσεις σε πραγματικές συνθήκες. Ήταν 1979.
Ο βασιλιάς είναι γυμνός και οι επιλογές όσων γνωρίζουν, δύο. Είτε να πλανευτούν ότι ίσως μπορέσουν κάποτε να τον ντύσουν σιωπηλά, είτε να εκμεταλλευθούν την ισχυρότερη των συνισταμένων της τριλογίας του Κλαούζεβιτς – τον ίδιο τον Ελληνικό λαό. Αν ωστόσο ο βασιλιάς δεν είναι γυμνός, το κείμενο αυτό είναι μια άστοχη κριτική. Στην αντίθετη περίπτωση η κατάδειξη της γύμνιας του αποτελεί τον μοναδικό τρόπο κινητοποίησης όσων δεν νοιάζονται, αλλά μπορούν να τον ντύσουν.
Η απειλή μπορεί να μην έρθει ποτέ. Μακάρι. Μπορεί, όμως, να έρθει σύντομα. Οφείλουμε στην Ιστορία του τόπου να είμαστε έτοιμοι, και δεν είμαστε.
