Διαστάσεις εθνικού ζητήματος για την Ελλάδα προσλαμβάνει πλέον και επισήμως το μεταναστευτικό πρόβλημα, το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει συλλογικά και συντεταγμένα η Ευρωπαϊκή Ένωση. Σήμερα, Τετάρτη 23 Σεπτεμβρίου, διεξάγεται η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής των 28 ηγετών της ΕΕ, με αποκλειστικό θέμα την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Πρόκειται για μια διάσκεψη-ορόσημο, οι αποφάσεις της οποίας θεωρούνται κρίσιμες, ακόμη και για την ίδια τη συνοχή της Ένωσης.
Η στάση που θα τηρήσει ο Αλέξης Τσίπρας ως πρωθυπουργός -και δη άρτι επανεκλεγείς- θα δώσει το στίγμα της Ελλάδας, τόσο ως προς τη σχέση της με την υπόλοιπη Ευρώπη, όσο και με την Τουρκία. Ο κ. Τσίπρας καλείται επί της ουσίας να δώσει πειστική απάντηση στην Άνγκελα Μέρκελ, η οποία με χθεσινές δηλώσεις της έκανε λόγο για αντικειμενική ανεπάρκεια του ελληνικού κράτους να φυλάξει το ανατολικό σύνορο της ΕΕ απέναντι στο κύμα των μεταναστών και ότι μόνο με τη βοήθεια της Τουρκίας μπορεί κάτι τέτοιο να επιτευχθεί.
Συνεπώς αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον το πώς ο κ. Τσίπρας θα χειριστεί αυτή την έμμεση παραίνεση της Γερμανίδας καγκελαρίου για μερική υποχώρηση (ή ακόμη και εκχώρηση) ως προς την εθνική κυριαρχία της Ελλάδας σε σχέση με την Τουρκία, έστω και για λόγους έκτακτης ανάγκης εν ονόματι των συμφερόντων της ΕΕ. Αυτό έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία λόγω των γνωστών ιδεολογικών περιορισμών που θέτουν σε έναν «αριστερό» πολιτικό ηγέτη οι αρχές του διεθνισμού, της ιδεατής κατάργησης των συνόρων στον κόσμο, της αλληλεγγύης κ.λπ. Άλλωστε, η ρήση του Αλέξη Τσίπρα περί ουσιαστικής ανυπαρξίας θαλασσίων συνόρων στο ανατολικό Αιγαίο ήταν από τις πλέον αμφιλεγόμενες και πολυσυζητημένες κατά την πρόσφατη προεκλογική περίοδο.
Υπενθυμίζεται ότι η Άνγκελα Μέρκελ, μιλώντας την Τρίτη σε κοινή συνέντευξη τύπου με τον πρωθυπουργό της Φινλανδίας, Γιούχα Σίπιλα, έθεσε το πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής ως εξής: «Έχουμε την εντύπωση ότι η συνολική διαδικασία με τους πρόσφυγες εξελίσσεται άτακτα. Πρέπει, όμως, να τα καταφέρουμε -και θα τα καταφέρουμε. Είμαστε αποφασισμένοι -και γι’ αυτό πάντα λέω ότι θα τα καταφέρουμε- αλλά φυσικά χρειαζόμαστε δείγματα τάξης. Και σε αυτά περιλαμβάνεται και η επιτήρηση των εξωτερικών συνόρων, η φύλαξη των εξωτερικών συνόρων. Αυτό όμως δεν θα μπορέσουμε να το επιτύχουμε μόνοι μας. Ούτε η Ελλάδα από μόνη της, χωρίς την στήριξη της Τουρκίας, μπορεί να τα καταφέρει».
