Του Θανάση Κ.
Το τι θα γίνει στις ερχόμενες εκλογές δεν είναι σαφές αυτή τη στιγμή.
Όχι γιατί δεν έχουν αρχίσει να εμφανίζονται οι “τάσεις“…
Αλλά γιατί δεν είναι εύκολο να “ποσοτικοποιήσουμε“, δηλαδή να μετατρέψουμε σε τελικά εκλογικά ποσοστά, τις τάσεις που άρχισαν να εμφανίζονται.
Πράγματι, η πιο σημαντική τάση που υπάρχει σήμερα είναι η “αντί-συστημική“…
Κι αυτή ΔΕΝ “μετριέται” εύκολα.
Τι θα πει αυτό;
Στις εκλογές, όταν ΔΕΝ είναι ιδιαίτερα ισχυρό το “αντισυστημικό φαινόμενο“, έχουμε ένα είδος “μηδενικού αθροίσματος“: Ό,τι χάνει ένα κόμμα σε ποσοστά, το κερδίζουν τα άλλα κόμματα, γιατί το εκλογικό σώμα εμφανίζεται να είναι σταθερό.
Κάποιοι φεύγουν από κάποιο κόμμα (συνήθως αυτό που κυβερνά) και πηγαίνουν σε όλα τα υπόλοιπα – κατά κύριο λόγο στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί απλούστατα το εκλογικό σώμα παραμένει το ίδιο (ή περίπου το ίδιο).
Όταν, όμως, το “αντισυστημικό φαινόμενο” εμφανίζεται ιδιαίτερα ενισχυμένο, τότε η αρχική υπόθεση ότι “το εκλογικό σώμα παραμένει το ίδιο” ΔΕΝ ισχύει αναγκαστικά.
Για την ακρίβεια στην πιο “ήπια” μορφή του, το “αντισυστημικό φαινόμενο” εκδηλώνεται με την αποδυνάμωση των κομμάτων εξουσίας. Ο αριθμός των ψηφοφόρων παραμένει ο ίδιος, αλλά η δύναμη των “μεγάλων κομμάτων εξουσίας” μειώνεται, υπέρ των μικρότερων.
Υπάρχει όμως και μια άλλη μορφή του “αντισυστημικού φαινομένου“, πολύ λιγότερο “ήπια” – και μακροχρόνια πολύ πιο ανησυχητική“: Όταν ένα σημαντικό μέρος του εκλογικού σώματος δεν πάει να ψηφίσει καθόλου! Δηλαδή όταν διογκώνεται σοβαρά η αποχή.
Τι συμβαίνει τότε; Τα κόμματα εξουσίας μπορούν να διατηρήσουν σε γενικές γραμμές “υψηλά” ποσοστά. Που όμως αντιστοιχούν πλέον σε σημαντικά λιγότερες ψήφους.
Τι συμβαίνει στην δική μας περίπτωση;
Ουσιαστικά έχουν συμβεί και τα δύο:
— Έχουμε σημαντική σταδιακή μείωση του εκλογικού σώματος (ενώ ο πληθυσμός παραμένει “στάσιμος“), αλλά με όλο και μικρότερη συμμετοχή των πολιτών, δηλαδή με όλο και χαμηλότερο αριθμό ψηφοφόρων.
— Κι έχουμε ταυτόχρονα μείωση του ποσοστού που αθροίζουν κάθε φορά τα δύο μεγαλύτερα κόμματα. Χώρια που το ένα από τα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας – το ΠΑΣΟΚ – έχει βρεθεί πλέον με μονοψήφιο ποσοστό, και στη θέση του έχει αναδειχθεί ένα άλλο: ο ΣΥΡΙΖΑ. Ο οποίος, όμως, “κατάφερε” μετά από μια πενταετία διακυβέρνησης να δημιουργήσει μεγάλες απωθήσεις στο εκλογικό σώμα. Και να μη πείθει εύκολα ως “εναλλακτική λύση“…
Για να έχετε μια εικόνα, οι περισσότεροι που ψήφισαν ποτέ στην Ελλάδα ήταν γύρω στα 7,5 εκατομμύρια ψηφοφόροι, στις εκλογές του 2004.
Αυτός ο συνολικός αριθμός υποχώρησε σταδιακά στα 7 εκατομμύρια το 2009 (δηλαδή “χάθηκε” τότε περί το μισό εκατομμύριο ψηφοφόρων!) κι ύστερα έπεσε κάτω κι από τα 6 εκατομμύρια…
Στις δεύτερες εκλογές του 2015 (Σεπτέμβρης) το εκλογικό σώμα έπεσε στα 5,5 εκατομμύρια.
