Αυτά που συνέβησαν τα τελευταία χρόνια στην Ανατολική Μεσόγειο, ανατρέπουν τα πάντα, μας αφορούν άμεσα, τώρα γίνονται δραματικά επίκαιρα, κυοφορούν εξελίξεις τις επόμενες μέρες, εβδομάδες, μήνες, αλλά στην Ελλάδα… δεν έχουμε πάρει χαμπάρι τίποτε!
Tου Θανάση Κ.
Δημιουργούνται ήδη τεράστιες ευκαιρίες, αλλά και πρωτοφανείς κίνδυνοι! Για την Ελλάδα…
Κι εμείς κοιμώμαστε!
Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να τα αποκωδικοποιήσουμε:
* Πρώτον, η λεγόμενη “Αραβική άνοιξη” ξεκίνησε από δω το 2011 – από την Αίγυπτο, τη Λιβύη και τη Συρία. Και εδώ τελειώνει.
Υπήρξε ένας ξεσηκωμός κατά των “γερασμένων” κοσμικών καθεστώτων της περιοχής – του Κανταφισμού, του Νασερισμού και του Μπάαθ, που υπήρξαν, για μια γενιά περίπου, “ήρωες” και “πρότυπα” των… “προοδευτικών δυνάμεων” στην Ευρώπη. Αλλά κατέρρευσαν σαν χάρτινοι πύργοι από λαϊκές εξεγέρσεις.
Που δεν ανέδειξαν όμως, δημοκρατίες, αλλά προκάλεσαν χάος, και οδήγησαν άλλοτε σε αιματηρούς εμφυλίους (Συρια και Λιβύη), άλλοτε στην προσωρινή επικράτηση του σουνιτικού τζιχαντισμού (Αίγυπτος) κι άλλοτε σε διαμελιστικά φαινόμενα (Λιβύη, Συρία). Τώρα όμως οι κοσμικές δυνάμεις έχουν αντεπιτεθεί, οι ισλαμιστές έχουν ηττηθεί ή βρίσκονται σε αναδίπλωση.
Ο ισλαμικό φονταμενταλισμός ηττάται “εντός έδρας”. Και γίνεται πιο επιθετικός εκτός έδρας – στη Δύση…
* Δεύτερον, η Δύση συνολικά τα έκανε… μαντάρα! Στην αρχή είδε με καλό μάτι την “Αραβική άνοιξη”, όταν ξέσπαγε, το 2011. Αλλά το μετάνιωσε. Και τελικά βγήκε κερδισμένη η Ρωσία, ιδιαίτερα στη Συρία…
Η Δυτική διπλωματία τα είδα όλα λάθος, τα έκανε όλα λάθος και βρέθηκε χωρίς παρουσία και με ελαττωμένη επιρροή σε ένα χώρο στρατηγικά τεράστιας σπουδαιότητας. Γιατί από εκεί περνάει μεγάλο μέρος του διεθνούς εμπορίου της (Σουέζ) κι από εκεί αντλεί σημαντικό μέρος των ενεργειακών της πόρων (πετρελαίου και αερίου)…
Η Τουρκία στήριξε την άνοδο των ισλαμιστών, κι ύστερα αναγκάστηκε – κυρίως από την κατακραυγή που προκάλεσαν τα εγκλήματα του ΙΣΙΣ στη Συρία – να αναδιπλωθεί. Και τώρα τους ισλαμιστές στηρίζει, αλλά πιο διακριτικά…
Η επικράτηση των κοσμικών δυνάμεων σε όλη την περιοχή, άφησαν το καθεστώς του φιλο-ισλαμιστή Ερντογάν με δυνάμει εχθρούς σε όλο το νότο του.
Η ίδια η τουρκική διπλωματία έκανε ό,τι μπορούσε για να μετατρέψει τους “δυνάμει” εχθρούς σε ορκισμένους εχθρούς!
Και από κοντά το Ισραήλ, το οποίο πριν την επικράτηση Ερντογάν είχε στρατηγική συμμαχία με την Τουρκία, έχει πια μετατραπεί σε σοβαρό στρατηγικό αντίπαλο της Τουρκίας!
Το Κεμαλικό καθεστώς, όπως και ο Νασερισμός, όπως και οι Μπαθιστές, ήταν όλα κοσμικά καθεστώτα. Βρίσκονταν σε μόνιμη σύγκρουση με τους ισλαμιστές των κοινωνιών τους. Τώρα στην Τουρκία ο Κεμαλισμός έχει ανατραπεί, ενώ στις άλλες χώρες, οι κοσμικές δυνάμεις έχουν επιβληθεί ξανά. Κι αυτό δημιουργεί μια μόνιμη αντιπαλότητά ανάμεσα στην Τουρκία και στους γείτονές της προς Νότον.
* Τρίτον, η Ελλάδα την ίδια εποχή, παρά την παρατεταμένη οικονομική της κρίση – ίσως και εξ αιτίας της – προχώρησε στη δημιουργία μιας τετραμερούς στρατηγικής σύγκλισης: Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ-Αιγύπτου.
Μέχρι πριν λίγα χρόνια αυτό ήταν αδιανόητο. Τώρα θεωρείται “δεδομένο”.
