Του ΛΟΥΚΑ ΔΗΜΑΚΑ
Σε ”λάθος συντεταγμένες” που περιείχε αποδίδει το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών το πρόβλημα που δημιουργήθηκε με την αναγγελία (ΝΟΤΑΜ) δέσμευσης μεγάλου μέρους του Αιγαίου και ελληνικού εναέριου χώρου πάνω από την Λήμνο για ασκήσεις όλο το υπόλοιπο 2015,με ανακοίνωσή του.
Ωστόσο η πρόσκληση της Τουρκίας στην ελληνική κυβέρνηση να συζητήσουν το θέμα των μακροχρόνιων δεσμεύσεων περιοχών για ασκήσεις στο πλαίσιο των συνομιλιών για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) που η Αθήνα μόλις είχε καλέσει την Αγκυρα να αρχίσουν διάλογο, κάνει ορισμένους -που σκέφτονται πιο …περίπλοκα- μήπως κάτι άλλο πέραν του ”λάθους” υπάρχει….
Και εννοούν η τελευταία – προκλητική έτσι κι αλλιώς – ΝΟΤΑΜ της Άγκυρας να μην ήταν …γκάφα, αλλά μια…παγίδα για να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις! Ή για να πιάσουμε και ένα άλλο ενδεχόμενο να μετέτρεψαν ένα πραγματικό λάθος σε διαπραγματευτικό χαρτί…
Πως ”μιλάει” και τι ”λέει” η τουρκική ανακοίνωση
Και έχουν πολλούς να λόγους να τα υποθέτουν όλα αυτά και να εξετάζουν την βασιμότητα τους όσοι σκέφτονται ”σφαιρικά” :Τρεις από αυτούς τους λόγους αναφέρονται καθαρά στην τουρκική ανακοίνωση (που ακολουθεί πιο κάτω ) και είναι :
-Πρώτον, η σαφής προειδοποίηση ή ”απειλή” ότι δεν θα εκδώσουν νέα ΝΟΤΑΜ για κάποιο χρονικό διάστημα, –
-Δεύτερον η υπενθύμιση της έννοιας της αμοιβαιότητας και
-Τρίτον ότι όλα αυτά πρέπει να επιλυθούν στα πλαίσια των συζητήσεων για τα ΜΟΕ …
Τα άλλα δεδομένα του σκηνικού
Στο σκηνικό, για να είναι πλήρες, πρέπει να προστεθούν δύο ακόμα στοιχεία που ενισχύουν τις πιο …περίπλοκες σκέψεις:
-1ον). Οι σχετικά πρόσφατες ελληνικές μακροχρόνιες δεσμεύσεις μεγάλων περιοχών στο Αιγαίο – που όμως είναι σύννομες και δεν δημιουργούν πρόβλημα ούτε στους διεθνείς αεροδιαδρόμους ούτε στην ελεύθερη επικοινωνία περιοχών- και επιπλέον η δέσμευση μεγάλων περιοχών στο Αιγαίο από την Ελλάδα δεν επηρεάζει την ομαλή ροή της ζωής στην Τουρκία.
-2ον). Άλλες 2-3 τουρκικές ΝΟΤΑΜ ή ΝΑΥΤΕΧ που, παρά τα όσα έγινα τα τελευταία 24ωρα, παραμένουν όπως έχουν! Και είναι αναγγελίες που, αντιθέτως από τις ελληνικές, υπονομεύουν την ελληνική κυριαρχία και αμφισβητεί ευθέως δικαιώματα κυριαρχικά,επιχειρησιακά και διοικητικά,ενώ αποξενώνουν ελληνικές νησιωτικές περιοχές από τον βασικό ηπειρωτικό κορμό της χώρας.
Ας δούμε συγκεκριμένα την ανακοίνωση του εκπρόσωπου του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών κ. Τανζού Μπιλγκίτς αναφέρει : «Το ζήτημα των μακροχρόνιων δεσμεύσεων περιοχών στο Αιγαίο εκ μέρους της Ελλάδας και της χώρας μας είναι επίκαιρο εδώ και μεγάλο διάστημα. Τον περασμένο χρόνο είχαμε προτείνει στην ελληνική πλευρά την αμοιβαία κατάργηση των περιοχών αυτών.
Ωστόσο, μέχρι σήμερα η ελληνική πλευρά δεν μας έχει απαντήσει θετικά. Επιθυμούμε το πρόβλημα αυτό να επιλυθεί στο πλαίσιο των συνομιλιών για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας.Για τον σκοπό αυτόν ακυρώνεται η πρόσφατη διακοίνωσή μας για δέσμευση περιοχών, η οποία ανακοινώθηκε κατά λάθος με λανθασμένες συντεταγμένες. Στη φάση αυτήν και για ένα διάστημα δεν θα προχωρήσουμε σε νέα δέσμευση. Βεβαίως, διατηρούμε τη στηριζόμενη στην αρχή της αμοιβαιότητας στάση μας στο ζήτημα αυτό».
