Γράφει ο Θανάσης Κ.
Στις 17 Αυγούστου του 1999, έγινε ο μεγάλος σεισμός του Ισμίτ στην Τουρκία. Με 17 χιλιάδες επίσημα καταγεγραμμένους νεκρούς τότε (ανεπισήμως ίσως ο αριθμός να είναι διπλάσιος).
Η Ελλάδα – και τότε – έσπευσε πρώτη να στείλει βοήθεια, την ΕΜΑΚ. Η Τουρκική κοινή γνώμη αντέδρασε θετικά και με “μεγάλη ευγνωμοσύνη”.
“Ευχαριστούμε γείτονες” έγραφαν μεγάλες επιγραφές στις τουρκικές πόλεις.
Τρείς βδομάδες αργότερα, στις 11 Σεπτεμβρίου του 1999, έγινε μεγάλος σεισμός και στην Αθήνα. Ήταν βέβαια, εντελώς άλλης τάξης μεγέθους. Εδώ οι νεκροί έφτασαν τους 143. Ήταν πια η σειρά της Τουρκίας να στείλει κι εκείνη τα δικά της σωστικά συνεργεία στην Αθήνα.
Ανάμεσα στις δύο χώρες δημιουργήθηκε τότε μια έντονη συναισθηματική σύνδεση. Συμβολικά τουλάχιστον, στις δύσκολες στιγμές σπεύδουμε ο ένας στο πλευρό του άλλου.
Το κλίμα αυτό προκάλεσε τότε τη «διπλωματία των σεισμών». Μια προσωρινή “τήξη των πάγων” ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκίας.
Πόσο κράτησε αυτό; Όχι πολύ.
Τι συνέπειες είχε;
Ουσιαστικά καμία…
* Στην πραγματικότητα ακολούθησε η Συμφωνία του Ελσίνκι, το Δεκέμβριο του 1999. Όπου αποδεσμεύτηκε η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ από τη λύση του Κυπριακού (πράγμα ευνοϊκό για την Ελλάδα), αλλά αποδεσμεύτηκε και η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ από την επίλυση των Ελληνοτουρκικών διαφορών. Δηλαδή η Ελλάδα δεσμεύτηκε να ΜΗΝ υποβάλει βέτο στην ένταξη της Τουρκίας (πράγμα ευνοϊκό για την Τουρκική ένταξη).
Ταυτόχρονα, Ελλάδα και Τουρκία δεσμεύτηκαν στο Ελσίνκι να λύσουν τις διαφορές τους “ειρηνικά”, αλλά, αν δεν τα κατάφερναν να προσφύγουν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Αυτή η δέσμευση ΔΕΝ ήταν καθ’ οιονδήποτε τρόπο… “δεσμευτική” για τις δύο χώρες, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια!
Το 2004 τα ελληνοτουρκικά δεν είχαν επιλυθεί, οι δύο χώρες δεν είχαν καταφέρει να υπογράψουν συνυποσχετικό για προσφυγή στη Χάγη, αλλά η Τουρκία έγινε τότε και επισήμως υποψήφια χώρα μέλος της ΕΕ, χωρίς καν να έχει αναγνωρίσει την… ύπαρξη της Κυπριακής δημοκρατίας, η οποία στο μεταξύ είχε γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ!
Το πράγμα είχε λειτουργήσει τελικά υπέρ της Τουρκίας!
* Κι ακόμα χειρότερα! Στη Συμφωνία του Ελσίνκι αναγνωρίζονταν “συνοριακές και άλλες συναφείς” διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο. Πράγμα που εκ των πραγμάτων αποτελούσε “έμμεση αναγνώριση” των γκρίζων ζωνών που είχε επιβάλλει η Τουρκία ήδη μετά την κρίση των Ιμίων (1996) και μετά τη συμφωνία της Μαδρίτης (1997).
