Του Χρήστου Μηνάγια
Τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται ότι, η Τουρκία κλιμακώνει βαθμιαία την παραβατική συμπεριφορά της, εφαρμόζοντας παράλληλα μια πιο ύπουλη τακτική, αφενός χρησιμοποιώντας πλοία επιστημονικών ερευνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, αφετέρου δημοσιοποιώντας χάρτες όπου απεικονίζονται οι θαλάσσιες περιοχές που τα πλοία αυτά θα πραγματοποιήσουν σχετικές έρευνες.
Όπως γίνεται κατανοητό, όλα αυτά αποκτούν ιδιαίτερη σημασία δεδομένου ότι, οι συμβολισμοί στην εξωτερική πολιτική έχουν μεγαλύτερη αξία ακόμα κι από την ίδια την ουσία. Άλλωστε, η Άγκυρα μέσω των χαρτών αυτών προβάλλει τις προθέσεις της τόσο για την οριοθέτηση του Αιγαίου όσο και την οριοθέτηση της Α.Ο.Ζ. νότια του Καστελόριζου. Πέραν αυτού, οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις κατά τη διεξαγωγή των ασκήσεων πραγματοποιούν δοκιμές σχεδίου πρόκλησης θερμού επεισοδίου, στο οποίο συμμετέχουν ένα πλοίο επιστημονικών ερευνών συνοδευόμενο από πολεμικά πλοία.
Φυσικά, όλες οι ενέργειες της Άγκυρας είναι συντονισμένες και καθοδηγούμενες από την πολιτική ηγεσίας της χώρας, ενώ οποιαδήποτε σκέψη για δήθεν πιέσεις των Τούρκων στρατιωτικών προς τους πολιτικούς δεν στηρίζεται σε καμία λογική βάση και επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία που ακολουθούν.
Στις 15-09-2014, το υπουργικό συμβούλιο της Τουρκίας ενέκρινε την Εθνική Στρατηγική Θαλασσίων Ερευνών (TUDAS) ύστερα από πρόταση που υποβλήθηκε από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας στις 15-07-2014. Σημειωτέον ότι, για τη σύνταξη της TUDAS συμμετείχαν:
• Τα υπουργεία Εξωτερικών, Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Τροφίμων-Γεωργίας-Κτηνοτροφίας, Μεταφορών-Ναυτιλίας-Επικοινωνιών, Οικονομικών, Υγείας, Ανάπτυξης και Εθνικής Άμυνας.
• Η Διοίκηση Ναυτικών Δυνάμεων, η Γεωγραφική-Ωκεανογραφική-Υδρογραφική Διεύθυνση, η Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και Εκτάκτων Καταστάσεων της Πρωθυπουργίας, καθώς επίσης το Τουρκικό Ίδρυμα Επιστημονικών και Τεχνολογικών Ερευνών TÜBİTAK.
• Πανεπιστήμια και Ινστιτούτα.
Στη συνέχεια, για την επίτευξη των στόχων της εν λόγω στρατηγικής, αποφασίσθηκε η κατάρτιση του Εθνικού Προγράμματος Θαλασσίων Ερευνών (UDAP) που περιλαμβάνει τα εξής: πρώτον, θα πραγματοποιούνται θαλάσσιες έρευνες στις περιοχές που η Τουρκία έχει (σ.σ. ή και διεκδικεί) κυριαρχικά δικαιώματα. Δεύτερον, θα πραγματοποιούνται θαλάσσιες έρευνες στις περιοχές που η Τουρκία δεν έχει κυριαρχικά δικαιώματα, όπως η Ανταρκτική και η Αρκτική. Τρίτον, θα συνεχισθεί το πρόγραμμα ναυπήγησης πλοίων επιστημονικών ερευνών, καθώς επίσης η ανάπτυξη αντίστοιχου τεχνολογικού εξοπλισμού.
Ας σημειωθεί ότι, στις 28-03-2015 καθελκύσθηκε το πλοίο MTA TURKUAZ, το οποίο είναι το πρώτο πλοίο σεισμολογικών ερευνών που ναυπηγήθηκε αποκλειστικά από την Τουρκία. Τέταρτον, θα αναπτυχθεί το εθνικό σύστημα διαχείρισης δεδομένων και θαλάσσιων πληροφοριών. Και πέμπτον, ο συντονισμός και η συνεργασία για την υλοποίηση των εθνικών στόχων που αφορούν στις θαλάσσιες έρευνες θα επιτευχθεί μέσω δύο Φορέων: α. Της Επιτροπής Σχεδιασμού και Συντονισμού Γεωγραφικών Υδρογραφικών Ωκεανογραφικών Θεμάτων (SHOHPKK). β. Της Εκτελεστικής Επιτροπής και Επιτροπής Καθοδήγησης (ΚİΥΚ).
