Την τελευταία εβδομάδα , η Αθήνα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα διπλωματική και γεωπολιτική πρόκληση, καθώς οι διαδοχικές αντιδράσεις της Τουρκίας και της Λιβύης ενάντια στις κινήσεις της Ελλάδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο αυξάνουν την πίεση στην ελληνική διπλωματία και προϊδεάζουν την επιστροφή της έντασης στο πεδίο της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών στην περιοχή
Είναι σαφές πως το νέο τουρκολιβυκό μέτωπο στο οποίο μετά τις πρόσφατες εξελίξεις , συμμετέχουν και οι δύο πόλοι εξουσίας της διαιρεμένης χώρας , δημιουργεί ένα εκρηκτικό περιβάλλον, όπου η Αθήνα καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην υπεράσπιση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων σε ό,τι αφορά την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών χωρίς να κλιμακώσει επικίνδυνα την κατάσταση στην περιοχή , καθώς όλα δείχνουν πως η συζήτηση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ με τις γειτονικές της χώρες επανέρχεται στο προσκήνιο με ιδιαίτερη ένταση.
Διπλωματικός πυρετός: Στο μικροσκόπιο της Αθήνας η Λιβύη και η ανάπτυξη σχέσεων, μετά την επιθετική ανακοίνωση της Τρίπολης
Η Τουρκία άνοιξε πρώτη τον χορό των συντονισμένων αμφισβητήσεων των ελληνικών θέσεων προχωρώντας πριν λίγες ημέρες στην κατάθεση του δικού της θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού στην UNESCO, ως απάντηση στον αντίστοιχο ελληνικό σχεδιασμό, ο οποίος είχε ήδη κοινοποιηθεί και αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Υπενθυμίζεται πως με αυτή την κίνηση, η Άγκυρα επιχειρεί να διεθνοποιήσει για πρώτη φορά τις αναθεωρητικές της θέσεις, όπως αυτές εκφράζονται στο δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Ο τουρκικός χάρτης που εκτός των άλλων «κόβει» κυριολεκτικά το Αιγαίο στη μέση , περιλαμβάνει εκτεταμένες τουρκικές διεκδικήσεις που αμφισβητούν την ελληνική δικαιοδοσία σε θαλάσσιες ζώνες, ακόμη και στο Αιγαίο, όπου παράλληλα η Τουρκία στη λογική των «γκρίζων ζωνών»δεν αναγνωρίζει την κυριαρχία των ελληνικών νησιών, προβάλλοντας τη θεωρία ότι τα μικρά νησιά και βραχονησίδες δεν έχουν δικαιώματα σε θαλάσσιες ζώνες. Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών απάντησε άμεσα, χαρακτηρίζοντας τον τουρκικό χάρτη ως «κενό περιεχομένου» που δεν έχει έρεισμα στο διεθνές δίκαιο και δεν παράγει έννομο αποτέλεσμα, ενώ υπογράμμισε ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να υπερασπίζεται τις θέσεις της σε όλα τα διεθνή φόρα.
Στη συνέχεια ακολούθησε η ανακοίνωση του Λιβυκού Υπουργείου Εξωτερικών της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Τρίπολης ως αντίδραση στη δημοπράτηση από την Ελλάδα οικοπέδων για ενεργειακή εκμετάλλευση νότια της Κρήτης, περιοχή που αμφισβητείται από το τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019. Επιβεβαιώνοντας με αυτή την κίνηση, τη στήριξή της Τρίπολης στις τουρκικές θέσεις και ενισχύει το μέτωπο ενάντια στις ελληνικές πρωτοβουλίες.
Οι δύο αυτές πρωτοβουλίες ευλόγως θεωρήθηκαν ως άμεση απάντηση στην πρόσφατη δημοσίευση του ελληνικού ΘΧΣ που ως γνωστόν αποτελεί την πρώτη επίσημη χαρτογράφηση των ελληνικών θέσεων, η οποία «ανέβηκε» στην πλατφόρμα Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού της ΕΕ. Σημειωτέον, ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός της Αθήνας είναι η πρώτη επίσημη καταγραφή των απώτατων δυνητικών ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεν οριοθετεί de jure ΑΟΖ ή υφαλοκρηπίδα επισημαίνει όμως έως ποιο σημείο θεωρεί η Ελλάδα ότι εκτείνονται τα δικαιώματά της με βάση το διεθνές δίκαιο .
Advertisment
Scroll to continue
Και ο Χάφταρ στο παιχνίδι
Την κλιμάκωση ολοκλήρωσε ο στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ ο οποίος θεωρούνταν η τελευταία γραμμή άμυνας της ελληνικής διπλωματίας στην διαιρεμένη χώρα της Λιβύης. Ωστόσο , με επίσημη ανακοίνωση, το «υπουργείο Εξωτερικών» της Βεγγάζης που ελέγχεται από τον Χαφτάρ κατήγγειλε την Αθήνα για «παραβίαση των δικαιωμάτων της Λιβύης» στα ίδια οικόπεδα και ζήτησε το «πάγωμα» του διαγωνισμού, ευθυγραμμιζόμενο – για πρώτη φορά δημόσια – με τη γραμμή της Τρίπολης και, κατ’ επέκταση, της Άγκυρας.