Μέχρι σήμερα η Ελλάδα διακηρύσσει ότι μόνη διαφορά με την Τουρκία είναι η υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ. Οι “συνοριακές και άλλες συναφείς διαφορές” είναι έννοια σαφώς ευρύτερη και μπορεί να θεωρηθεί ότι περιλαμβάνει γκρίζες ζώνες, αμφισβήτηση κυριαρχίας, αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης, δηλαδή όλα τα ζητήματα που η Τουρκία έθεσε ΜΕΤΑ τη Συμφωνία του Ελσίνκι.
Η “διπλωματία των σεισμών” του 1999, δεν οδήγησε στο “μαλάκωμα” της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας. Επιτάχυνε το “γκριζάρισμα” του Αιγαίου, ενώ η Τουρκία ανακάλυπτε έκτοτε και έθετε συνεχώς καινούργιες “ελληνοτουρκικές διαφορές” που ως τότε δεν υπήρχαν.
Η Ελλάδα απλώς αποδέχθηκε σιωπηλώς, ότι υπάρχουν “συνοριακές και άλλες συναφείς διαφορές” μη κατονομαζόμενες τότε που αργότερα τις βρήκε μπροστά της…
Αυτά ήταν τότε τα αποτελέσματα της “διπλωματίας των σεισμών”.
Που αργότερα καταγράφηκε ως “παραδοξολόγημα” της εποχής, ή ως “ελληνική αφέλεια”. Και ουδείς την μνημονεύει έκτοτε…
Μέχρι που ήλθε ο πρόσφατος νέος (πολύ πιο) φονικός σεισμός στην Τουρκία, και ξαφνικά επιστρέψαμε σε ένα αντίστοιχο κλίμα “διπλωματίας σεισμών”.
Που πριν 24 χρόνια είχε αποτύχει και σήμερα την… “επαναφέρουμε”!
* Βεβαίως τα πράγματα σήμερα είναι πολύ διαφορετικά.
–Τα θύματα του σεισμού είναι πολύ περισσότερα: πέρα από τις 40 χιλιάδες ήδη καταγεγραμμένους νεκρούς, αν υπολογιστούν και οι “αγνοούμενοι” στις περιοχές που επλήγησαν (και οι πιθανότητες να βρεθούν ζωντανοί μειώνονται δραματικά όσο περνούν οι ώρες), εκφράζονται φόβοι ότι θα μιλάμε πλέον για αρκετά πάνω από 100-150 χιλιάδες νεκρούς δηλαδή πενταπλάσιοι ως και δεκαπλάσιοι απ’ ό,τι το 1999…!
–Ύστερα, η Τουρκία βρίσκεται ουσιαστικά εν όψει εκλογών, οι οποίες όμως είναι πολύ πιθανό να αναβληθούν, τουλάχιστον για μερικούς μήνες.
–Ύστερα, θεωρείται ότι ο Ερντογάν βρισκόταν, έτσι κι αλλιώς, σε δεινή οικονομική θέση πριν από το σεισμό και μετά το σεισμό η θέση του είναι πλέον “απελπιστική”. Ή αυτό τουλάχιστον ακούγεται εκτός Τουρκίας…
Άρα αυτή τη φορά, λέει, τον Ερντογάν “δεν τον παίρνει” να συνεχίσει τους “λεονταρισμούς” του έναντι της Ελλάδος…
Συνεπώς αυτή τη φορά το “μαλάκωμα” του Ερντογάν είναι σχεδόν “αναπόφευκτο”, ο ίδιος δεν έχει και άλλη επιλογή, ούτε περιθώρια να κάνει κάτι άλλο, και η “διπλωματία των “σεισμών” μπορεί να αποδώσει.
Αυτό ακούγεται “λογικό”, αλλά είναι πια το αποκορύφωμα του …”ευσεβιτο-ποθισμού”!
Δηλαδή εκλαμβάνουμε τους “ευσεβείς πόθους” μας ως “πραγματικότητα”.
Πράγμα εξαιρετικά επικίνδυνο.