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, το σχέδιο δημιουργίας «hot spot» που προωθείται στην ΕΕ και μάλιστα ως προϋπόθεση για την δίκαιη κατανομή των προσφύγων μεταξύ των κρατών-μελών της, προκαλεί έντονη ανησυχία. Διότι τα λεγόμενα «hot spot» σε Ελλάδα και Ιταλία, δηλαδή τα σημεία υποδοχής και συγκέντρωσης των μεταναστών, εύκολα θα μπορούσαν να μονιμοποιηθούν, κρατώντας εγκλωβισμένους χιλιάδες ανθρώπους που είχαν ως αρχικό προορισμό την Βόρεια Ευρώπη, με το κλείσιμο των συνόρων όμως που εφαρμόζουν πλέον ορισμένες από αυτές, αναγκάζονται να μείνουν πχ στην Ελλάδα, η οποία, ούτως ή άλλως, είναι έδαφος της ΕΕ.
Ταυτόχρονα, η στενή συνεργασία της Ελλάδας με την Τουρκία που προτείνει η Άνγκελα Μέρκελ, υπό μία συγκεκριμένη οπτική και σε βάθος χρόνου, δεν αποκλείεται καθόλου να λειτουργήσει σαν «ορεκτικό» για την τουρκική πλευρά, ώστε να θέσει εκ νέου -και μάλιστα de facto- ζήτημα δημιουργίας «γκρίζων ζωνών» στη νοητή γραμμή των θαλάσσιων συνόρων με την Ελλάδα.
Εκτός της επίμαχης δήλωσης για τον ρόλο της Τουρκίας, η Άνγκελα Μέρκελ επανέφερε το ακανθώδες ζήτημα της ποσόστωσης που πρόκειται να απασχολήσει δια μακρών την έκακτη Σύνοδο των ηγετών της ΕΕ, δηλαδή της αναλογικής υποδοχής προσφύγων από όλα τα κράτη της Ένωσης -φυσικά πλην της Ελλάδας και της Ιταλίας, χώρες οι οποίες αντιμετωπίζουν ούτως ή άλλως το πρόβλημα της μαζικής εισροής μεταναστών.
Κατ’ ουσίαν, η δήλωση της καγκελαρίου περί ελληνικής αδυναμίας ήταν σινιάλο κατανόησης προς τις χώρες που αντιδρούν έντονα στην ποσόστωση και απειλούν με την άκαμπτη στάση τους απέναντι στους πρόσφυγες ακόμη και την ομόνοια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ παράλληλα κατηγορούν ευθέως την Ελλάδα για ανικανότητα αναχαίτισης ή και στοιχειώδους ελέγχου του προσφυγικού κύματος. Στις χώρες αυτές περιλαμβάνονται η Ουγγαρία, η Κροατία, η Ρουμανία, η Τσεχία και η Σλοβακία.
Ενώ στην Ελλάδα εξακολουθούν να καταφθάνουν καθημερινά εκατοντάδες μετανάστες, ενώ κάποιοι άλλοι μετατρέπουν σε πρόχειρους καταυλισμούς ακόμη και κεντρικές πλατείες της Αθήνας, με ορισμένους εξ αυτών να μετακινούνται με τα πούλμαν της απελπισίας και αστυνομική συνοδεία μεταξύ Βικτώριας και σταδίου Τάε-Κβον-Ντο στο Φάληρο, πριν από μερικές ημέρες ο επίτροπος Γιόχανες Χαν έκανε λόγο για 20 εκατομμύρια ενδεχόμενους μετανάστες «στην γειτονιά της Ευρώπης».
1 δισ. ευρώ από την ΕΕ στην Τουρκία
Ο Αυστριακός αξιωματούχος της Κομισιόν θέλησε να προσδιορίσει το αληθινό μέγεθος του προβλήματος που καλείται να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπ’ αυτή την έννοια, η απόφαση που πήρε την Τρίτη η διάσκεψη των υπουργών Εσωτερικών των κρατών-μελών της ΕΕ για την μετεγκατάσταση 120.000 προσφύγων (50.400 από την Ελλάδα, 15.600 από την Ιταλία, 54.000 από την Ουγγαρία) οι οποίοι αιτήθηκαν ασύλου, αν και σημαντική, μοιάζει με σταγόνα στον ωκεανό. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, κατά τη διάρκεια του 2015 ο αριθμός των προσφύγων υπολογίζεται στους 480.000, ενώ η ροή είναι της τάξης των 6.000 ατόμων ημερησίως.
