Τι έγινε στη Σύνοδο Κορυφής όσον αφορά στο τεράστιο ενεργειακό πρόβλημα που απειλεί με ύφεση τις ευρωπαϊκές οικονομίες και τινάζει στον αέρα τους προϋπολογισμούς νοικοκυριών και επιχειρήσεων; τι σημαίνει στην πράξη το μεγάλο deal για την Ενέργεια μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ; πως η Ευρώπη, με τα διαφορετικά συμφέροντα μελών της θα απαλύνει τις συνέπειες της κρίσης;
Μια πρώτη εκτίμηση:
Ο Πούτιν με την εισβολή του στην Ουκρανία “για να σώσει τους ρωσόφωνους των ανατολικών επαρχιών από την καταπίεση και τη σφαγή των ακροδεξιών” ξεπέρασε τα “όρια” πιστεύοντας πως θα κάνει περίπατο και έφερε το αποτέλεσμα που λογικά, μόνο αυτός δεν θα έπρεπε να θέλει: Ένωσε, νεκρανάστησε το ΝΑΤΟ και τη “Δύση” και παρέδωσε τα κλειδιά της Ευρώπης στον Μπάιντεν, ενεργειακά και στρατιωτικά, με ταυτόχρονη “επιτυχία” του την καταστροφή των αναπτυξιακών προοπτικών στις οικονομίες της ΕΕ αλλά και της Ρωσίας, της χώρας του. Χωρίς πολλά λόγια, οι ΗΠΑ βρήκαν στο πρόσωπό του, τον καλύτερο σύμμαχο για τα συμφέροντά τους. Η συμφωνία της ΕΕ με τις ΗΠΑ για την προμήθεια 15 δισ. κυβικών μέτρων LNG και η επέκταση σε βάθος χρόνου της συμφωνίας με πολύ μεγαλύτερες ποσότητες είναι η καλύτερη απόδειξη για την παραπάνω εκτίμηση.
2. Η ΕΕ παρά τα ωραία λόγια για την “ενωμένη απάντηση” στον Πούτιν, δεν πέτυχε στη Σύνοδο Κορυφής να πείσει για την αποτελεσματικότητά της. Ουσιαστικά παραπέμπει κρίσιμες αποφάσεις για τα τέλη Μαίου. “Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται τον Μάιο να παρουσιάσει προτάσεις για την αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας” ανέφερε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Εξετάσαμε διάφορες εναλλακτικές για να μετριάσουμε τον αντίκτυπο των υψηλών τιμών ενέργειας στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις» επισήμανε και έκανε λόγο μεταξύ άλλων στη μειωμένη φορολογία και στο πλαφόν στις τιμές. «Όλες οι επιλογές που παρουσιάστηκαν έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, αλλά πρώτα από όλα πρέπει να δούμε τη ρίζα αυτού που προκαλεί υψηλές τιμές στην ηλεκτρική ενέργεια και αυτό είναι σε μεγάλο μέρος είναι οι υψηλές και ευμετάβλητες τιμές του αερίου». «Καλωσορίζω το γεγονός ότι τώρα θα χρησιμοποιήσουμε τη συλλογική διαπραγματευτική μας δύναμη»
3. Τα κράτη – μέλη της ΕΕ, χωρισμένα σε τρία στρατόπεδα. Σε αυτά που ζητούσαν πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, σε αυτά που ζητούσαν ταχύτερες και μεγαλύτερες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε αυτά που θέλουν να επιβραδύνουν τα περιβαλλοντικά μέτρα επειδή αυξάνουν το κόστος των καταναλωτών. Στο πρώτο στρατόπεδο βρίσκονται κράτη – μέλη όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα, το Βέλγιο και η Πορτογαλία (παραπλήσιες απόψεις και από Γαλλία) στο δεύτερο η Γερμανία, η Ολλανδία, η Ιρλανδία, η Δανία και η Εσθονία και στο τρίτο η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Βουλγαρία. Η Ισπανία και η Πορτογαλία, πήραν “ειδική άδεια” από τη Σύνοδο να διαχειρίζονται τις δικές τους τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, γιατί όπως δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν, αυτές οι δύο χώρες έχουν σχετικά υψηλό μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό τους μείγμα και πολύ λίγες διασυνδέσεις με άλλα μέρη του δικτύου της ΕΕ.