Επίσης, βάσει του χρονοδιαγράμματος της TUDAS, από το 2015 μέχρι το 2023, προβλέπονται οι ακόλουθες ενέργειες:
Μέχρι το 2016, θα συνταχθεί ο οδικός χάρτης απόκτησης επιστημόνων-ερευνητών του τομέα θαλασσίων επιστημών.
Από το 2016 έως το 2021 θα υλοποιηθεί το πρόγραμμα στελέχωσης με επιστήμονες-ερευνητές στους τομείς του δικαίου της θάλασσας και των θαλασσίων επιστημών όπως, ωκεανογραφία, υδρογραφία, καθώς επίσης θαλάσσια γεωλογία και γεωφυσική.
Από το 2016 έως το 2018, οι τουρκικοί Φορείς θαλασσίων ερευνών θα στελεχωθούν με ακαδημαϊκούς των αντίστοιχων επιστημών.
Εντός του 2015 θα επαναξιολογηθούν οι τουρκικές υποδομές και το σύστημα θαλασσίων ερευνών της χώρας.
Από το 2016 έως το 2017 θα συνταχθεί ο οδικός χάρτης που θα περιλαμβάνει τις περιφερειακές και διεθνείς συνεργασίες, βάσει του οποίου η Τουρκία θα αναλάβει ενεργό ρόλο.
Από το 2015 έως το 2019 θα δημιουργηθεί ένα δίκτυο εξειδικευμένων κέντρων ανάλυσης ωκεανογραφικών, βυθομετρικών, βιολογικών, χημικών, γεωλογικών και γεωφυσικών δεδομένων.
Θα συγκροτηθεί άμεσα το Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών Τουρκίας (TÜDAM) το οποίο θα εκμεταλλεύεται τα συστήματα ωκεανογραφικής παρατήρησης.
Θα αποσταλούν επιστήμονες στο εξωτερικό για μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές.
Αναφορικά με την Ανταρκτική, σε πρώτη φάση, η Τουρκία θα συμμετάσχει στην Επιτροπή Επιστημονικών Ερευνών της Ανταρκτικής προκειμένου:
α. Να αναβαθμισθεί το διπλωματικό και επιστημονικό προφίλ της Τουρκίας διεθνώς.
β. Να γαλουχηθούν οι Τούρκοι επιστήμονες της νέας γενεάς.
γ. Να αναβαθμισθεί η συνεργασία με άλλα κράτη.
δ. Να διευρυνθεί το επιστημονικό πεδίο της Τουρκίας. Σε δεύτερη φάση, θα δημιουργηθεί τουρκική βάση θαλασσίων ερευνών στην Ανταρκτική για την υποστήριξη των εθνικών συμφερόντων της Άγκυρας. Υπόψη ότι, στην περιοχή αυτή υπάρχουν 101 βάσεις που ανήκουν σε 29 κράτη.
Τα ξένα πλοία επιστημονικών ερευνών που θα επιχειρούν στις θαλάσσιες περιοχές της Τουρκίας θα κοινοποιούν στην τουρκική Γεωγραφική-Ωκεανογραφική-Υδρογραφική Διεύθυνση της Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων τα δεδομένα που θα συλλέγουν, ενώ σε αυτά τα πλοία θα επιβαίνουν Τούρκοι επιστήμονες ως παρατηρητές.
Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι, τον Μάρτιο του 2007, η Άγκυρα επιδίωξε να δημιουργήσει δεδικασμένο και πιθανόν αυτό να το χρησιμοποιήσει στο μέλλον, όταν ύστερα από έντονο διπλωματικό παρασκήνιο ένας Τούρκος επιστήμονας επέβαινε στο ελληνικό ωκεανογραφικό πλοίο «Αιγαίον», το οποίο πραγματοποιούσε την τελευταία φάση των ερευνών (ανέλκυση των σεισμογραφικών οργάνων που είχαν ποντιστεί το 2006 από το γερμανικό πλοίο «Ποσειδών») στα διεθνή ύδατα βορείως της Κρήτης, εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. (βλ. άρθρο: Η Τουρκία κλιμακώνει την ένταση στο Αιγαίο, Ποδηματά Άννυ, 25-03-2007, εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ)
Από το 2015 έως το 2016 θα επαναξιολογηθεί η επιχειρησιακή κατάσταση και οι δυνατότητες των υπαρχόντων πλοίων επιστημονικών ερευνών, τα οποία ελλιμενίζονται στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη, στην Αntalya, στη Μερσίνη, στην Τραπεζούντα και στη Sinop. Υπόψη ότι, η Τουρκία διαθέτει ένα στόλο 23 πλοίων επιστημονικών ερευνών, εκ των οποίων το ένα είναι υπό ναυπήγηση.
Πίνακας με αναλυτικά πληροφοριακά στοιχεία των πλοίων αυτών παρατίθεται ακολούθως:
