Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ άσκησε πίεση στον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να σταματήσει την προμήθεια πετρελαίου από τη Ρωσία, ενώ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο η Άγκυρα να αποκτήσει τα μαχητικά F-35, καθώς οι δύο ηγέτες επιχείρησαν να λύσουν μια σειρά χρόνιων διαφορών που έχουν επιβαρύνει τις σχέσεις των δύο συμμάχων στο ΝΑΤΟ
«Θα ήθελα να σταματήσει να αγοράζει οποιοδήποτε πετρέλαιο από τη Ρωσία, όσο η Ρωσία συνεχίζει αυτή την εισβολή στην Ουκρανία», δήλωσε ο Τραμπ την Πέμπτη δίπλα στον Ερντογάν στο Οβάλ Γραφείο.
Τα σχόλια αυτά εντάσσονται στις συνεχείς πιέσεις του Αμερικανού Προέδρου προς τους συμμάχους να μειώσουν τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας, προκειμένου να περιοριστεί η χρηματοδότηση του Κρεμλίνου στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Ο Τραμπ επανέλαβε αυτήν την εβδομάδα την πεποίθησή του ότι το Κίεβο μπορεί να επιτύχει νίκη έναντι της Μόσχας, αυξάνοντας την πίεση στον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Η επίσκεψη Ερντογάν στον Λευκό Οίκο — η πρώτη εδώ και έξι χρόνια — αποτέλεσε ευκαιρία για επαναπροσέγγιση ΗΠΑ και Τουρκίας, την ώρα που οι δύο χώρες προσπαθούν να διαχειριστούν αμυντικές συμφωνίες, περιφερειακές συγκρούσεις και τον ανταγωνισμό με Ρωσία και Κίνα.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι θα συζητήσει με τον Ερντογάν το αίτημα της Άγκυρας να επανενταχθεί στο πρόγραμμα των F-35, χωρίς ωστόσο να δεσμευθεί. Πρόσθεσε πως, αν η συνάντηση εξελιχθεί θετικά, οι κυρώσεις κατά Τούρκων αξιωματούχων θα μπορούσαν να αρθούν «σχεδόν άμεσα».
Όταν ρωτήθηκε μετά τη συνάντηση εάν έχει ανοίξει τον δρόμο για συμφωνία στα F-35, ο Τραμπ απέφυγε να απαντήσει ξεκάθαρα: «Θα μπορούσα εύκολα να το κάνω αν θελήσω. Ίσως το κάνουμε». Συμπλήρωσε ότι «εξαρτάται, θα κάνει κάτι και για εμάς», χωρίς να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες.
Οι δύο χώρες βρίσκονται σε αντιπαράθεση εδώ και χρόνια για το πρόγραμμα των F-35 της Lockheed Martin. Η Τουρκία, αρχικός εταίρος στην ανάπτυξη του μαχητικού, αποκλείστηκε από το πρόγραμμα όταν αγόρασε το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400, γεγονός που προκάλεσε κυρώσεις από το Κογκρέσο οι οποίες παραμένουν σε ισχύ. Ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί ότι υπάρχει πιθανότητα συμβιβασμού, ενώ η Άγκυρα ελπίζει ότι μια λύση γύρω από την ανάπτυξη των S-400 θα μπορούσε να ξανανοίξει τον δρόμο για την απόκτηση F-35. Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε επίσης ότι θα συζητήσει με τον Ερντογάν το ενδεχόμενο αγοράς του αμερικανικού συστήματος Patriot, ως εναλλακτική επιλογή.
