Η αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Συρία και τα σχέδια ελέγχου στρατηγικών υποδομών, όπως η αεροπορική βάση Τ4 κοντά στην Παλμύρα, έχουν προκαλέσει νέα ένταση με το Ισραήλ
Τα παραπάνω αναφέρει ανάλυση του Economist και προσθέτει ότι εδώ και εβδομάδες αξιωματούχοι του τουρκικού στρατού ταξίδευαν σε αεροπορικές βάσεις σε όλη τη Συρία και επεξεργάζονταν σχέδια για τον εξοπλισμό τουλάχιστον για ορισμένες από αυτές με συστήματα αεράμυνας και οπλισμένα drones.
Οι προετοιμασίες για την «κατάληψη» από την Τουρκία της αεροπορικής βάσης Τ4 κοντά στην Παλμύρα, λέγεται ότι βρίσκεται σε εξέλιξη. Για αυτόν τον λόγο, στις αρχές Απριλίου, η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία εξαπέλυσε συντονισμένα πλήγματα κατά στρατιωτικών βάσεων εντός της Συρίας, συμπεριλαμβανομένης της T4, σηματοδοτώντας έτσι την αποφασιστικότητα του Ισραήλ να μην επιτρέψει την τουρκική διείσδυση.
Οι δηλώσεις των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας του Ισραήλ, Γιδεόν Σαάρ και Ισραέλ Κατζ αντίστοιχα, ήταν αποκαλυπτικές: Η Συρία κινδυνεύει να καταστεί τουρκικό προτεκτοράτο, και κάθε συνεργασία της Δαμασκού με δυνάμεις εχθρικές προς το Ισραήλ θα έχει σοβαρές συνέπειες.
Στο επίκεντρο της σύγκρουσης βρίσκεται η φιλοδοξία του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να αναδείξει την Άγκυρα ως ρυθμιστή των εξελίξεων στη Συρία, και να επεκτείνει την επιρροή της μέσω στήριξης στον μεταβατικό πρόεδρο Αχμέντ αλ-Σάραα.
Το Ισραήλ υπό τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, εκφράζει φόβους πως η νέα ηγεσία της Συρίας συγκαλύπτει σχέδια για φιλοξενία της Χαμάς και άλλων ριζοσπαστικών ομάδων. Η διαφωνία φτάνει και στο πεδίο της εσωτερικής διακυβέρνησης: Η Άγκυρα και ο Σάραα υποστηρίζουν ένα συγκεντρωτικό προεδρικό μοντέλο, ενώ το Ισραήλ επιθυμεί μια ομοσπονδιακή Συρία, με αυτονομία για μειονότητες όπως οι Κούρδοι και οι Αλαουίτες. Η πρόσφατη σφαγή εκατοντάδων Αλαουιτών από ένοπλες ομάδες πιστές στον Σάραα εντείνει την ανησυχία για το μέλλον των μειονοτήτων στη νέα Συρία.
Ο φόβος ενός «κουρδικού προτεκτοράτου» προκάλεσε την έναρξη μυστικών συνομιλιών μεταξύ Άγκυρας και του φυλακισμένου ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, με αποτέλεσμα την κήρυξη προσωρινής κατάπαυσης πυρός τον περασμένο Μάρτιο. Οι Ισραηλινοί, από την άλλη, θεωρούν ότι η Άγκυρα μπορεί να χρησιμοποιήσει τη Συρία ως «γεωπολιτικό πολιορκητικό κριό» εναντίον του εβραϊκού κράτους.
Η Τουρκία και το Ισραήλ έχουν κοινό συμφέρον: Να αποτραπεί η επαναφορά του Ιράν στη Συρία. Η κοινή αντίθεση στην ιρανική επιρροή, όπως και η ανάγκη για σταθεροποίηση της χώρας, ενδέχεται να λειτουργήσουν ως υποτυπώδης βάση συνεργασίας.
Προειδοποίηση Ισραήλ προς αλ Σαράα: Αν γίνετε τουρκικό προτεκτοράτο θα πληρώσετε βαρύ τίμημα
Σύμφωνα με τα Ισραηλινά και διεθνή Μέσα Ενημέρωσης, το Ισραήλ ενέτεινε τις αεροπορικές επιδρομές στη Συρία τις προηγούμενες ημέρες κηρύσσοντας τις επιθέσεις ως προειδοποίηση προς τους νέους ισλαμιστές ηγέτες στη Δαμασκό, ενώ κατηγόρησε τη σύμμαχό τους, την Τουρκία, ότι προσπαθεί να μετατρέψει τη χώρα σε τουρκικό προτεκτοράτο.
Τα πλήγματα, που στόχευαν αεροπορικές βάσεις και μια τοποθεσία κοντά στη Δαμασκό και στα νοτιοδυτικά, εστίασαν εκ νέου στις ανησυχίες του Ισραήλ για τους ισλαμιστές που ανέτρεψαν τον Μπασάρ αλ Άσαντ τον Δεκέμβριο. Οι αξιωματούχοι του Ισραήλ τους θεωρούν αυξανόμενη απειλή στα σύνορά τους.
