Γράφει ο Βασίλης Παπαγεωργίου, Αναλυτής Κέντρου Διεθνών Στρατηγικών αναλύσεων (ΚΕΔΙΣΑ)
Τη Δευτέρα 3 Απριλίου 2017 η Ρωσία δέχθηκε μια πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση σε σταθμό του μετρό (κατά τη διάρκεια που ο συρμός εκτελούσε τη διαδρομή από το σταθμό Sennaya Ploshchad προς το σταθμό Tekhnologichesky Institut), κοντά στο ιστορικό κέντρο της Αγίας Πετρούπολης.[1]
Σύμφωνα με επίσημες κυβερνητικές πηγές της Ρωσίας και με τα μέχρι τώρα δεδομένα, η επίθεση στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 14 ανθρώπους ενώ άφησε πίσω της περίπου 40 τραυματίες μερικοί εκ των οποίων νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση.[2] Πληροφορίες κάνουν λόγο για την ύπαρξη εκρηκτικού μηχανισμού μέσα σε χαρτοφύλακα, τον οποίο μετέφερε βομβιστής αυτοκτονίας και στον οποίο μάλιστα περιέχονταν και μεταλλικά σφαιρίδια με σκοπό να μεγιστοποιηθούν οι όποιες ανθρώπινες απώλειες από την έκρηξη.[3] Η τρομοκρατική ενέργεια έλαβε χώρα το μεσημέρι της Δευτέρας τη στιγμή μάλιστα που ο ίδιος ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, βρισκόταν σε συνάντηση με τον Λευκορώσο ομόλογό του, Αλεξάντερ Λουκασένκο, σε προάστιο της Αγίας Πετρούπολης.[4]
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Γενικής Εισαγγελίας της Ρωσίας, Αλεξάντρ Κουρενόι, αλλά και τον Ρώσο Πρωθυπουργό, Ντμίτρι Μεντβιέντεφ, η επίθεση αποτελεί «τρομοκρατική ενέργεια», ενώ ο εκπρόσωπος τύπου του Κρεμλίνου τη χαρακτήρισε ως «πρόκληση απέναντι σε κάθε Ρώσο πολίτη, συμπεριλαμβανομένου του Ρώσου Προέδρου».[5] Λίγη ώρα μετά την έκρηξη στο βαγόνι του μετρό, η ρωσική αστυνομία βρήκε έναν ακόμα μεγαλύτερο εκρηκτικό μηχανισμό, ο οποίος απενεργοποιήθηκε, σε άλλο σταθμό του μετρό (Ploshchad Vosstaniya), σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων από την πρώτη επίθεση, αναγκάζοντας τις αρχές να διατάξουν την εκκένωση και το κλείσιμο όλων των σταθμών του Μέτρο στην πόλη.[6]
Τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς της Ρωσίας έχουν αποτελέσει και στο παρελθόν στόχο τρομοκρατικών επιθέσεων, με την τελευταία επίθεση να χρονολογείται πίσω στο 2013, όπου βομβιστές αυτοκτονίας σκότωσαν 31 άτομα στο Volgograd, στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό καθώς και σε ένα τρόλεϊ.[7] Μάλιστα, από το 2009 μέχρι το 2011, πραγματοποιούνταν μια σημαντική τρομοκρατική επίθεση ανά έτος, με τον οδυνηρό απολογισμό να φτάνει τους 100 νεκρούς μέσα σε 3 χρόνια.[8]
Μολονότι οπαδοί του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους (I.K) πανηγυρίζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την παραπάνω επίθεση, κανένας δεν έχει αναλάβει, προς ώρας, την ευθύνη για το τρομοκρατικό χτύπημα.[9] Ωστόσο, η επίθεση αυτή, έρχεται μετά από μια σειρά από προτροπές του ΙΚ προς τους οπαδούς του, για τη διεξαγωγή τρομοκρατικών ενεργειών με στόχο τη Ρωσία.[10] Η Ρωσία ως γνωστόν, αποτελεί σημαντικότατο εχθρό για το ΙΚ από το 2015, όπου και αναμείχθηκε ενεργά στον εμφύλιο στη Συρία. Έκτοτε, μια σειρά από επιθέσεις, με έδρα κυρίως τον Βόρειο Καύκασο (Dagestan) έχουν πραγματοποιηθεί υπό την καθοδήγηση του ΙΚ.
Το αποκορύφωμα όμως των επιθέσεων ήταν στις 31 Οκτωβρίου 2015, όταν η έκρηξη βόμβας κατά τη διάρκεια της διεθνούς πτήσης ρωσικών αερογραμμών που εκτελούσαν το δρομολόγιο Sharm El Sheikh (Αίγυπτος) – Αγία Πετρούπολη (Metrojet Flight 9268) οδήγησε στο θάνατο 224 επιβάτες και πλήρωμα.[11] Η επίθεση αυτή προκάλεσε τη χειρότερη αεροπορική τραγωδία στην ιστορία της Ρωσικής αεροπορίας. Έκτοτε, το ΙΚ προσπάθησε να πραγματοποιήσει και άλλες επιθέσεις εκτός της περιφέρειας του Καυκάσου, οι οποίες απετράπησαν επιτυχημένα στην πλειονότητά τους από τις ρωσικές αρχές. Το αυτοαποκαλούμενο ΙΚ, μπορεί να μην έχει αναλάβει την ευθύνη ακόμα, όμως είναι αρκετά πιθανό να ενέπνευσε με την προπαγάνδα του τη δράση του βομβιστή αυτοκτονίας, ως «μοναχικού λύκου».