Ενώ στις εκλογές του 2019 (Ιούλιος) ψήφισαν γύρω στα 5,7 εκατομμύρια.
Υπάρχουν, λοιπόν, ήδη 1,8 εκατομμύρια ψηφοφόρων που “λείπουν” (ενώ ο συνολικός πληθυσμός παραμένει “σταθερός“).
Σχεδόν ένας στους τέσσερις (από το “ενεργό” εκλογικό σώμα) πια δεν ψηφίζει! Κι αυτό είναι σοβαρό…
* Ταυτόχρονα, τα δύο μεγάλα κόμματα έπαιρναν πάντα αθροιστικά πάνω από 85% του εκλογικού σώματος!.
Αυτό άλλαξε μετά το 2009!
Το 2012, στις πρώτες εκλογές του Μαΐου, τα δύο μεγαλύτερα κόμματα άθροισαν μαζί… 35%! (λιγότερο απ’ όσο παλαιότερα έπαιρνε μόνο του το δεύτερο κόμμα…)
Στις αμέσως επόμενες, που έγιναν τον Ιούνιο του 2012, τα δύο μεγαλύτερα κόμματα (με δεύτερο τον ΣΥΡΙΖΑ πλέον κι όχι το ΠΑΣΟΚ), άθροισαν 57%.
Το 2015 τα δύο μεγάλα κόμματα άθροισαν γύρω στο 64%.
Ενώ το 2019, τα άθροισμα ποσοστών των δύο μεγαλύτερων κομμάτων εξουσίας ξεπέρασε λίγο το 70%. Αλλά δεν πλησίασαν την παλιά περίοδο του “δικομματισμού“.
Στις επερχόμενες εκλογές τα αθροιστικά ποσοστά των δύο πρώτων προβλέπονται αισθητά χαμηλότερα από το 70%…
Δεν επιστρέφουμε στο δικομματισμό…
Κι αυτή η εικόνα είναι μάλλον “απατηλή“, διότι πρόκειται για σχετικά “ψηλά ποσοστά” με αισθητά χαμηλότερο αριθμό συνολικών ψηφοφόρων…
* Από το 1977 μέχρι το 2009, επί τριάντα χρόνια και πλέον, το αντισυστημικό φαινόμενο ήταν αμελητέο: Ψήφιζαν όλοι και οι συντριπτικά περισσότεροι πήγαιναν στο ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα.
Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Αλλά γι’ αυτήν την αλλαγή δεν μιλάει κανείς….
Σήμερα οι δημοσκόποι ξέρουν ότι η αποχή ΔΕΝ θα πέσει! Είναι πολύ πιθανό να αυξηθεί. Τουλάχιστον στις πρώτες εκλογές (της 21ης Μαΐου).
Πώς το ξέρουν;
Από δύο ενδείξεις:
— Πρώτον, στις μετρήσεις που κάνουν είναι σημαντικά αυξημένος ο αριθμός όσων αρνούνται να απαντήσουν.
— Και δεύτερον, κι από όσους απαντούν, είναι διογκωμένα τα ποσοστά της λεγόμενης “γκρίζας ζώνης“, όσων δηλαδή αρνούνται να τοποθετηθούν υπέρ ενός κόμματος, δηλώνουν “δεν ξέρω”, “δεν έχω αποφασίσει” κλπ.
Αυτοί που δεν απαντούν καθόλου είναι ως ποσοστό σχεδόν διπλάσιοι απ’ όσο παλαιότερα. Από λίγο πάνω από 20% των ερωτωμένων, φτάνει κάποτε και πάνω από 40%!
Ενώ η “γκρίζα ζώνη” όσον απαντούν έχει κι αυτή διογκωθεί αισθητά (από 8-10% σε 15%!
Σχεδόν διπλασιασμός και όσων δεν απαντούν καθόλου και όσων δηλώνουν “αναποφάσιστοι” από όσους τελικά απαντούν.
Αυτό προεξοφλεί σημαντικά μεγαλύτερη αποχή.