Στόχος ήταν στρατιωτικές βάσεις και υποδομές του έκπτωτου καθεστώτος Άσαντ, στις οποίες σύμφωνα με δημοσιεύματα η Τουρκία φιλοδοξεί να αναπτύξει δυνάμεις και συστήματα αεράμυνας.
Ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Ίσραελ Κατς, δήλωσε ότι οι αεροπορικές επιδρομές αργά το βράδυ της Τετάρτης ήταν «ένα ξεκάθαρο μήνυμα και μια προειδοποίηση για το μέλλον – δεν θα επιτρέψουμε να πληγεί η ασφάλεια του κράτους του Ισραήλ».
Ακόμα, ο Κατς είπε ότι οι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ θα παραμείνουν σε ουδέτερες ζώνες εντός της Συρίας και θα δράσουν ενάντια στις απειλές για την ασφάλειά της, προειδοποιώντας τη συριακή κυβέρνηση ότι θα πληρώσει βαρύ τίμημα εάν επιτρέψει στις εχθρικές δυνάμεις του Ισραήλ να εισέλθουν.
Αντικατοπτρίζοντας τις ανησυχίες του Ισραήλ για την τουρκική επιρροή στη νέα Συρία, ο υπουργός Εξωτερικών, Γκίντεον Σάαρ, κατηγόρησε την Άγκυρα ότι παίζει «αρνητικό ρόλο» εκεί, στον Λίβανο και σε άλλες περιοχές. «Κάνουν ό,τι μπορούν για να έχουν τη Συρία ως τουρκικό προτεκτοράτο. Είναι σαφές ότι αυτή είναι η πρόθεσή τους», είπε σε συνέντευξη Τύπου στο Παρίσι.
Το Ισραήλ βομβάρδιζε συχνά τη Συρία όταν η χώρα διοικούνταν από τον Άσαντ, στοχεύοντας τα ερείσματα που δημιούργησε ο σύμμαχός του, Ιράν, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.
Η Τουρκία επιδιώκει να ελέγξει σημαντική στρατιωτική βάση της Συρίας
Σε προηγούμενο σημοσίευμα η Middle East Eye, είχε τονίσει ότι η Τουρκία έχει ξεκινήσει προσπάθειες να αποκτήσει τον έλεγχο της αεροπορικής βάσης Tiyas στη Συρία, γνωστής και ως T4, και ετοιμάζεται να αναπτύξει εκεί συστήματα αεράμυνας, σύμφωνα με δημοσίευα του Middle East Eye, το οποίο επικαλείται πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, σε εξέλιξη βρίσκονται και κατασκευαστικά σχέδια για τη βάση. Η Άγκυρα και η Δαμασκός διαπραγματεύονται αμυντικό σύμφωνο από τον Δεκέμβριο, μετά την ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ. Η συμφωνία προβλέπει ότι η Τουρκία θα παρέχει αεροπορική κάλυψη και στρατιωτική προστασία στη νέα συριακή κυβέρνηση, η οποία προς το παρόν δεν διαθέτει λειτουργικό στρατό.
Αν και στο παρελθόν Τούρκοι αξιωματούχοι είχαν υποβαθμίσει την πιθανότητα στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία, χαρακτηρίζοντας τέτοιες κινήσεις πρόωρες, οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν αθόρυβα.
Το Ισραήλ αντιμετωπίζει την προοπτική τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία ως πιθανή απειλή, ενώ η Άγκυρα επιδιώκει να ενισχύοντας την παρουσία της στη χώρα, αξιοποιώντας τις στρατιωτικές της δυνατότητες και καλύπτοντας το κενό ισχύος που αφήνει η αποχώρηση της Ρωσίας και του Ιράν.
Παράλληλα, η Τουρκία σκοπεύει να εντείνει τη μάχη της κατά του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), κάτι που αποτελεί βασική προϋπόθεση για τις Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να εξετάσουν το ενδεχόμενο απόσυρσής τους από την περιοχή.
Πηγή που γνωρίζει το ζήτημα δήλωσε στο MEE ότι η Τουρκία έχει ήδη αρχίσει να κινείται προς την απόκτηση του ελέγχου της αεροπορικής βάσης Τ4, η οποία βρίσκεται κοντά στην Παλμύρα, στην κεντρική Συρία.
«Στο Τ4 θα αναπτυχθεί ένα σύστημα αεράμυνας τύπου Hisar, το οποίο θα παρέχει αεροπορική κάλυψη για τη βάση», ανέφερε η πηγή.