Οι αρχές του Κιργιστάν έχουν υποδείξει τον Ρώσο υπήκοο (γεννημένο στο Κιργιστάν), Akbarzhon Jalilov, ως ύποπτο για την έκρηξη στο μετρό της Αγίας Πετρούπολης, είδηση που έχουν επιβεβαιώσει οι ρωσικές αρχές.[12] Το DNA του 22χρόνου βομβιστή αυτοκτονίας ταυτοποιήθηκε με υπολείμματα της σορού στο βαγόνι μετά την έκρηξη, ενώ μάλιστα το DNA του βρέθηκε και στο δεύτερο εκρηκτικό μηχανισμό, 2 χιλιόμετρα μακριά από το σημείο της επίθεσης, και έτσι οι αρχές οδηγούνται στο συμπέρασμα ότι και οι δύο εκρηκτικοί μηχανισμοί τοποθετήθηκαν από τον ίδιο άνθρωπο.[13] Σύμφωνα με τις αρχές του Κιργιστάν, ο ύποπτος διατηρούσε δεσμούς με το «ριζοσπαστικό Ισλάμ».[14] Όσον αφορά το κράτος του Κιργιστάν, το τελευταίο είναι ανεξάρτητο από το 1991 όπου και αποσχίσθηκε από τη Σοβιετική Ένωση ενώ διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Ρωσία. Η πλειοψηφία των κατοίκων του Κιργιστάν είναι μουσουλμάνοι (περίπου το 75%).[15]
[irp posts=”122021″ name=”Αγία Πετρούπολη: 14 οι νεκροί από την επίθεση στο μετρό”]
Η συγκεκριμένη επίθεση δημιουργεί πονοκέφαλο στους Ρώσους όσον αφορά τη διαχείριση των μειονοτικών ομάδων στο εσωτερικό της Ρωσίας αλλά και τη διαχείριση της ισλαμιστικής απειλής στο εσωτερικό αλλά και στην ευρύτερη περιφέρεια της χώρας. Θα πρέπει να σημειωθεί πως, μεγάλος αριθμός από εθνοτικές ομάδες στον Βόρειο Καύκασο όπως οι Τσετσένοι, ακολουθούν πλέον μια εντονότερη «ισλαμιστική κατεύθυνση»[16] καθώς το αίτημα της απόσχισης της Τσετσενίας έχει απωλέσει σε ένα μεγάλο βαθμό τον εθνικιστικό του χαρακτήρα, δίνοντας μια έντονη Ισλαμιστική ταυτότητα στο ήδη υπάρχον πρόβλημα. Είναι άξιο αναφοράς το γεγονός πως, Ρώσοι πολίτες, (πολλοί εκ των οποίων Τσετσένοι από τον Βόρειο Καύκασο) αποτελούν ένα σημαντικό μέρος των δυνάμεων του ΙΚ, ενώ αρκετοί εξ αυτών έχουν ανέβει ψηλά στην ιεραρχία του αυτοαποκαλούμενου ΙΚ.[17] Μάλιστα, το ΙΚ έχει προσπαθήσει να «εδραιώσει» την παρουσία του στο Β. Καύκασο, με στόχο τη δημιουργία εστίας τρομοκρατικών επιθέσεων όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη επίθεση της 24ης Μαρτίου του 2017, όπου τζιχαντιστές του ΙΚ ανέλαβαν την ευθύνη για μια επίθεση σε ρωσική στρατιωτική βάση στην Τσετσενία, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους έξι μέλη των ρωσικών δυνάμεων ασφαλείας.[18]
Συμπερασματικά, η παραπάνω επίθεση κρίνεται σημαντική καθώς, με εξαίρεση την περιοχή του Βορείου Καυκάσου, η Ρωσία δεν έχει δεχθεί αξιοσημείωτες τρομοκρατικές επιθέσεις στην υπόλοιπη επικράτειά της και συγκεκριμένα στις μεγάλες πόλεις της, όπως είναι η Μόσχα και η Αγία Πετρούπολη, τουλάχιστον από το 2013 μέχρι σήμερα. Καθώς ο δράστης φαίνεται να προέρχεται από την ευρύτερη περιφέρεια της Ρωσίας (πρώην ΕΣΣΔ) και να διαθέτει Ρωσική υπηκοότητα, η διαχείριση της Ισλαμιστικής απειλής εντός των συνόρων αναγάγεται σε ζήτημα ύψιστης σημασίας για την ασφάλεια της χώρας. Ο κίνδυνος για νέες τρομοκρατικές επιθέσεις είναι ιδιαίτερα υψηλός, αφού φαίνεται να αποτελεί ως επί το πλείστον εσωτερική και όχι εξωτερική απειλή, φέρνοντας δυσάρεστες μνήμες από αιματηρές τρομοκρατικές ενέργειες προηγούμενων ετών. Η αποτροπή οργανωμένων επιθέσεων ή επιθέσεων «μοναχικών λύκων» μετά τις παροτρύνσεις και την προπαγάνδα του αυτοαποκαλούμενου ΙΚ, θα αποτελέσουν ένα σημαντικό στοίχημα για την κυβέρνηση της Ρωσίας.