4. Ενδεικτικές της Βαβέλ συμφερόντων, οι δηλώσεις Σολτς που δείχνουν ότι …η Μέρκελ ζει και ο “Βορράς” πάντα βλέπει αλλιώς τα πράγματα από τον “Νότο”: “Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει το ζήτημα επιβολής ανώτατων ορίων τιμών ενέργειας μετά από μια εκτενή συζήτηση για το θέμα στη Σύνοδο Κορυφής. Η Γερμανία και πολλές άλλες χώρες είναι σκεπτικές για παρεμβάσεις στην αγορά για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας”. Ακριβώς ίδια η θέση της Ολλανδίας και του κ.Ρούτε.
ΕΝΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ “ΠΑΡΑΘΥΡΟ”
Βάσει των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τα κράτη-μέλη της ΕΕ μπορούν να ειδοποιούν την Κομισιόν εάν θέλουν να λάβουν μέτρα που θα αντίκεινται στους ισχύοντες κανόνες της ΕΕ για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά σε κάθε περίπτωση αυτά τα μέτρα θα είναι προσωρινά και δεν θα υπονομεύουν την εσωτερική αγορά της ΕΕ. Τα μέτρα που θα εφαρμόζουν τα κράτη-μέλη μειώνουν τις τιμές spot της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας για επιχειρήσεις και καταναλωτές και δεν επηρεάζουν τους όρους συναλλαγών σε βαθμό αντίθετο προς το κοινό συμφέρον.
Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ
Ο Κυρ. Μητσοτάκης είπε ότι «στα της ενέργειας είχαμε μία δύσκολη συζήτηση. Δεν είχαμε πριν από το Συμβούλιο Κορυφής καταφέρει να βρούμε κοινό τόπο. Επιτύχαμε να υπάρξει ρητή αναφορά στο πλαφόν της τιμής του φυσικού αερίου. Έχουμε ζητήσει η πρόεδρος της Κομισιόν να μιλήσει με όλους τους βασικούς παίκτες, προκειμένου να προτείνει λύσεις μεταξύ των οποίων και το πλαφόν. Παραμένει ανοιχτό επίσης το ζήτημα του τρόπου που η τιμή του φυσικού αερίου επηρεάζει την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, η Κομισιόν έχει συμφωνήσει να υποβάλλει προτάσεις εντός του Μαΐου».
«Με μεγάλη χαρά ακούσαμε τις προτάσεις της Κομισιόν ότι η ΕΕ θα μπορεί κεντρικά να προμηθεύεται φυσικό αέριο από τις μεγάλες χώρες παραγωγούς του καυσίμου. Παρά τις δυσκολίες και τις μικρές εντάσεις που καταγράφηκαν στη συζήτηση, καταλήξαμε σε κοινά συμπεράσματα, που είναι θετικά ώστε η ΕΕ να παρέμβει και να χρησιμοποιήσει τη δύναμη της για να σπάσει το παιχνίδι των κερδοσκόπων και να μην χρηματοδοτούμε τελικώς τον πόλεμο της Ρωσίας. Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν είναι σε θέση να επωμιστεί μόνη της το βάρος των υπέρογκων τιμών».
Τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής για την ενέργεια
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα καταργήσει σταδιακά την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα το συντομότερο δυνατό, όπως ορίζεται στη Διακήρυξη των Βερσαλλιών. Ως εκ τούτου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσβλέπει στο ολοκληρωμένο και φιλόδοξο σχέδιο, το οποίο εκπονήθηκε σε στενό συντονισμό με τα κράτη μέλη, το οποίο θα υποβάλει η Επιτροπή για το σκοπό αυτό έως τα τέλη Μαΐου 2022. Οι εθνικές συνθήκες και το ενεργειακό μείγμα των κρατών μελών θα ληφθούν υπόψη.
Οι σταθερές υψηλές τιμές της ενέργειας έχουν ολοένα και πιο αρνητικό αντίκτυπο στους πολίτες και τις επιχειρήσεις, κάτι που επιδεινώνεται περαιτέρω από τη ρωσική στρατιωτική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε τον τρόπο παροχής περαιτέρω ανακούφισης στους πιο ευάλωτους καταναλωτές και τον τρόπο στήριξης των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων βραχυπρόθεσμα.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο:
καλεί τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να συνεχίσουν να κάνουν βέλτιστη χρήση της εργαλειοθήκης, συμπεριλαμβανομένου του νέου πλαισίου κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις, ως χρονικά περιορισμένη απόκλιση από το status quo. Όπως προτείνει η Επιτροπή, η προσωρινή φορολόγηση ή οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις στα υπερβολικά κέρδη (σ.σ. επιχειρήσεων ενέργειας) μπορεί να είναι χρήσιμη πηγή εθνικής χρηματοδότησης.
