Του Ιωάννη Ξηρού*
Ένα ενδιαφέρον ορειβατικό και πολιτιστικό ταξίδι στην Αιθιοπία,ιστορική χώρα της Ανατολικής Αφρικής πραγματοποίησε από 22|12|2015 έως 4|1|2016 ο ορειβατικός σύλλογος ΕΠΟΣ Φυλής.Σ’αυτό έλαβε μέρος και ο γράφων,μέλος του ΣΠΟΡΤ Τρικάλων και του Συλλόγου Δρομέων Τρικάλων,Τρικαλινός αλπινιστής και ταξιδευτής του κόσμου.
Το ταξίδι άρχισε με περιήγηση στην μεγάλη πρωτεύουσα Αντίς Αμπέμπα.Εκεί ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφθεί το περίφημο Entoto Mountain όπου στα παλαιά ανάκτορα,τα οποία λειτουργούν τώρα ως μουσεία υπάρχουν ο θρόνος και ο τάφος του τελευταίου αυτοκράτορα Χαιλέ Σελασιέ και ο ναός της Αγίας Τριάδας,έργο περίφημης και σπουδαίας αιθιοπικής αρχιτεκτονικής και θρησκευτικής τέχνης.
Η επίσκεψη την άλλη ημέρα στο Εθνικό Μουσείο της χώρας μας έδωσε μια θαυμάσια συνοπτική εικόνα της καταπληκτικής Ιστορίας της.Στο Μουσείο αυτό φυλλάσσεται ο σκελετός της Lucy,ανθρωποειδές ηλικίας 3.000.000 ετών(ας έχουν υπόψιν τους οι άρρενες αναγνώστες μου οτι ο πρώτος Homo Erectus,το πρώτο ον που περπάτησε στα δυο πόδια,ήταν γυναίκα).Η Αιθιοπία είναι μαζί με την Αίγυπτο οι ιστορικότερες χώρες της Μαύρης Ηπείρου.
Η αρχή της Ιστορίας της τοποθετείται περίπου στο 800π.Χ.με τον γάμο της αιθιοπίδας βασίλισσας του Σαββά με τον πανίσχυρο τότε βασιλιά του Ισραήλ Σολομώντα,ο καρπός του οποίου βασιλιάς Μελενίκ Α” ξεκίνησε την πρώτη σολομωνική δυναστεία με πρώτη πρωτεύουσα το Αξουμ και με ισχυρές εβραικές επιρροές,δεδομένου οτι πολλοί Εβραίοι τότε μετανάστευσαν στην Αιθιοπία.Το δεύτερο κύμα εβραικού εποικισμού της Αιθιοπίας ήταν με τον διωγμό των Ρωμαίων κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ. και την αναγκαστική διασπορά των Εβραίων,όταν οι τελευταίοι, ελθόντες στην Αιθιοπία, δίδαξαν στους εντόπιους την γεωργία και την υφαντική.
Οι εβραϊκού θρησκεύματος Αιθίοπες,γνωστοί με το όνομα Φαλάσας,προτίμησαν να μεταναστεύσουν στο Ισραήλ το 1991.Κατά τον 4ο αιώνα όμως η αιθιοπική βασιλική αυλή και η άρχουσα τάξη δέχθηκε τον Χριστιανισμό από την Κωνσταντινούπολη.Όχι χωρίς αντίδραση.Ο πρώτος αιθιοπικός εμφύλιος έγινε τότε με αντικείμενο ποια θρησκεία θα επικρατήσει,η εβραική ή η χριστιανική και έληξε με την επικράτηση της δεύτερης.
Ο Αυτοκράτωρ Ιουστινιανός τον 6ο αιώνα απέστειλε στην Αιθιοπία τον Έλληνα έμπορο Φρουμέντιο,ο οποίος κατάφερε να εξαπλώσει τον Χριστιανισμό στον αιθιοπικό πληθυσμό και από τότε η Αιθιοπική Εκκλησία είναι σταθερά Ορθόδοξη.