Πηγές
[1] Βλ. Shaun Walker “St Petersburg metro explosion leaves 11 dead and dozens wounded”, The Guardian, 3 Απριλίου 2017. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: https://www.theguardian.com/world/2017/apr/03/st-petersburg-metro-rocked-by-explosion-sennaya-ploshchad-station, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 04/04/2017]
[2] Βλ. Roland Oliphant και Danny Boyle, “St Petersburg Metro explosion: Russian investigators believe suicide bomber caused blast that killed 14 as suspect named”, The Telegraph, 4 Απριλίου 2017. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://www.telegraph.co.uk/news/2017/04/03/saintpetersburg-bombing-casualties-explosion-metro-train/, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 04/04/2017] Βλ. επίσης: Lauren Said-Moorhouse και Amanda Wills, “Russia attack: Live updates”, CNN, 4 Απριλίου 2017. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://edition.cnn.com/2017/04/03/europe/st-petersburg-russia-metro-explosion-latest/, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 04/04/2017]
[3] Βλ. «Ρωσία: 11 νεκροί από τρομοκρατική επίθεση – Αναγνώρισαν «βομβιστή – καμικάζι»», Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 4 Απριλίου 2017. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://www.kathimerini.gr/903536/gallery/epikairothta/kosmos/rwsia-11-nekroi-apo-tromokratikh-epi8esh—anagnwrisan-vomvisth—kamikazi, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 04/04/2017]
[4] Βλ. Roland Oliphant και Danny Boyle, “St Petersburg Metro explosion: Russian investigators believe suicide bomber caused blast that killed 14 as suspect named” ο.π
[5] Βλ. «Ρωσία: 11 νεκροί από τρομοκρατική επίθεση – Αναγνώρισαν «βομβιστή – καμικάζι»», Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, ο.π
[6] Βλ. Shaun Walker “St Petersburg metro explosion leaves 11 dead and dozens wounded”, ο.π
[7] Βλ. “St Petersburg attack: What we know”, BBC NEWS, 4 Απριλίου 2017. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://www.bbc.com/news/world-europe-39481067, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 04/04/17]
[8] Βλ. “St Petersburg attack: What we know”, CNN, ο.π
[9] Βλ. Andrew Griffin, “Russia attack: St Petersburg bomb plotter caught on Metro CCTV, says report”, The Independent, 3 Απριλίου 2017. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://www.independent.co.uk/news/world/europe/russia-attack-cctv-st-petersburg-bomb-plotter-metro-blast-video-footage-a7664721.html, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 04/04/2017]
[10] Βλ. Andrew Griffin, “Russia attack: St Petersburg bomb plotter caught on Metro CCTV, says report” ο.π
[11] Βλ. Peter Bergen και David Sterman “The likely culprits behind the St. Petersburg bombing”, CNN, 4 Απριλίου 2017. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://edition.cnn.com/2017/04/03/opinions/russia-terror-attack-opinion-bergen-sterman/, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 04/04/17]
[12] Βλ. Shaun Walker “St Petersburg bomb suspect identified as 22-year-old born in Kyrgyzstan”, The Guardian, 3 Απριλίου 2017. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: https://www.theguardian.com/world/2017/apr/04/st-petersburg-metro-bombing-suspect-kyrgyzstan-akbarzhon-jalilov-says-security-service, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 04/04/2017]
[13] http://edition.cnn.com/2017/04/04/europe/st-petersburg-russia-explosion/
[14] Βλ. Shaun Walker “St Petersburg bomb suspect identified as 22-year-old born in Kyrgyzstan”, ο.π
[15] CIA FACTBOOK> Kyrgyzstan [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kg.html, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 04/04/17]
[16] Βλ. Peter Bergen και David Sterman “The likely culprits behind the St. Petersburg bombing”, ο.π
[17] Βλ. Peter Bergen και David Sterman “From Russia with hate”, CNN, 1 Ιουλίου 2016. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://edition.cnn.com/2016/06/30/opinions/russia-soviet-fighters-istanbul-bombing-bergen/index.html, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 04/04/17]
[18] Βλ. «Το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση στην Τσετσενία», CNN GREECE, 24 Μαρτίου 2017. [Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στο: http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/73474/to-islamiko-kratos-anelave-tin-eythyni-gia-tin-epithesi-stin-tsetsenia, τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 04/04/17]
