Μετά από τρία χρόνια και τρεις μήνες που ο κορονοϊός εξελίχθηκε σε πανδημία που επηρέασε όλο τον πλανήτη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τον υποβάθμισε.
Συγκεκριμένα ο κορονοϊός δεν αποτελεί πλέον μια παγκόσμια κατάσταση έκτακτης υγειονομικής ανάγκης, ανακοίνωσε σήμερα ο ΠΟΥ, λέγοντας ότι η Covid πλέον ελέγχεται επαρκώς. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προς το τέλος της πανδημίας, η οποία έχει σκοτώσει περισσότερους από 6,9 εκατομμύρια ανθρώπους.
«Με μεγάλη ελπίδα δηλώνω ότι η Covid-19 δεν συνιστά πλέον μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία σε διεθνές επίπεδο, δήλωσε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, εκτιμώντας ότι η πανδημία έχει οδηγήσει σε «τουλάχιστον 20 εκατομμύρια» θανάτους, αριθμός σχεδόν τριπλάσιος από τον επίσημο απολογισμό του Οργανισμού.
Η επιτροπή εκτάκτων καταστάσεων του ΠΟΥ, η οποία στις 30 Ιανουαρίου 2020 είχε κηρύξει ύψιστο επίπεδο συναγερμού για την Covid-19 ήρε σήμερα τον συναγερμό. Η άρση του μέτρου είναι ένα σημάδι της προόδου που έχει σημειώσει η ανθρωπότητα για την καταπολέμηση του ιού, αλλά ο ΠΟΥ έχει πει ότι η Covid-19 είναι εδώ για να μείνει, ακόμα κι αν δεν αποτελεί πλέον κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Μετάλλαξη, όχι εξαφάνιση
Περισσότερα από τρία χρόνια μετά την εμφάνισή του, ο νέος κορονοϊός που προκαλεί την Covid-19 εξακολουθεί να κυκλοφορεί σε όλο τον κόσμο, τους τελευταίους μήνες με διάφορες υποπαραλλαγές της Όμικρον.
Όμως, με την πάροδο του χρόνου και των κυμάτων της πανδημίας, ο αντίκτυπός του ιού σε νοσηλείες και σε θανάτους έχει μειωθεί σημαντικά, χάρη στο υψηλό επίπεδο ανοσίας που αποκτάται από τον εμβολιασμό ή/και τις λοιμώξεις.
Το σενάριο που προκρίνεται πλέον από πολλούς ειδικούς: ο ιός θα συνεχίσει να κυκλοφορεί αλλά σταδιακά θα γίνει «ενδημικός», με τακτικές αναζωπυρώσεις, κάπως σαν την εποχική γρίπη.
Ο ΠΟΥ αναμένει λοιπόν ότι η Covid θα περάσει σε μια φάση μικρών επιπτώσεων, με πιθανές κορυφώσεις, ειδικά σε εποχές του χρόνου όποτε οι άνθρωποι κινούνται περισσότερο σε εσωτερικούς χώρους.
Ωστόσο, ορισμένοι επιστήμονες δεν αποκλείουν τον κίνδυνο εμφάνισης νέων, πιο μολυσματικών παραλλαγών του ιού που ενδέχεται να προκαλούν μεγάλη θνησιμότητα.
Εξ ου και η σημασία, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, της παρακολούθησης για την έγκαιρη ανίχνευση αυτών των παραλλαγών, της βελτίωσης της πρόσβασης σε εμβόλια και θεραπείες, αλλά και της καταπολέμησης της παραπληροφόρησης.
Σε κάθε περίπτωση, ο ιός δεν θα εξαφανιστεί. «Θα ενταχθεί στο πάνθεον των ιών του αναπνευστικού συστήματος, όπως οι ιοί της γρίπης», είχε προβλέψει στα μέσα Απριλίου ο δρ Μάικλ Ράιαν, υπεύθυνος του προγράμματος για τη διαχείριση έκτακτων καταστάσεων του ΠΟΥ.
Και η εξάλειψη της Covid φαίνεται απίθανη: η ασθένεια ορισμένες φορές περνά απαρατήρητη, έχει μια φυσική δεξαμενή και το εμβόλιο δεν προστατεύει επ’ αόριστον.
Ο ρόλος των εμβολίων
Βασικό εργαλείο για την καταπολέμηση της πανδημίας: τα εμβόλια. Ο εμβολιασμός ήταν μαζικός μετά την εξαιρετικά γρήγορη ανάπτυξη των εμβολίων και τη διανομή τους.