Υπόψιν οτι από τα χρόνια του Φρουμέντιου παρατηρείται και η ύπαρξη ισχυρής ελληνικής πλούσιας παροικίας στην Αιθιοπία,σταθερά προστατευόμενης από τους πάντοτε φιλέλληνες βασιλείς της χώρας μέχρι το 1974,οπότε το κομμουνιστικό καθεστώς του Μεγκίστου εξεδίωξε τους Έλληνες και δήμευσε τις περιουσίες τους
(σ.σ.Ο φιλελληνισμός των Αιθιόπων φάνηκε ξεκάθαρα το τραγικό 1922,οπότε ο τότε βασιλιάς απέστειλε στην χειμαζόμενη Ελλάδα μεγάλο αριθμό βοοειδών,τα οποία συγκεντρώνονταν προς διανομή σε μια πλατεία των Αθηνών,η οποία έκτοτε ονομάζεται Πλατεία Αβυσσηνίας).
Η Αιθιοπία οφείλει το όνομά της στην ελληνική λέξη »αιθίοψ» που ο Ηρόδοτος απέδωσε στον άνθρωπο με μαυρισμένη όψη.Για αιώνες ήταν μαζί με την Ρώμη,την Περσία και την Κίνα οι 4 ισχυρότερες δυνάμεις του τότε γνωστού κόσμου και τα εδάφη της κάλυπταν εκτός της σημερινής Αιθιοπίας και την Σομαλία,το Σουδάν,την Υεμένη και την παραθαλάσσια Ερυθραία,η οποία ανεξαρτητοποιήθηκε την δεκαετία 1980.
Οι υπόλοιπες κτήσεις χάθηκαν για τον αιθιοπικό θρόνο κατά τους τουρκοαιθιοπικούς πολέμους του 17ου αιώνα,όταν η Αιθιοπία απέκρουσε μεν τους Τούρκους που επιτέθηκαν από βάσεις της Αραβικής Χερσονήσου,αλλά έχασε οριστικά τις εξωτερικές της επαρχίες.Όχι χωρίς περαιτέρω θυσίες.Οι καθολικοί Πορτογάλλοι βοήθησαν την δυναστεία των Λαλιμπέλα(841-1270μ.Χ.) να αποκρούσει τους εισβολείς με αντάλλαγμα όμως την υπαγωγή της αιθιοπικής Εκκλησίας στην Ρώμη.
Δεύτερος εμφύλιος.
Σ’αυτόν υπερίσχυσαν οι ορθόδοξες δυνάμεις και η Αιθιοπία παρέμεινε πιστή στην Ορθοδοξία,εκδιώκοντας τους Πορτογάλλους.Η δεύτερη σολομωνική δυναστεία που διαδέχθηκε αυτήν των Λαλιμπέλα από το 1270 έως το 1974 προστάτευσε την πίστη και την ανεξαρτησία της Αιθιοπίας από τους Άγγλους και μετά από τους Ιταλούς εισβολείς του Μουσολίνι,πλην όμως η χώρα από το 1936 μέχρι το 1941 έμεινε υπό ιταλική κατοχή(την μοναδική στην Ιστορία της).
Ένας λιμός στην επαρχία Τίγκρε το 1973-74 έγινε η αιτία πραξικοπήματος και ανατροπής του Αυτοκράτορα Χαιλέ Σελασιέ,ο οποίος κατηγορήθηκε(μάλλον βάσιμα)για ολιγωρία και αδιαφορία.