— Πρώτα-πρώτα, τα οικονομικά της Τουρκίας είναι πλέον πολύ “αφανή”. Επισήμως η χώρα είχε στερέψει από συναλλαγματικά αποθέματα εδώ και ενάμιση χρόνο! Στην πραγματικότητα τροφοδοτείται από ενέσεις της “γκρίζας” οικονομίας, είτε από απευθείας βοήθεια από το Κατάρ, αργότερα και από τα Εμιράτα (εν μέρει υπό την μορφή βοήθειας και εν μέρει με τη μορφή δανεισμού, ενός ανακυκλούμενου ομολόγου που μπορεί να μετατραπεί σε επένδυση αργότερα – κάτι αντίστοιχο λέγεται ότι συμβαίνει κι από τη Σαουδαραβία τελευταία).
Από τον περασμένο Φεβρουάριο υπάρχει και μια άγνωστη εισροή ρωσικών κεφαλαίων (δεκάδων δισεκατομμυρίων), που εν μέρει παρακάμπτουν μέσω Τουρκίας τις δυτικές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, εν μέρει ανταμείβουν την Τουρκία που δεν εφάρμοσε τις δυτικές κυρώσεις.
Το σύνολο των ποσών που αφανώς είχαν εισρεύσει στην Τουρκία από Άραβες και Ρωσία τον τελευταίο ενάμιση χρόνο υπολογίζεται σε 50 δισεκατομμύρια τουλάχιστον.
Επί πλέον η Τουρκία πρόκειται να εισπράξει δεκάδες δισεκατομμύρια από τη Δύση ως βοήθεια για τους σεισμούς. Άλλα απ’ αυτά ως “ανθρωπιστική βοήθεια” κι άλλα ως έκτακτη βοήθεια για την ανοικοδόμηση των σεισμοπλήκτων περιοχών.
Όλα αυτά θα τα διαχειριστεί (δηλαδή θα τα μοιράσει) ο ίδιος ο Ερντογάν – ιδιαίτερα αν οι εκλογές αναβληθούν, έστω και για λίγους μήνες.
Άρα η δοκιμαζόμενη τουρκική οικονομία είναι πολύ πιθανό να δεχθεί μια ισχυρή πρόσθετη ένεση χρηματοδότησης τους επόμενους μήνες.
Μέχρι τώρα την χρηματοδοτούσαν “εκτάκτως” και “αφανώς”, οι εχθροί των δυτικών κυρώσεων (μέσα σε αυτούς συγκαταλέγονται πλέον, πέραν της Ρωσίας, και όλοι οι Άραβες και οι Κινέζοι).
Τώρα προστίθενται, λόγω σεισμών, και οι Δυτικοί, εμφανώς αυτή τη φορά…
Από την άλλη πλευρά το “κόστος” της Τουρκίας από μια “στιγμιαία” κρίση με Ελλάδα δεν ξεπερνά μερικές δεκάδες (ή το πολύ εκατοντάδες) εκατομμύρια.
Συνεπώς, πρόκειται για κόστος άλλης τάξης μεγέθους.
Συμπέρασμα, ΔΕΝ υπάρχει σοβαρός “οικονομικός περιορισμός” για τον Ερντογάν που να τον αποτρέπει να προκαλέσει μια στιγμιαία ελληνοτουρκική κρίση.
Μια τέτοια στιγμιαία κρίση, θα στοιχίσει στον Ερντογάν ελάχιστα, αλλά μπορεί να του αποδώσει πολλά! Εσωτερικά και εξωτερικά…
Στην Ελλάδα, αντίθετα, θα στοιχίσει πανάκριβα, αν αιφνιδιαστούμε (καθώς περιμένουμε “μαλάκωμα” του Ερντογάν), αν δεν αντιδράσουμε καίρια, ή αν συρθούμε μετά από άτακτη υποχώρηση σε διαπραγματεύσεις από θέση αδυναμίας…
* Ύστερα όταν μιλάμε για τον Ερντογάν, καλό είναι να μην συζητάμε με βάση τι “τον παίρνει” ή “δεν τον παίρνει” να αποτολμήσει…
Ο Ερντογάν παίρνει ρίσκα που “σύγχρονοι δυτικοί ηγέτες” υπό κανονικές συνθήκες ΔΕΝ θα έπαιρναν εύκολα!