Περισσότερες από 13 δισεκατομμύρια δόσεις έχουν χορηγηθεί παγκοσμίως, αλλά με πολύ άνιση πρόσβαση στα εμβόλια μεταξύ των φτωχών και των πλούσιων χωρών.
Παρότι τα εμβόλια εξακολουθούν να προστατεύουν καλά από σοβαρές μορφές της νόσου, δεν εμποδίζουν τη μετάδοση της Covid και η αποτελεσματικότητά τους φθίνει με την πάροδο του χρόνου.
Οι αναμνηστικές δόσεις εξακολουθούν να συνιστώνται, τουλάχιστον για τους πιο ευάλωτους, και είναι πλέον δυνατές με εμβόλια που στοχεύουν διάφορες παραλλαγές. Θα απαιτείται ετήσιος εμβολιασμός στο μέλλον; Το ερώτημα παραμένει αναπάντητο.
Συνεχίζεται η έρευνα για εμβόλια που δρουν πιο αποτελεσματικά και είναι πιο ισχυρά κατά των μολύνσεων και της μετάδοσης. Επίσης μελετώνται νέες μέθοδοι χορήγησης (ρινικά, δια στόματος, υποδόρια).
Από την πλευρά της θεραπειών, το φαρμακείο έχει μειωθεί μετά την επικράτηση της Όμικρον: μερικά απευθείας δρώντα αντιιϊκά και ένα μονοκλωνικό αντίσωμα.
Η πρόληψη, για παράδειγμα για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα σε εσωτερικούς χώρους, παραμένει πολύ ανεπαρκής για την καταπολέμηση, πέρα από την Covid, πολλών ασθενειών που μεταδίδονται με τα αερολύματα, κρίνουν ειδικοί.
Long Covid
Κόπωση, βήχας, δύσπνοια, περιοδικός πυρετός, απώλεια γεύσης ή όσφρησης, δυσκολία συγκέντρωσης, κατάθλιψη… η «μακροχρόνια Covid» εκδηλώνεται, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, με ένα ή περισσότερα συμπτώματα, στις περισσότερες περιπτώσεις εντός τριών μηνών μετά τη μόλυνση, επιμένει για τουλάχιστον δύο μήνες και δεν εξηγείται με καμία άλλη διάγνωση.
Η συχνότητα και τα αίτια αυτού του πολύπλοκου συνδρόμου παραμένουν αβέβαια.Ο Γκεμπρεγέσους δήλωσε στα τέλη Απριλίου ότι μία στις δέκα λοιμώξεις οδηγεί σε μακροχρόνια Covid, υποδηλώνοντας ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να χρειάζονται μακροχρόνια φροντίδα.
Αν και οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη αποσαφηνίσει αυτό το σύνδρομο, μελετώνται διάφορες υποθέσεις: επιμονή του Sars-CoV2 στον οργανισμό, διατήρηση μιας φλεγμονώδους κατάστασης μετά τη μόλυνση, σχηματισμός μικροθρόμβων…
Χωρίς μια καλύτερη κατανόηση, είναι δύσκολο να προσφερθεί η κατάλληλη φροντίδα, ενώ η μακροχρόνια Covid μετατρέπεται σε ένα θέμα δημόσιας υγείας για τα επόμενα χρόνια.
Επόμενη πανδημία
Μετά από περισσότερα από τρία χρόνια Covid, είναι ο κόσμος έτοιμος να αντιμετωπίσει μια πιθανή άλλη πανδημία; Ο εντοπισμός και η παρακολούθηση ιών ή βακτηρίων, γνωστών ή άγνωστων (“παθογόνα Χ”), είναι ένα από τα “κλειδιά”.
Περίπου το 60% με 70% των αναδυόμενων ασθενειών είναι ζωονόσοι, που προέρχονται από παθογόνα που μεταδίδονται από τα σπονδυλωτά ζώα στον άνθρωπο και αντίστροφα.
Όμως ισχυρά συστήματα πρόληψης και ετοιμότητας εξακολουθούν να «λείπουν σοβαρά», ο Ερυθρός Σταυρός ανησύχησε στα τέλη Ιανουαρίου. Η έλλειψη πολιτικής βούλησης και χρηματοδότησης ανησυχεί επίσης τους ειδικούς.
Πολύ περισσότερο που μελλοντικές υγειονομικές κρίσεις είναι πιθανό να συμβούν παράλληλα με κλιματικές καταστροφές.
Η ιδέα «One health» («Μία υγεία»), η οποία προωθεί μια παγκόσμια προσέγγιση με στενούς δεσμούς μεταξύ της υγείας των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος, είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.