Η γεωπολιτική διάσταση
Ο Τραμπ υπογράμμισε ότι η Τουρκία εξαρτάται από τη στρατιωτική και διπλωματική στήριξη των ΗΠΑ και ότι η δέσμευσή της στο ΝΑΤΟ θεωρείται κρίσιμος παράγοντας για την πορεία της συμμαχίας, τη στιγμή που αυτή αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις από μια πιο επιθετική Ρωσία. Εξίσου σημαντικό είναι, σύμφωνα με τον Τραμπ, το ενδεχόμενο ο Ερντογάν να παίξει ρόλο στην πειθώ του Πούτιν να σταματήσει τον πόλεμο. «Νομίζω ότι θα μπορούσε να έχει μεγάλη επιρροή αν το θελήσει. Προς το παρόν προτιμά να παραμένει ουδέτερος», είπε, επαναλαμβάνοντας πως η διακοπή εισαγωγών ρωσικής ενέργειας είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο πίεσης.
Σε ερώτηση δημοσιογράφων εάν απέσπασε δέσμευση από τον Ερντογάν να σταματήσει τις αγορές ρωσικού πετρελαίου, ο Τραμπ απέφυγε να απαντήσει, αφήνοντας ωστόσο να εννοηθεί πως ο Τούρκος πρόεδρος «θα σταματήσει αν του το ζητήσει».
Ο Αμερικανός πρόεδρος αναφέρθηκε επίσης στην Ουγγαρία, που επίσης προμηθεύεται ρωσική ενέργεια, σημειώνοντας ότι κατανοεί τις δυσκολίες κάποιων οικονομιών, καθώς η χώρα του Βίκτορ Όρμπαν είναι περίκλειστη και εξαρτάται ενεργειακά.
Η Ρωσία παραμένει ο μεγαλύτερος ενεργειακός προμηθευτής της Τουρκίας: το 2024 κάλυψε το 66% των εισαγωγών πετρελαίου και το 41% του φυσικού αερίου, σύμφωνα με στοιχεία της εθνικής ρυθμιστικής αρχής. Πρόσφατα, η Άγκυρα υπέγραψε συμβόλαια διαφοροποίησης του ενεργειακού της μείγματος, μεταξύ των οποίων και μια 20ετή συμφωνία με την αμερικανική Mercuria Energy για υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Η στρατηγική του Τραμπ έναντι της Μόσχας
Παρά τις προεκλογικές υποσχέσεις του να βάλει τέλος στον πόλεμο της Ρωσίας «από την πρώτη μέρα», ο Τραμπ μέχρι στιγμής έχει συναντήσει την αδιαλλαξία του Πούτιν, ο οποίος αποφεύγει τις άμεσες συνομιλίες με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και εντείνει τις επιθέσεις.
Η αυξανόμενη ενόχληση του Τραμπ προς τον Ρώσο ηγέτη συνοδεύεται από μεγαλύτερη πίεση στους συμμάχους, τους οποίους καλεί να κόψουν τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας και να επιβάλουν νέους δασμούς σε χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα. Ήδη τον περασμένο μήνα διπλασίασε τον δασμό σε προϊόντα από την Ινδία στο 50%, τιμωρώντας το Νέο Δελχί για τις αγορές ρωσικής ενέργειας. Αντιθέτως, απέφυγε προς το παρόν να κινηθεί ανάλογα έναντι της Κίνας, καθώς συνεχίζονται οι συνομιλίες Ουάσιγκτον–Πεκίνου για το εμπόριο.
Η Ευρώπη, που χρειάζεται ενεργειακές εισαγωγές για να καλύψει τις ανάγκες της, εξακολουθεί να αγοράζει καύσιμα από την Ινδία και την Τουρκία, χώρες που εισάγουν αργό από τη Ρωσία και το επεξεργάζονται για εξαγωγή.
Παρά τις εντάσεις που έχουν σημαδέψει τη σχέση τους στο παρελθόν, Τραμπ και Ερντογάν εμφανίζονται διατεθειμένοι να αναζητήσουν νέα βάση συνεργασίας. «Είναι ένας άνθρωπος με έντονες απόψεις. Συνήθως δεν μου αρέσουν οι άνθρωποι με πολλές απόψεις, αλλά αυτός μου άρεσε πάντα — αν και είναι σκληρός», σχολίασε ο Τραμπ