Η τελευταία ανακοίνωση δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τα σχέδια του έλληνα υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη ο οποίος , σχεδίαζε να επισκεφθεί τη Λιβύη με στόχο την αποτροπή της επικύρωσης από τη Βουλή του Τομπρούκ του αμφιλεγόμενου τουρκολιβυκού μνημονίου και την επανέναρξη των διπλωματικών συνομιλιών με την κυβέρνηση της Τρίπολης, καθώς πιέζει αφόρητα την Αθήνα σε μια χρονική συγκυρία που επιχειρεί να επανασυστήσει τον δίαυλο επικοινωνίας με την Λιβύη παρά το σοκ της πρώτης ανακοίνωσης.
Σε αυτό το πλαίσιο απαντώντας χθες σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή, ο Γιώργος Γεραπετρίτης χαρακτήρισε την αντίδραση της Λιβύης «προβλέψιμη», τονίζοντας ότι η Ελλάδα «δεν διστάζει να ασκεί εμπράκτως τα κυριαρχικά της δικαιώματα» και προσέρχεται σε διάλογο μόνο στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου.
Μάλιστα , για να μη διακοπεί ο διπλωματικός δίαυλος, η πρώτη γραπτή απάντηση προς τη Λιβύη εκδόθηκε μέσω διαρροών στον Τύπο από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας το οποίο υπογράμμισε ότι «η Ελλάδα ασκεί στην πράξη τα δικαιώματά της με απόλυτο σεβασμό στο UNCLOS» και πως «ο διάλογος παραμένει ανοιχτός».
Το διπλό παιχνίδι του Χαφτάρ
Η νέα εξέλιξη με την πλήρη συμπόρευση του Χαφτάρ με τις τουρκικές αιτιάσεις στο ζήτημα των θαλάσσιων οικοπέδων που δημοπρατήθηκαν από την Ελλάδα και αμφισβητούν ευθέως το τουρκολιβυκό μνημόνιο αυξάνει την αβεβαιότητα γύρω από τις προθέσεις του πάλαι ποτέ συμμάχου της Αθήνας. Η αβεβαιότητα αυτή εδράζεται στο γεγονός ότι, ενώ το καθεστώς του Χαφτάρ διατηρεί φαινομενικά καλές σχέσεις με την ελληνική διπλωματία και αφήνει να εννοηθεί ότι δεν επιθυμεί την επικύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου, ταυτόχρονα παζαρεύει με την Τουρκία για την έγκρισή του.
Συγκεκριμένα, ο Χαλίφα Χαφτάρ, που ελέγχει την Ανατολική Λιβύη και τη Βουλή στο Τομπρούκ, κρατά το θέμα σε εκκρεμότητα, χωρίς να το απορρίπτει αλλά ούτε και να το επικυρώνει, επιδιώκοντας οικονομική και στρατιωτική ενίσχυση από την Τουρκία.
Αυτή η στάση , σε συνδυασμό και με την χθεσινή ανακοίνωση ενάντια στις ελληνικές πρωτοβουλίες νότια της Κρήτης εντείνει την αξιοπιστία των διαβεβαιώσεων που είχε δώσει η λιβυκή πλευρά στην Ελλάδα, καθώς φαίνεται ότι το ζήτημα του μνημονίου αποτελεί αντικείμενο διπλωματικού παζαριού, με τον Χαφτάρ να ζυγίζει τις συμμαχίες του μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με πληροφορίες στο πρόσφατο τηλεφώνημα του Γιώργου Γεραπετρίτη με Αγκίλα Σαλέχ , πρόεδρο της Λιβυκού κοινοβουλίου ο δεύτερος άφησε να εννοηθεί πως υπάρχει πρόσφορο διπλωματικό έδαφος για την έλευση του Γιώργου Γεραπετρίτη στη Βεγγάζη , γεγονός που δεν φαίνεται να επαληθεύεται από τις εξελίξεις.
Η Αθήνα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και προετοιμάζει εναλλακτικά σχέδια, μεταξύ των οποίων η κατάθεση διαβημάτων και προσφυγών σε διεθνή φόρα , με την παράλληλη ενίσχυση των συμμαχιών της στην περιοχή, κυρίως με την Αίγυπτο, η οποία έχει εκφράσει δημόσια αντίθεση στο τουρκολιβυκό μνημόνιο και αποτελεί τον βασικό σύμμαχο του καθεστώτος της Βεγγάζης.
Σε αυτό το πλαίσιο μένει να αποδειχτεί σε ποιο βαθμό και με ποια ένταση θα εμμείνει ο Χαφτάρ στο διπλό παιχνίδι του να διατηρεί επαφές και να εμφανίζεται φιλικός προς την Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα διαπραγματεύεται με την Τουρκία την επικύρωση ενός μνημονίου που πλήττει τα ελληνικά συμφέροντα, διατηρώντας την πολιτική αβεβαιότητα και πίεση στην Αθήνα