Η Αιθιοπία όμως δεν είχε καλύτερη τύχη.Το μαρξιστικό καθεστώς του Μεγκίστου Χαιλέ Μαριάμ(1974-1987) εξαφάνισε και εξόντωσε δεκάδες χιλιάδες Αιθίοπες,η πείνα δεν ανεκόπη και η κομμουνιστική περίοδος έμεινε στην Ιστορία τους ως η Εποχή του Κόκκινου Τρόμου και εποχή γενικής εξαθλίωσης,αποτέλεσμα της κυβερνητικής εξαχρείωσης.Από το 1987 η Αιθιοπία είναι Προεδρική Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
Η επίσκεψη στην πόλη Μπαχίρ Νταρ την 24|12 μας έδωσε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε την ουσία και τον τύπο του αιθιοπικού χριστιανισμού.Εκεί,στις όχθες της Ευλογημένης Λίμνης,της περίφημης Τάνα,ευρίσκονται διάφορα μοναστήρια και εκκλησίες.Είναι κατασκευές ξύλινες και κυκλοτερείς,πλήρεις εικόνων από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη,χωρίς τέμπλο,αλλα με το ιερό καλυμένο με απλό πέπλο.Οι Αιθίοπες τιμούν εξίσου με την Καινή και την Παλαιά Διαθήκη,αποτέλεσμα του εβραϊκού παρελθόντος τους.
Η λειτουργία είναι πλήρης μουσικών και χορωδιών,αποτέλεσμα της αφρικανικής μουσικής παράδοσης.Επίσης βρίθει συμβολισμών που δεν συναντά κανείς σε άλλες χριστιανικές εκκλησίες.Είναι ένας χριστιανισμός τέλεια προσαρμοσμένος στην αφρικανική ψυχή.
Οι Αιθίοπες είναι πιστότατοι,συρρέουν στις εκκλησίες κατά χιλιάδες,φορώντας λευκούς κοντούς χιτώνες.Το χριστουγεννιάτικο προσκύνημα στην Λαλιμπέλα και το προσκύνημα των Θεοφανείων στο Μπαχίρ Νταρ θυμίζει το αντίστοιχο στην Μέκκα,εκατοντάδες χιλιάδες συρρέουν εκεί με τα πόδια ή επί όνων(τα κατ’εξοχήν μέσα μεταφοράς στην Αφρική)θέαμα απίστευτο.
Εδώ να τονίσω κάτι σημαντικό.Οι Αιθίοπες πιστεύουν στην Καινή Διαθήκη κατά τρόπον απόλυτο,τουτέστιν δεν εμβαθύνουν,δεν αναλύουν και-το σπουδαιότερο-δεν αμφισβητούν.Είναι ένας χριστιανισμός άγουρος,πρωτόλειος και ανεπεξέργαστος,πλην όμως ο γράφων υποκλίνεται μπροστά σε μια τέτοια πίστη.
Η ομάδα έκανε έναν θαυμάσιο θαλάσσιο και οδικό περίπατο στην λίμνη Τάνα,στην οποία πολλοί ποταμοί εισέρχονται,πλην όμως ένας μονάχα βγαίνει,ο Γαλάζιος Νείλος.Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ίσως είχαν ακούσει για αυτήν την λίμνη,στην οποία οφείλεται η τροφή,το νερό και ο πολιτισμός τους.Απίθανης ομορφιάς και ο καταρράκτης του Γαλάζιου Νείλου,τον οποίον προσεγγίσαμε με πορεία τριών ωρών την 24|12.
Η πόλη Γκοντάρ φιλοξενεί τα κάστρα 7 βασιλέων της δεύτερης σολωμονικής δυναστείας(1270-1974).Κάστρα χτισμένα από το 1635 έως το 1885 υπό την προστασία της Ουνέσκο σήμερα,δείχνουν την ισχύ της μοναδικής αφρικανικής χώρας που δεν υποτάχθηκε ποτέ σε ευρωπαική δύναμη,απέκρουσε Τούρκους,Άγγλους και Ιταλούς εισβολείς και το 1918 ήταν η μοναδική χώρα της Αφρικής μέλος της Κοινωνίας των Εθνών.