Και καταλήγει: «Επαναλαμβάνουμε την έκκλησή μας προς τη νέα κυβέρνηση της Ελλάδας περί εξέτασης των υφιστάμενων προβλημάτων μεταξύ των χωρών μας, με δημιουργική αντίληψη και αξιοποιώντας τους διαύλους διπλωματικού διαλόγου».
Τα ελληνικά κέρδη
Πάντως έμμεσα, αλλά με σαφήνεια, το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών σε πρώτη και ευθεία ανάγνωση αναγνωρίζει ως δικαιολογημένα τα αίτια που προκάλεσαν την έντονη αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης και τις καταγγελίες στους διεθνείς οργανισμούς αποδίδοντας όμως την ένταση σε λάθος και όχι σε σκόπιμη ενέργεια.Αυτό είναι σημαντικό και το κρατάμε.
Ταυτόχρονα όμως οι …σκεπτόμενοι ”περίπλοκα”, όπως αναφέραμε παραπάνω, θα μπορούσαν βάσιμα να διερωτηθούν γιατί η Άγκυρα αντί της διόρθωσης των κραυγαλέων λαθών της ΝΟΤΑΜ και ενός ”ρετουσαρίσματός” της , προχώρησε σε πλήρη (αν και προσωρινή, όπως λέει) απόσυρση… Τι ήθελε να κάνει με αυτό; Η τουρκική εφημερίδα Hurriyet (Χουριετ) επ αυτού είναι …μαρτυριάρα:
Σε ανταπόκριση από την Αθήνα, με τον τίτλο «Χειρονομία καλής θέλησης για τη NOTAM στη γείτονα», γράφει ότι η Τουρκία ακύρωσε τη ΝΟΤΑΜ αναφορικά με τις στρατιωτικές ασκήσεις στο Αιγαίο, που προκάλεσε μεγάλο θόρυβο στην Αθήνα, προβαίνοντας σε μία κίνηση καλής θέλησης…. ”Καλής θέλησης” ως προς τι, αφού ήταν …λάθος;
Στο μεταξύ το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών είναι αυτονόητο και δικαιολογημένο ότι με τις δημόσιες τοποθετήσεις του καταγράφει ικανοποίηση αφενός διότι είδε να βρίσκουν ευήκοα ώτα οι παρεμβάσεις του σε ΝΑΤΟ,ΕΕ,ΟΗΕ και ICAO και αφετέρου για την κίνηση της Άγκυρας να αναδιπλωθεί άμεσα και να ανακαλέσει την ΝΟΤΑΜ με την οποία δέσμευε το βόρειο και κεντρικό Αιγαίο ως Πεδίο Βολής για 10 μήνες.
Ιδιαίτερα καταγράφεται ως θετική, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η τελική στάση του γ.γ. της Συμμαχίας κ. Γενς Στόλτενμπεργκ όταν το απόγευμα της Κυριακής ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της χώρας μας στο ΝΑΤΟ κ. Μ. Διαμέσης με οδηγίες του υπουργού Εξωτερικών κ. Ν. Κοτζιά ενημέρωσε προσωπικά τον επικεφαλής του ΝΑΤΟ παραδίδοντάς του και χάρτες όπου αποτυπωνόταν η πρωτοφανής τουρκική πρόκληση, κατανοώντας από το εύρος της τι θα σήμανε για την σταθερότητα στην περιοχή η αναμενόμενη ελληνική αντίδραση… Αυτό σημαίνει μια σημαντική καταγραφή της σημαντικότητας της Ελλάδας ως σταθερού πόλου, ανεξαρτητως προθέσεων της Αγκυρας.
Οι προβληματισμοί:”Αν διεπράχθη σοβαρό λάθος…”
Όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές στην Αθήνα ”τα γεγονότα των τελευταίων ημερών σχετικά με το παράτυπο και παράνομο Πεδίο Βολής που ανακήρυξε η Τουρκία στο Αιγαίο κατέδειξαν τη σοβαρότητα και επικινδυνότητα που μπορούν να έχουν τέτοιες ενέργειες όταν δεν βασίζονται στο σεβασμό της διεθνούς νομιμότητας.Οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως η Ελλάδα αντέδρασε με αυτοσυγκράτηση και υπευθυνότητα”.