«Μόλις εγκατασταθεί το σύστημα, η βάση θα ανακατασκευαστεί και θα επεκταθεί με τις απαραίτητες εγκαταστάσεις. Η Άγκυρα σχεδιάζει, επίσης, να αναπτύξει μέσα επιτήρησης και οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με διευρυμένες δυνατότητες κρούσης».
Η ίδια πηγή πρόσθεσε ότι η βάση θα βοηθήσει την Τουρκία να ελέγχει τον εναέριο χώρο της περιοχής και να ενισχύσει τις προσπάθειές της για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο εξακολουθεί να διατηρεί ενεργούς πυρήνες στην έρημο της Συρίας.
Η Άγκυρα σκοπεύει, τελικά, να δημιουργήσει ένα πολυεπίπεδο σύστημα αεράμυνας εντός και γύρω από τη βάση, το οποίο θα περιλαμβάνει μέσα αεράμυνας μικρής, μεσαίας και μεγάλης εμβέλειας, ικανά να αντιμετωπίσουν διάφορες απειλές, από μαχητικά αεροσκάφη μέχρι drones και πυραύλους.
Δεύτερη πηγή σημείωσε ότι η παρουσία τουρκικών συστημάτων αεράμυνας και μη επανδρωμένων αεροσκαφών ενδέχεται να αποτρέψει το Ισραήλ από το να εξαπολύει αεροπορικές επιδρομές στην περιοχή.
Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας αρνήθηκε να σχολιάσει.
Ο προβληματισμός του Ισραήλ
Το Ισραήλ στοχεύει συχνά συριακές στρατιωτικές εγκαταστάσεις μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Άσαντ τον Δεκέμβριο, με πρόσφατη αύξηση των επιχειρήσεων γύρω από το Τ4. Την περασμένη εβδομάδα, η ισραηλινή αεροπορία έπληξε το Τ4 και την αεροπορική βάση της Παλμύρας, στοχεύοντας διαδρόμους και στρατηγικά μέσα.
Πηγή ασφαλείας του Ισραήλ δήλωσε τη Δευτέρα στα μέσα ενημέρωσης ότι οποιαδήποτε τουρκική αεροπορική βάση στη Συρία θα υπονόμευε την επιχειρησιακή ελευθερία του Ισραήλ. «Αυτή είναι μια πιθανή απειλή, στην οποία αντιτιθέμεθα», είπε η πηγή.
Οι εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ έχουν κλιμακωθεί από την έναρξη του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα το 2023, τερματίζοντας μια σύντομη περίοδο συμφιλίωσης μεταξύ των δύο χωρών.
Η κατάρρευση της κυβέρνησης Άσαντ και η ανάδειξη της Τουρκίας ως κυρίαρχης δύναμης στη Συρία έχουν θορυβήσει περαιτέρω το Ισραήλ, το οποίο πλέον θεωρεί την Άγκυρα δυνητικά μεγαλύτερη απειλή στην περιοχή από το Ιράν.
«Στοχοποιήσαμε πρόσφατα τη στρατιωτική βάση Τ4 για να στείλουμε ένα μήνυμα: δεν θα επιτρέψουμε καμία απειλή για την επιχειρησιακή μας ελευθερία στον αέρα», δήλωσε ισραηλινή πηγή ασφαλείας στην Jerusalem Post.
Η πρώτη πηγή του Middle East Eye αποκάλυψε επίσης ότι η Άγκυρα εξετάζει την προσωρινή ανάπτυξη συστημάτων αεράμυνας S-400 στο Τ4 ή στην Παλμύρα, προκειμένου να διασφαλίσει τον εναέριο χώρο κατά τις προσπάθειες ανασυγκρότησης. Ωστόσο, δεν έχει ληφθεί ακόμη οριστική απόφαση, ενώ απαιτείται και η έγκριση της Ρωσίας.
Παράλληλα, η Άγκυρα και η Ουάσινγκτον βρίσκονται σε συζητήσεις για την άρση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στην Τουρκία λόγω της αγοράς του ρωσικού συστήματος S-400, η οποία οδήγησε στον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 το 2019.
Σε τηλεφωνική επικοινωνία τον περασμένο μήνα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο Τούρκος ομόλογός του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξέτασαν πιθανούς τρόπους για την επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία των ΗΠΑ, η Τουρκία πρέπει να παραιτηθεί από την κατοχή του συστήματος S-400 προκειμένου να επανενταχθεί.
Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν προτείνει ως εναλλακτικές την απενεργοποίηση του συστήματος μέσω αποσυναρμολόγησης και αποθήκευσής του ή την πιθανή μετεγκατάστασή του σε βάση εκτός Τουρκίας που θα τελεί υπό τουρκικό έλεγχο.
Ωστόσο, το Ισραήλ αντιτίθεται σθεναρά σε οποιαδήποτε κίνηση που θα επέτρεπε στην Άγκυρα την πρόσβαση στα F-35, υποστηρίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα διαβρώσει το ποιοτικό στρατιωτικό του πλεονέκτημα στην περιοχή