Άλλοτε του βγαίνουν, άλλοτε όχι. Όταν του βγαίνουν, το εκμεταλλεύεται στο έπακρο. Όταν δεν του βγαίνουν, κάνει “διόρθωση πορείας” προσαρμόζεται και επιμένει στην ίδια στρατηγική, αλλάζοντας ενδεχομένως “συμμάχους”.
— Δεν τον έπαιρνε να ρίξει ρωσικό πολεμικό αεροσκάφος στη Συρία το Νοέμβριο του 2015. Το έκανε. Μετά αναγκάστηκε να ζητήσει ταπεινά “συγγνώμη” από τον Πούτιν. Λίγα χρόνια αργότερα εξελίχθηκε στον καλύτερο φίλο του Πούτιν στο ΝΑΤΟ. Και ένα από τους καλύτερους “πελάτες” της Ρωσίας…
Τον τελευταίο χρόνο κερδίζει τα μέγιστα εξυπηρετώντας τη Ρωσία…
Δεν του βγήκε το ρίσκο που πήρε όταν κατέρριπτε το ρωσικό αεροσκάφος, αλλά στο μεταξύ προσάρμοσε την στρατηγική του και εξακολουθεί να κερδίζει…
— Δεν τον έπαιρνε να αναμιχθεί στη Λιβύη. Η προστατευόμενη από τον ίδιο κυβέρνηση της Τρίπολης (υπό τον Σάρατζ τότε) κινδύνευσε να σαρωθεί.
Δεν έκανε πίσω, έστειλε μισθοφόρους να στηρίξουν τον Σάρατζ. Προς στιγμήν τα κατάφερε. Κι ύστερα γαλλικά αεροσκάφη Ραφάλ (αγνώστου προέλευσης!) σταμάτησαν την προέλαση των δικών του στη Λιβύη. Και κατέστρεψαν την τουρκική βάση στην Αλ Βατίγια.
Ο Ερντογάν, όμως, δεν έκανε πίσω, δέχθηκε μια λύση συμβιβασμού κι ύστερα εξακολούθησε να στηρίζει μια “φιλική” κυβέρνηση στη Λιβύη (υπό τον Ντμπέιμπα πλέον), που έχανε έδαφος – τώρα πια χάνει και σε διεθνή νομιμοποίηση” – αλλά εξακολουθεί να προωθεί το τουρκολυβικό μνημόνιο (σε βάρος της Ελλάδας).
Οι Ρώσοι (που στηρίζουν τους αντιπάλους του στη Λιβύη) δεν τον πιέζουν πια. Αλλά οι Αιγύπτιοι εξακολουθούν να είναι αντίθετοι με την Τουρκική επιρροή στη Λιβύη.
— Προσπάθησε να τα βρει και με τους Αιγύπτιους. Δεν τον έπαιρνε. Και δεν τα κατάφερε. Αλλά επιμένει.
— Προσπάθησε να τα βρει και με τους Ισραηλινούς. Τρείς φορές ως τώρα. Δεν τα κατάφερε. Αλλά επιμένει.