Την 26|12 οδική μεταφορά από το Γκοντάρ στην κωμόπολη Ντεμπάρκ και από εκεί στο πέρασμα Μπουγίτ Ρας στα 3227μ.
Ο ορεινός όγκος της Αιθιοπίας ονομάζεται Σίμιεν και από το 1965 είναι Εθνικό Πάρκο,εκεί υπάρχουν αναρίθμητες κορυφές με υψηλότερη το Ρας Ντέζεν,αναρίθμητες κοιλάδες και καταρράκτες και όλος αυτός ο όγκος κατά την περίοδο των βροχών(Μάρτιος-Οκτώβριος) τροφοδοτεί την Τάνα και τον Γαλάζιο Νείλο.
Οι δυτικοί που θέλουν να εισέλθουν εκεί πρέπει να προσλάβουν ένοπλους φύλακες,οδηγούς βουνού,μεταφορείς και μάγειρο,τουτέστιν η διάσχιση των Σίμιεν λαμβάνει τον χαρακτήρα κανονικής ορειβατικής απόστολής,πράγμα βεβαίως σύνηθες για εμάς.
Η ομάδα των 20 συνοδοιπόρων πραγματοποίησε για λόγους εγκλιματισμού πορεία 4 ωρών από 09.00 μέχρι 13.00 και διανυκτέρευσε στην κατασκήνωση με σκηνές στο Σανκομπέρ στα 3260μ.,αφού κατά την πορεία απήλαυσε μια πρώτη γεύση των μεγαλοπρεπών ορέων,παρατηρώντας και κοπάδια των γνωστών πιθήκων των βουνών,των βαβουίνων Γκελάντα.
Την 27|12 ακολούθησε εξάωρη πορεία από το Σανκομπέρ μέχρι την κατασκήνωση Γκέετς από ώρα 09.00 έως 15.00μ.μ. και από τα 3250μ. μέχρι τα 3600μ.,αφού περάσαμε την κοιλάδα του ποταμού Βίζλα και έχοντας απέναντί μας την υπέροχη θέα του καταρράκτη του ποταμού Τζίμπαρ,ο οποίος πέφτει στην άβυσσο Γκέετς.
Την 28|12 με πορεία 9 ωρών και από 09.00 έως 18.00π.μ. φθάσαμε από το Γκέετς στην κατασκήνωση Τσενέκ(3600μ),αφού περάσαμε την κορυφή Ιμέτ Κόγκο(3926μ.) και το πέρασμα του θεόρατου βράχου Κορμπέτε Μέτια πριν κατέβουμε στο Τσενέκ.
Η 29|12 ήταν η ημέρα χωρισμού των ομάδων σε πεζοπορική και ορειβατική και μεν πρώτη ομάδα συνέχισε το πρόγραμμά της,η δε δεύτερη,στην οποία συμμετείχε και ο γράφων από 09.00π.μ. ανέβηκε στα 4200μ. στην κορυφή Μπουαχίτ Ρας με μια σκληρή πορεία και ακολούθως την 18.00μ.μ. έφθασε στην κατασκήνωση Αμπίγκουα(3600μ.) αφού διέσχισε και το χωριό Τσιρολέμπα,το οποίο μας έδωσε μια χαρακτηριστική εικόνα της πάμπτωχης ζωής της αφρικανικής υπαίθρου.
Την 30|12 πρωινό ξύπνημα την 3.30π.μ. και εκκίνηση την 04.00π.μ. για την υψηλότερη κορυφή της Αιθιοπίας και μια από τις υψηλότερες της Αφρικής.Μετά από σκληρότατη ανάβαση εξήμισι ωρών επιτέλους η εννεαμελής ομάδα και αφού χρειάστηκε και αναρρίχηση 30 μέτρων(scrample climping) έφθασε στην κορυφή Ρας Ντέζεν(Ras Dejen) με υψόμετρο 4553μ.