Ο Γιόχανες Χαν τόνισε την ανάγκη εξεύρεσης λύσης στο πρόβλημα της Συρίας, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί στη ρίζα της η πιεστική ανάγκη εκατομμυρίων ανθρώπων να φύγουν από την πατρίδα τους προκειμένου να σωθούν από τις πολεμικές συγκρούσεις. Ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζουν τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο Γιόχανες Χαν για την χρηματοδότηση που λαμβάνει η Τουρκία από την ΕΕ, ειδικά για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Ο Επίτροπος ανακοίνωσε ότι μέχρι στιγμής έχει χορηγηθεί έκακτη ενίσχυση ύψους 175 εκ. ευρώ στην Τουρκία, εν μέρει ως απευθείας οικονομική βοήθεια για τους μετανάστες, ενώ ο ίδιος προτίθεται να αυξήσει το σχετικό ποσόν έως και στο 1 δισ. ευρώ «εάν το επιθυμεί και συμφωνεί η τουρκική πλευρά» όπως είπε. Το σχέδιο του Χαν είναι η εγκατάσταση των προσφύγων στην Τουρκία, η περίθαλψη, η αφομοίωσή τους στην τοπική κοινότητα, ακόμη και η εκπαίδευση των παιδιών στην μητρική τους γλώσσα.
«Η Τουρκία είναι μια χώρα-κλειδί για την επίλυση του προβλήματος» είπε ο Γιόχανες Χαν, προσθέτοντας ότι «τρέφω μεγάλο σεβασμό για το πώς οι Τούρκοι έχουν αντιμετωπίσει 2 εκατομμύρια πρόσφυγες. Από την άλλη, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι περιμένουμε από την Άγκυρα: Εδώ δεν μιλάμε για μονόδρομο. Πρώτον και κύριοιν, η Τουρκία πρέπει να βελτιωθεί στην απογραφή, αλλά και την επιστροφή των μεταναστών στις χώρες τους. Επίσης, οι Τούρκοι πρέπει να πατάξουν τους δουλεμπόρους και τους διακινητές».
Το προσφυγικό σαν απειλή για την ΕΕ
Οι χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης που διαφωνούν καθέτως με την υποδοχή προσφύγων στο έδαφός τους, έδωσαν αρνητική ψήφο στην μετεγκατάσταση των 120.000 που αποφασίστηκε στην διάσκεψη των υπουργών Εσωτερικών. Παρόλ’ αυτά, λόγω της νομοθεσίας της ΕΕ, ακόμη και τα κράτη-μέλη που διαφωνούν, υποχρεούνται να φιλοξενήσουν πρόσφυγες.
Υποτίθεται ότι στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής θα γίνει η χάραξη μιας μακρόπνοης, συγκροτημένης και συστηματικής πολιτικής για την αντιμετώπιση του προσφυγικού, ενώ θα καταβληθεί προσπάθεια να εξευρεθούν λύσεις για τους διαφωνούντες. Πάντως, μια απόφαση για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα όσο η μεταναστευτική κρίση μάλλον θα ληφθεί κατά πλειοψηφία, κάτι που δεν έχει προηγούμενο στην ΕΕ. Παράλληλα, παραμένει ασαφές το ποια θα ήταν τα μέτρα που θα υιοθετούσε η Ένωση απέναντι στις χώρες που θα εμμείνουν στην άρνησή τους να δεχτούν μετανάστες. Ένα πρόστιμο της τάξης του 0,002% του ΑΕΠ έχει ήδη προβλεφθεί, δεν είναι όμως καθόλου βέβαιο ότι κάτι τέτοιο θα αποδειχθεί αρκετό ώστε να μεταπείσει τους σκληροπυρηνικούς «αντι-πρόσφυγες».