— Δεν τον έπαιρνε να χτυπήσει τους Κούρδους στη Συρία. Τους προστάτευαν οι Αμερικανοί και οι Γάλλοι (και οι Ισραηλινοί). Το έκανε πολλές φορές. Δεν κέρδισε όλα όσα επιδίωκε, αλλά δεν αποσύρθηκε κι όλα…
— Το 2020 προσπάθησε να κρατήσει τους θύλακες των τζιχαντιστών ανταρτών στο Ιντλίμπ της βόρειας Συρίας. Δεν τον έπαιρνε. Οι συριακές δυνάμεις επιτέθηκαν και νίκησαν τους δικούς του. Αναγκάστηκε σε μερική αναδίπλωση. Αλλά δεν τα εγκατέλειψε…
Ο Ερντογάν παίρνει ρίσκα συνεχώς, δημιουργεί εχθρούς συνεχώς, αλλάζει “συμμάχους” συνεχώς, αλλά σταθερά ρευστοποιεί ό,τι κάνει είτε του βγαίνει είτε όχι. Και σταθερά απομακρύνεται από ό,τι εμείς θεωρούμε “δυτική συμπεριφορά” – και από τη Δύση συνολικά…
* Σήμερα κρατά ένα πολύ σημαντικό ατού στα χέρια του: Μια ελληνοτουρκική κρίση – έστω και “στιγμιαία” – θα είναι πολύ σημαντική για τους αντιπάλους της Δύσης. Γιατί θα δημιουργήσει σοβαρό υπαρξιακό πρόβλημα στο ΝΑΤΟ!
Τη στιγμή που ο Πόλεμος της Ουκρανίας δεν πάει και τόσο καλά για τη Δύση.
Και πάντως η χρονική επέκταση του Πολέμου στην Ουκρανία δημιουργεί σοβαρά προβλήματα για τον αμυντικό ανεφοδιασμό της εκ μέρους της Δύσης (όπως ομολογούν πλέον ΟΛΕΣ σχεδόν οι σοβαρό δυτικές πηγές).
Οι αντίπαλοι της Δύσης ελέγχουν πλέον όλο και περισσότερο την Τουρκία, οι αντίπαλοί της Δύσης έχουν κάθε λόγο να “ενθαρρύνουν” τον Ερντογάν να προκαλέσει ρήγμα στο ΝΑΤΟ μέσω στιγμιαίας ελληνοτουρκικής κρίσης, κι εμείς… εκφράζουμε την “βεβαιότητα” ότι ήλθε η ώρα ξανά για “διπλωματία των σεισμών”!
Κι ότι ο σεισμός θα “μαλακώσει”, λέει, τον Ερντογάν γιατί “δεν το παίρνει πια να κάνει τίποτα”!
Αν αυτό δεν είναι ατόφιος ευσεβιτο-ποθισμός, τι ακριβώς είναι;
ΥΓ. Ακούγονται και φωνές στην Αθήνα που πιέζουν να πάμε ΤΩΡΑ σε συνυποσχετικό για τη Χάγη.
Γιατί τώρα μπορεί να γίνει κάτι που προσπαθούμε χωρίς επιτυχία εδώ και 21 χρόνια;
Γιατί έγινε ο σεισμός στην Τουρκία, λέει.
Στο μεταξύ η Τουρκία συνέχιζε τις παραβιάσεις εφτά μέρες ΜΕΤΑ τον σεισμό, κι ενώ η Ελληνική ΕΜΑΚ έσωζε Τούρκους παγιδευμένους στα χαλάσματα. Κι ύστερα οι παραβιάσεις σταμάτησαν. Προσωρινά…
Και ΜΕΤΑ απ’ αυτό, η Τουρκία επισήμως πρότεινε στη νέα Ισραηλινή κυβέρνηση να προωθήσει το φυσικό αέριο στην Ευρώπη με αγωγό μέσω Τουρκίας παρακάμπτοντας την Κύπρο και ακυρώνοντας πλήρως τον East-Med.
Αυτό το είχαν ξανά-προτείνει στο Ισραήλ την περίοδο 2018, δεν προχώρησε τότε και το προτείνουν ξανά τώρα! Μετά την Ελληνική βοήθεια στους σεισμόπληκτους της Τουρκίας για την οποία κατά τα άλλα μας εκφράζουν την … “ευγνωμοσύνη” τους!
Μας περνάνε για πολύ αφελείς, έτσι;
(Μπορείτε, εναλλακτικώς, να βάλετε, αντί για “αφελείς”, μιαν άλλη πολύ δημοφιλή ελληνική λέξη, που όμως δεν γράφεται. Μας περνάνε για πολύ μ….!)
Παρακαλώ, μη τους επιβεβαιώνουμε.