Πάντως οι διπλωματικές αυτές πηγές αφήνουν εμμέσως και ένα περιθώριο οι τουρκικές κινήσεις να μην είναι λάθος άλλα ”να τρέχει” κάτι άλλο, αφού δεν εστιάζουν αποκλειστικά στο ”λάθος ” για να δείξουν την επικινδυνότητα της τουρκικής πρόκλησης. Αναφέρουν συγκεκριμένα :
”Ανεξάρτητα από το αν διεπράχθη σοβαρό λάθος, στην προκειμένη περίπτωση, από την τουρκική πλευρά, διαπιστώθηκε, για μία ακόμη φορά, ότι η συμπεριφορά των προκλήσεων με χρήση του στρατιωτικού τομέα μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις, για τις οποίες η Ελλάδα ουδεμία ευθύνη έχει ή μπορεί να έχει”. Εστιάζουν δηλαδή στο ότι η πρόκληση εκδηλώθηκε με ”χρήση του στρατιωτικού τομέα” και όχι της διπλωματίας και το ”λάθος” γίνεται υποθετικό…
Επιταχύνεται η συζήτηση για τα ΜΟΕ
Με βάση όλα αυτά ακριβώς διπλωματικές πηγές τονίζουν ότι η ”η ελληνική Κυβέρνηση, με σταθερό προσανατολισμό σε μία εξωτερική πολιτική αταλάντευτης προάσπισης των εθνικών συμφερόντων και δικαίων, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και της διεθνούς νομιμότητας, έχει εκδηλώσει την πρόθεσή της να αντιμετωπίσει και να διαχειρισθεί τα ζητήματα αυτά στο πλαίσιο της διπλωματικής επικοινωνίας, με γνώμονα την ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή”.
Είναι ολοφάνερο – και ανεξάρτητα του του αν υπήρξε λάθος ή παγίδα ή συνδυασμός τους – όλα αυτά δείχνουν ότι έτσι κι αλλιώς ξεκινά η συζήτηση για επικαιροποίηση ή επέκταση των ΜΟΕ που προσφάτως πρότεινε η Αθήνα αλλά και που ήθελε από πολύ καιρό η Άγκυρα. Ενα από τα θέματα είναι πλέον εκ των πραγμάτων και οι δεσμευόμενες περιοχές για ασκήσεις ή Πεδία Βολών.
Η πτήση-πρόκληση του Τούρκου Α/ΓΕΑ…
Ο μεγάλος στόχος της Τουρκίας δεν θα είναι – σε αυτή την φάση- οι ”γκρίζες ζώνες”, το εύρος του εναερίου χώρου κλπ μονομερείς διεκδικήσεις ( που δεν αίρονται) – αλλά το ”φύτεμα” μέσα στην καρδιά του Αιγαίου ”Πεδίων Βολών” μεσαίας ή μεγάλης χρονικής διάρκειας, για να ”αλωνίζουν” μόνα τους τα τουρκικά F-16. ”Περιοχές” και ”Πεδία” τα οποία για να υπάρξουν θα πρέπει -τρόπον τινά- να ”αφαιρεθούν” από τον δυνάμει χώρο άσκησης της Ελλάδας.
Και τα οποία οι Τούρκοι θα θέλουν να είναι ”απαραβίαστα” από ελληνικά αεροσκάφη- με αυτονόητο συμβολισμό και συνέπειες.
Το πως ακριβώς το εννοούν ίσως να φάνηκε στην προκλητική πτήση του Τούρκου Αρχηγού ΓΕΑ Akin Ozturk, με F-16 τις προάλλες κατά μήκος του Αιγαίου. Σε αυτή ΄το μόνο που ”σεβάστηκε” ο Τουρκος πτέραρχος ήταν τα δεσμευμένα ελληνικά Πεδία Βολών. Τα άλλα τα παραβίασε όλα: Και τους διεθνείς κανόνες για το FIR Aθήνας, και τα 10 ναυτικά μίλια και – σε μια περίπτωση – και τα 6 μίλια που δήθεν αυτά τα τηρούν!
Οι συζητήσεις
Βεβαίως απ όλα αυτά δεν προκύπτει απριόρι ότι μια συζήτηση για τα ΜΟΕ δεν χρειάζεται. Οπως επίσης χρειάζονται και οι συναντήσεις υψηλού επιπέδου όπως και οι διερευνητικές.Μια προϋπόθεση της συζήτησης όμως για τα ΜΟΕ είναι η τήρηση των υπαρχόντων. Και μια προϋπόθεση και γι αυτά είναι η τήρηση της διεθνούς νομιμότητας.