Δεν ξέρουμε πόσο μεγαλύτερη πιθανότατα το εκλογικό σώμα να σημειώσει αρνητικό ρεκόρ – δηλαδή να πέσει κάτω από τα 5,5 εκατομμύρια του 2015…
Μπορεί (θεωρητικά, τουλάχιστον), να πέσει και ως τα 5,2 εκατομμύρια…
Τι σημαίνει αυτό για τα εκλογικά ποσοστά;
Αν η αποχή ήταν “ισομερώς κατανεμημένη“, αν δηλαδή έπληττε αναλογικά όλους το ίδιο, τότε, μόνο από την αποχή τα εκλογικά ποσοστά των κομμάτων ΔΕΝ θα επηρεάζονταν καθόλου. Αλλά κάτι τέτοιο ΔΕΝ συμβαίνει στην περίπτωσή μας…
Μπορούμε βασίμως να υποθέσουμε ότι η αύξηση της αποχής ΔΕΝ θα πλήξει όλους το ίδιο. Θα πλήξει αναλογικά περισσότερο τη ΝΔ. Κι αυτό γιατί η ΝΔ βρίσκεται στην κυβέρνηση. Αλλά και γιατί οι οπαδοί της ΝΔ είναι πιο “επιρρεπείς” να απέχουν.
Για παράδειγμα το 2009 το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές πανηγυρικά με τις ίδιες ακριβώς ψήφους που είχε χάσει τις εκλογές το 2004 – επίσης “πανηγυρικά“.
Κέρδισε με όσες ψήφους είχε χάσει πέντε χρόνια πριν! Αλλά με πολύ μεγαλύτερο ποσοστό…
Ο λόγος ήταν γιατί ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων της ΝΔ του 2004 (περί τις 600 χιλιάδες περίπου) δεν πήγαν να ψηφίσουν το 2009! Με αποτέλεσμα να μειωθεί το εκλογικό σώμα και να “διογκωθούν” τα ποσοστά όλων των υπολοίπων.
Οι νεοδημοκράτες λοιπόν, όταν είναι “δυσαρεστημένοι“, έχουν την τάση να πηγαίνουν σε αποχή μαζικά.
(Αντίθετα, όταν οι Κεντροαριστεροί ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ ήταν πολύ δυσαρεστημένοι, έφυγαν από το ΠΑΣΟΚ, αλλά δεν πήγαν σπίτι τους! Το 2012 οι μισοί σχεδόν πήγαν στο ΣΥΡΙΖΑ, το ένα τέταρτο περίπου παρέμειναν στο ΠΑΣΟΚ και το 20% μετακινήθηκαν τότε προς τη ΝΔ)…
Βλέπουμε λοιπόν, ότι οι Νεοδημοκράτες είναι πιο επιρρεπείς στην αποχή, και ζούμε σε μια περίοδο που υπάρχει γενικευμένη αντισυστημική διάθεση, ενώ -επιπροσθέτως- οι επερχόμενες εκλογές είναι “χαλαρές“, λόγω απλής αναλογικής.
Άρα είναι πιθανό η αποχή, όχι απλώς να είναι αρκετά μεγαλύτερη από το συνηθισμένο, αλλά και να πλήξει δυσανάλογα τη ΝΔ.
Τι σημαίνει αυτό;
Ότι τελικά η διαφορά θα είναι, ενδεχομένως μικρότερη απ’ την “προβλεπόμενη” σήμερα.
Κι έτσι, ενώ η ΝΔ εξακολουθεί να παραμένει “πρώτο κόμμα” στις δημοσκοπήσεις, η διαφορά με το δεύτερο θα είναι πιθανότατα μικρότερη απ’ αυτή που “βρίσκουν” τώρα οι δημοσκοπήσεις.
Ενώ, αν η διαφορά στις δημοσκοπήσεις “μικρύνει”, τότε το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να ανατραπεί.
Πόσο πιθανό είναι να συμβεί αυτό;
Η σύντομη απάντηση τώρα είναι: όχι ιδιαίτερα πιθανό.
Η πιο ακριβής απάντηση είναι: πάντως όχι απίθανο!
Να θυμόμαστε ωστόσο, ότι αυτό που μετράνε οι δημοσκοπήσεις είναι αυτό που δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν όσοι απαντούν. Κι ύστερα “κατανέμουν” τους “αναποφάσιστους” με βάση τις προτιμήσεις όσων έχουν ήδη αποφασίσει.
Δεν μπορούν να μετρήσουν με σχετική ασφάλεια, τη συνολική αποχή, ούτε την αντί-συστημική συμπεριφορά μεγάλου μέρους του εκλογικού σώματος (ιδιαίτερα των νέων), ούτε την επίπτωση της “χαλαρής ψήφου“.
— Όσο η δημοσκοπική διαφορά υπέρ της ΝΔ είναι πάνω από 3,5 μονάδες η “πρωτιά” της είναι σχετικά “ασφαλής” – αν και στην πραγματικότητα θα είναι μάλλον μικρότερη από αυτήν που μετριέται τώρα.