Η επιστροφή στην κατασκήνωση έγινε την 16.00μ.μ.,καλύπτοντας συνολική πορεία 12 ωρών.
Αξέχαστη θα μας μείνει η υποδοχή των Αφρικανών της κατασκήνωσης που τραγουδιστά επί δεκάλεπτον μας τραγούδησαν το welcome στην γλώσσα τους.Αξέχαστο επίσης και το νυκτερινό πάρτυ με άναμμα φωτιάς,όπου μαζί με αιθιοπικά και ελληνικά τραγούδια και χορούς εψάλησαν και οι εθνικοί ύμνοι των χωρών μας(Ελλάδος και της Ιαπωνίας από ένα ζεύγος παρευρισκομένων Ιαπώνων ορειβατών).
Ο χαρακτήρας της αφρικανικής ψυχής φάνηκε και την ημέρα επιστροφής στο Γκοντάρ την 31|12,οπότε σε ένα ανοικτού τύπου φορτηγό το οποίο συνέχεια έμενε από ελλιπή τροφοδοσία καυσίμου και στους δύσκολους αιθιοπικούς δρόμους,οι Αιθίοπες συνταξιδιώτες μας με τραγούδια ξεκίνησαν την πορεία για καλή τύχη και με τραγούδια την τελείωσαν για το επιτυχές τέλος της πεντάωρης διαδρομής,θέαμα και εμπειρία αξέχαστη(αλήθεια,πόσες ύβρεις θα εισέπραττε ένας Έλληνας οδηγός στην Ελλάδα σε μια παρόμοια περίπτωση);
Το ταξίδι έκλεισε με διήμερη επίσκεψη στην Λαλιμπέλα,πρώην πρωτεύουσα της Αιθιοπίας,όπου υπάρχουν οι περίφημες υπόσκαφες και γλυπτές εκκλησίες,μνημεία προστατευόμενα από την Ουνέσκο.Είκοσι χρόνια εργασίας(1235-1255) από 40.000 εργάτες χρειάστηκαν για να σκαφτούν τεράστιοι όγκοι ηφαιστειογενούς βράχου,προκειμένου να κατασκευαστούν υπόγειες σήραγγες,υπόγειες ή υπόσκαφες εκκλησίες και εκκλησίες μονολιθικές από βράχο,όπως ο περίφημος ναός του Αγ.Γεωργίου,προστάτη της Αιθιοπίας,κατασκευές απίστευτες που αποδεικνύουν όχι μόνον έναν μεγάλο αφρικανικό πολιτισμό,αλλά και μια ακράδαντη χριστιανική πίστη που μας άφησε όλους άφωνους,έμπνευση του μεγάλου βασιλιά Λαλιμπέλα.
Επιστρέψαμε στην Ελλάδα την 4|1|2016 πλήρεις συγκινήσεων και εμπειριών.Η Αφρική είναι η αγαπημένη ήπειρος του γράφοντος.Της λείπουν πολλά,πόροι,τεχνολογία,τεχνογνωσία.Ένα δεν της λείπει,πράγμα που κανείς δυτικός λαός δεν έχει.Το απίστευτο αίσθημα της κοινότητος,της ομάδας,του συνανήκειν.
Αυτό και μόνο μπορεί να την κρατά ζωντανή, παρόλες τις αντιξοότητες.Έχει χάσει το τραίνο της τεχνολογίας,πλην όμως είναι ευχαριστημένη με αυτά που έχει,είναι χαρωπή,είναι μέσα στην φτώχεια της ευδιάθετη,δεν διαμαρτύρεται.Έχει κάτι να πει στην Ελλάδα της αιώνιας γκρίνιας και των διαδηλώσεων και των απεργιών και ο νοών νοείτω.
Ο Θεός ας ευλογεί την Αιθιοπία.
*Ο Ιωάννης Ξηρός Ταξίαρχος ε.α
και Ταξιδευτής του κόσμου
