Στην πολυπαραγοντική εξίσωση αντιμετώπισης της πανδημίας έχει προστεθεί ακόμη ένα στοιχείο που δυσχεραίνει την επίλυση του προβλήματος. Οι μεταλλάξεις κορωνοϊού αποτελούν κατά κάποιο τρόπο σπαζοκεφαλιά στους κύκλους της επιστημονικής κοινότητας, καθώς φαίνεται να οδηγούν σε επανασχεδιασμό της στρατηγικής για τους εμβολιασμούς.
Ο στόχος επίτευξης της ανοσίας φαντάζει ακόμη δυσκολότερος από τη στιγμή που τα περισσότερα εμβόλια κορωνοϊού χάνουν μέρος της αποτελεσματικότητάς τους όταν έρχονται αντιμέτωπα με τη νοτιοαφρικανική μετάλλαξη που διασπείρεται όλο και ταχύτερα στον πλανήτη.
Η ανακούφιση που επικράτησε ύστερα από τη διαπίστωση ότι τα εμβόλια αντιμετωπίζουν τη βρετανική μετάλλαξη, φάνηκε να μετατρέπεται σε αγωνία όταν η συζήτηση έφτασε στην αφρικανική παραλλαγή.
Κορυφαίοι λοιμωξιολόγοι διαπιστώνοντας την ιδιαιτερότητα της κατάστασης μιλούν για ένα ισχυρό τρίτο κύμα πανδημίας, ενώ κρούουν το καμπανάκι για προσφυγή σε όσο το δυνατόν γρηγορότερη κάλυψη του πληθυσμού με εμβόλια.
Στο τραπέζι, πάντως, βρίσκεται και η χορήγηση τρίτης δόσης του εμβολίου το φθινόπωρο.
Κορυφαίοι λοιμωξιολόγοι διατείνονται ότι η ανοσία δεν είναι εύκολη υπόθεση από τη στιγμή που στο «παιχνίδι» έχει μπει η νοτιοαφρικανική μετάλλαξη.
Συγκεκριμένα τα εμβόλια των AstraZeneca, Novavax και Janssen, χάνουν κατά 60% την αποτελεσματικότητά τους στην περίπτωση αντιμετώπισης της νοτιοαφρικανικής μετάλλαξης.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα εμβόλια των Pfizer/BioNTech and Moderna που ως ένα βαθμό χάνουν την ισχύ απέναντι στον ιό.
Η Σάρα Γκίλμπερτ, καθηγήτρια εμβολιολογίας στην Οξφόρδη, δήλωσε στο BBC ότι ακόμη και αν τα εμβόλια δεν μειώνουν σημαντικά τα κρούσματα, σώζουν ζωές. «Μπορεί να μην μειώσουμε τον συνολικό αριθμό περιπτώσεων, αλλά υπάρχει ακόμη προστασία από θανάτους, νοσηλεία και σοβαρές ασθένειες», τόνισε.
«Αυτό είναι πολύ σημαντικό για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, ακόμα κι αν έχουμε ήπιες και ασυμπτωματικές λοιμώξεις», συμπλήρωσε.
Ο Ράβι Γκάπτα, καθηγητής κλινικής μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, δήλωσε ότι η διακοπή της διασποράς κορωνοϊού θα απαιτούσε την παροχή τεράστιου αριθμού δόσεων εμβολίου.
«Πιθανότατα πρέπει να στραφούμε στην προστασία των ευάλωτων, με τα καλύτερα εμβόλια που έχουμε, αν και δεν σταματούν τη μόλυνση, πιθανότατα αποτρέπουν τους θανάτους», σημείωσε.
Η νέα συζήτηση που έχει ανοίξει αφορά στον επανασχεδιασμό των εμβολίων.
Πόσο εύκολο είναι να επανασχεδιαστούν τα εμβόλια
Εξαρτάται από το εμβόλιο. Τόσο της AstraZeneca όσο και της Pfizer περιέχουν γενετικές οδηγίες για την πρωτεΐνική ακίδα που καλύπτει την επιφάνεια του ιού. Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα συναντά την ακίδα, αναπτύσσει στρατό αντισωμάτων και Τ κυττάρων που στη συνέχεια προετοιμάζονται να επιτεθούν στον ιό. Η ανανέωση του εμβολίου δεν είναι δύσκολη: οι επιστήμονες απλά αντικαθιστούν τον γενετικό κώδικα για την παλιά πρωτεΐνική ακίδα με τον κωδικό για την πρωτείνική ακίδα τη νέας παραλλαγής.
Πόσο καιρό απαιτεί ο επανασχεδιασμός
Το εμβόλιο μπορεί να επανασχεδιαστεί σε υπολογιστή εντός ημερών. Αυτό που χρειάζεται περισσότερο χρόνο είναι η κατασκευή, η δοκιμή και, στη συνέχεια, η παραγωγή μεγάλης κλίμακας. Μικρές παρτίδες επανασχεδιαζόμενου εμβολίου θα μπορούσαν να είναι έτοιμες, για δοκιμή, εντός ενός ή δύο μηνών από την απόφαση για ανανέωση του σκευάσματος.
Οι δόσεις του νέου εμβολίου θα χορηγηθούν στη συνέχεια στο εργαστήριο για να διαπιστωθεί η ανοσοαπόκριση και να επιβεβαιωθεί ο βαθμός ασφάλειας. Οι ρυθμιστικές αρχές αποφασίζουν ποιες δοκιμές θα χρειαστούν για την διασφάλιση της αποτελεσματικότητας. Είναι μάλλον απίθανο να απαιτήσουν οι αρχές τα εμβόλια να περάσουν από έναν εντελώς νέο γύρο κλινικών δοκιμών.
Όπως συνέβη και την πρώτη φορά, οι ρυθμιστικές αρχές εξετάζουν τα δεδομένα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας, ώστε οι δόσεις να μπορούν να διανεμηθούν, μόλις το εμβόλιο λάβει έγκριση.
Θα χρειαστεί εκ νέου εμβολιασμός;
Το πρόγραμμα εμβολιασμού κορωνοϊού ενδεχομένως να ακολουθήσει την πορεία αυτού της γρίπης, που χορηγείται σε ετήσια βάση, καθώς το εμβόλιο κατά του ιού της γρίπης ανανεώνεται κάθε χρόνο ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν.