— Αν η διαφορά που βρίσκουν οι δημοσκόποι είναι μεταξύ 2,5 με 3,5 μονάδες τα πράγματα είναι αρκετά πιο δύσκολα.΄
— Κι αν η διαφορά που βρίσκουν οι δημοσκόποι πέσει κάτω από 2 μονάδες, τότε είναι πιθανή ακόμα και “ανατροπή“.
Για την ώρα δεν είμαστε εκεί.
Αλλά δεν είμαστε και πολύ μακριά.
* Το πρώτο συμπέρασμα όλων των παραπάνω, είναι ότι το καλύτερο που έχει να κάνει η ΝΔ είναι να αυξήσει τη “συσπείρωσή” των οπαδών της – κι όχι να “κυνηγάει” ψηφοφόρους από άλλα κόμματα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ τα “καταφέρνει” μια χαρά, μόνος του, να… “διώχνει” δυνητικούς ψηφοφόρους. Η ΝΔ πρέπει τώρα, κυρίως, να συσπειρώσει τους δικούς της.
Και να θυμόμαστε: αν στις εκλογές του Μαΐου η διαφορά των δύο πρώτων είναι σχετικά μικρή, τότε ο δεύτερος γύρος μπορεί να εξελιχθεί σε ντέρμπυ.
Μια αδύναμη δικομματική κυβέρνηση μετά τον Ιούλιο, ή μια τρικομματική, πολύ περισσότερο, θα είναι ολέθριες για τον τόπο.
Μια δι-κομματική θα είναι αδύναμη και εύθραυστη (ιδιαίτερα χωρίς τους εξωγενείς “καταναγκασμούς” των μνημονίων).
Ενώ μια τρι-κομματική, θα είναι ακόμα χειρότερη:
Δεν θα είναι κυβέρνηση “οικουμενικής ευθύνης”, αλλά “οικουμενικής ανευθυνότητας”.
Όλοι θα “συμμετέχουν“, αλλά στην ουσία, κανείς δεν θα κυβερνά!
Θα είναι πιο εύκολο να της επιβληθούν “λύσεις” απ’ έξω, είτε στα εθνικά θέματα, είτε στα γεωπολιτικά, είτε στα ενεργειακά, είτε στην Οικονομία.
Και ΔΕΝ θα της επιβληθούν “καλές λύσεις“.
Θα της επιβληθούν πιθανότατα ολέθριες συνθηκολογήσεις!
Χώρια που σε μια τέτοια περίπτωση – αν τελικά προκύψει “τρικομματική” – η χώρα κινδυνεύει να βρεθεί με κύρια “αντιπολίτευση” το Κόμμα του Κασσιδιάρη ή το Κόμμα του Βαρουφάκη!
ΥΓ. Το “διακύβευμα” που αναδεικνύεται πλέον, να προχωρήσουν μετά τις εκλογές και με “διακομματική συναίνεση” οι “Πρέσπες του Αιγαίου“, είναι αρκετό για να φέρει ισχυρή επανα-συσπείρωση στη ΝΔ.
Κάτι τέτοιο στους οπαδούς της έχει μεγάλη “απήχηση” και μοιάζει ιδιαίτερα επικίνδυνο…
Και μάλιστα είναι ιδιαίτερα “πειστικό” για τους ψηφοφόρους της ΝΔ, που σκέφτονται σήμερα να μην πάνε να ψηφίσουν καθόλου!
Αλλά αυτό σημαίνει ότι η ίδια η ΝΔ το αναδεικνύει προεκλογικά ως κίνδυνο, για να το αποκλείσει! Για να το “σκοτώσει“…
Σήμερα το αφήνει να αιωρείται!
Διώχνοντας αυτούς που, πρωτίστως, θα έπρεπε σήμερα να ξανά-συσπειρώνει!
Αυτό πρέπει άμεσα να αλλάξει. Και μπορεί να αλλάξει (ακόμα)…
Αρκεί να πει:
— Προσπαθούν να μας αποδυναμώσουν στις εκλογές, για να φέρουν “Πρέσπες του Αιγαίου” μετά τις εκλογές.
Αυτό, από μόνο του, θα μπορούσε ίσως να επιτύχει τη μεγαλύτερη επανα-συσπείρωση στις τάξεις της ΝΔ.
Φτάνει, βέβαια, να το πει πειστικά…
Κι όχι να αφήνει να εννοείται το ακριβώς αντίθετο!