αναθέτει στο Συμβούλιο και την Επιτροπή, επειγόντως, να επικοινωνήσουν με τους ενεργειακούς φορείς και να συζητήσουν, εάν και πώς, οι βραχυπρόθεσμες επιλογές όπως παρουσιάζονται από την Επιτροπή (άμεση υποστήριξη στους καταναλωτές μέσω κουπονιών, επιστροφές φόρων ή μέσω ενός “μοντέλου συγκέντρωσης/μεμονωμένου αγοραστή”, κρατικές ενισχύσεις, φορολογία (ειδικοί φόροι κατανάλωσης και ΦΠΑ), ανώτατα όρια τιμών, ρυθμιστικά μέτρα όπως συμβάσεις για διαφορές) θα συμβάλουν στη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου και στην αντιμετώπιση των μεταδοτικών επιπτώσεών της στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές συνθήκες·
καλεί την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά το πρόβλημα των υπερβολικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας διατηρώντας παράλληλα την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς, διατηρώντας τα κίνητρα για την πράσινη μετάβαση, διατηρώντας την ασφάλεια του εφοδιασμού και αποφεύγοντας το δυσανάλογο δημοσιονομικό κόστος.
Στο παρόν πλαίσιο των πολύ υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, η Επιτροπή είναι έτοιμη να αξιολογήσει επειγόντως τη συμβατότητα των έκτακτων προσωρινών μέτρων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας που κοινοποιούν τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων για τον μετριασμό των επιπτώσεων των τιμών των ορυκτών καυσίμων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με τις διατάξεις της Συνθήκες και Κανονισμός 2019/943.
Κατά την αξιολόγηση αυτής της συμβατότητας, η Επιτροπή θα διασφαλίσει επίσης, μέσω ταχείας διαδικασίας, ότι πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: τα μέτρα μειώνουν τις τιμές της spot αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας για εταιρείες και καταναλωτές και δεν επηρεάζουν τους όρους συναλλαγών σε βαθμό αντίθετο προς το κοινό συμφέρον. Κατά τη διεξαγωγή αυτής της αξιολόγησης, θα ληφθεί υπόψη ο προσωρινός χαρακτήρας των μέτρων και το επίπεδο διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας με την ενιαία αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέτασε την άμεση ετοιμότητα της ΕΕ και ανέθεσε στο Συμβούλιο να εξετάσει τις προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με την πολιτική αποθήκευσης αερίου της ΕΕ, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τα συμφέροντα των κρατών μελών με σημαντική ικανότητα αποθήκευσης, προκειμένου να διασφαλιστεί δίκαιη ισορροπία. Η αναπλήρωση της αποθήκευσης αερίου σε ολόκληρη την Ένωση θα πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τα εθνικά μέτρα ετοιμότητας. Ενόψει του επόμενου χειμώνα, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα:
δημιουργήσουν τους απαραίτητους μηχανισμούς αλληλεγγύης και αποζημίωσης·
να συνεργαστούν για την εθελοντική κοινή αγορά φυσικού αερίου, LNG και υδρογόνου, αξιοποιώντας βέλτιστα το συλλογικό πολιτικό βάρος και το βάρος της αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της για τη μείωση των τιμών στις διαπραγματεύσεις. Η κοινή πλατφόρμα αγορών θα είναι επίσης ανοιχτή για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και τους τρεις συνδεδεμένους Ανατολικούς Εταίρους.
θα ολοκληρώσουν και να βελτιώσουν τις διασυνδέσεις φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπεριλαμβανομένου του πλήρους συγχρονισμού των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας·
εργαστούν για τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού για όλα τα κράτη μέλη.
Η ενεργειακή ασφάλεια και η κλιματική ουδετερότητα μπορούν να επιτευχθούν μόνο εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται σε μια ισχυρή και πλήρως διασυνδεδεμένη εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και μια εύρυθμη αγορά άνθρακα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε πώς να προχωρήσει η εργασία για την παρακολούθηση και τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας τους. Καλεί την Επιτροπή να λάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες έως τον Μάιο του 2022, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις τελικές εκθέσεις ACER και ESMA.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να συντονίζεται με διεθνείς εταίρους προκειμένου να εξασφαλιστεί επαρκής εφοδιασμός και να μετριαστεί η αύξηση των τιμών της ενέργειας.