Τις αμέσως προσεχείς εβδομάδες, η Λιβύη είναι πολύ πιθανόν πια να ελεγχθεί από την κυβέρνηση Χαφτάρ, η οποία ήδη ελέγχει πάνω από 60% των εδαφών της, έχει σαρώσει από παντού τους ισλαμιστές και στηρίζεται από την γειτονική Αίγυπτο, της Σαουδική Αραβία και όλα τα κράτη του Κόλπου – πλην Κατάρ, το οποίο στηρίζει την “επίσημη κυβέρνηση του Σεντάρ στην Τρίοπολη”, όπως και η Τουρκία, άλλωστε…
Η Δύση επισήμως αναγνωρίζει την κυβέρνηση της Τριπόλεως, όπως και η ΕΕ, όπως και ο ΟΗΕ. Αλλά η ισχυρότερη χώρα της Δύσης, οι ΗΠΑ στρέφονται ήδη προς την κυβέρνηση της Βεγγάζης (του Χαφτάρ), η ισχυρότερη στρατιωτικά χώρα της ΕΕ, η Γαλλία στηρίζει κι εκείνη την κυβέρνηση της Βεγγάζης, η Ρωσία – καίτοι “σύμμαχος” της Τουρκίας, στηρίζει επίσης την κυβέρνηση της Βεγγάζης!
Αυτά που συμβαίνουν στη Λιβύη σήμερα δείχνουν την πλήρη ρευστοποίηση των διεθνών συσχετισμών και την ασυναρτησία των γεωπολιτικών εξελίξεων στην μείζονα περιοχή μας (άλλωστε και στη Συρία έχουμε αντίστοιχες ενδείξεις ρευστοποίησης και γεωπολιτικής ασυναρτησίας)…
Η κυβέρνηση Σεντάρ στην Τρίπολη ελέγχει μόλις το 5% των εδαφών της χώρας. Κι όταν θα πέσει, οι μόνοι που θα στενοχωρηθούν θα είναι οι Τούρκοι. Πρόκειται πια για κυβέρνηση – μαριονέτα της Τουρκίας…
Όταν θα καταρρεύσει η κυβέρνηση της Τρίπολης, τότε ουσιαστικά θα η τετραμερής θα γίνει πενταμερής: Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ- Αίγυπτος – και Λιβύη!
* Τέταρτον, η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου θεωρείται πολύ πιθανό να έχει τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων στο βυθό. Τα οποία μπορούν να καλύπτουν ποσοστό 40% της πανευρωπαϊκής ζήτησης για τα επόμενα 30 χρόνια. Τουλάχιστον…
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτά που βρίσκονται μέσα στην Κυπριακή και την Ελληνική ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο φτάνουν το 50% των συνολικών πιθανών αποθεμάτων ολόκληρης της περιοχής,
Αν προστεθούν και τα κοιτάσματα της Λιβύης, αυτό σημαίνει ότι οι χώρες της “πενταμερούς” μπορούν να καλύπτει πολύ πάνω από το 50% της Πανευρωπαϊκής ζήτησης αερίου για μια τριακονταετία τουλάχιστον!
Η πρώτη που “θίγεται” από αυτές τις εξελίξεις είναι η Ρωσία, που αποτελούσε ως τώρα το μεγαλύτερο προμηθευτή φυσικού αερίου στην Ευρώπη (και η οικονομία της στηρίζεται από τις εξαγωγές αερίου).
Η Ρωσία λοιπόν, έχει κάθε συμφέρον, να σπάσει αυτή η “πενταμερής”! Γι’ αυτό και ενισχύει τις προσπάθειες της Τουρκίας να “χωθεί” και εκείνη στο παιγνίδι των αποθεμάτων. Όσοι περισσότεροι διεκδικούν μερίδιο, κι όσο πιο τσακωμένοι είναι μεταξύ τους, τόσο ευκολότερα θα διατηρήσει η Ρωσία την μονοπωλιακή της δύναμη…
Το πρόβλημα είναι ότι η Τουρκία βρίσκεται για εντελώς διαφορετικούς λόγους σε σκληρή αντιπαράθεση με όλους τους υπόλοιπους – και με το Ισραήλ και με την Κύπρο και με την Αίγυπτο, και με την Ελλάδα, βεβαίως – αύριο και με τη Λιβύη…
Η Ρωσία προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την Τουρκία για να “σπάσει” την πενταμερή. Και η Ελλάδα είναι εκείνη που δημιούργησε την “τετραμερή” μέχρι τώρα, που θα εξελιχθεί, όσο νούπω, σε “πενταμερή”.
* Πέμπτον, η Ελλάδα πράγματι παίζει κρίσιμο γεωπολιτικό ρόλο:
— Για το Ισραήλ η πενταμερής είναι μεγάλη στρατηγική αναβάθμιση: για πρώτη φορά σπάει τη γεωπολιτική του απομόνωση και συγκλίνει στρατηγικά με άλλες χώρες της περιοχής – μεταξύ των οποίων και με τη μεγαλύτερη Αραβική χώρα, την Αίγυπτο. Πρώτη φορά, πραγματικά, που δημιουργείται ένας “ομφάλιος λώρος” που συνδέει το κράτος του Ισραήλ με τη Δύση: Ελλάδα και Κύπρος.
— Για το κοσμικό καθεστώς του Σίσι στην Αίγυπτο, η συμμαχία με Ελλάδα και Κύπρο (δύο χώρες της ΕΕ) σπάει τη μέχρι πρότινος απομόνωσή του, καθώς τον θεωρούσαν “πραξικοπηματία”.
Η Ελλάδα είναι ο κρίκος που τους ενώνει όλους με τη Δύση, πράγμα κρίσιμο για καθεστώτα κοσμικά, που αντιμετωπίζουν την μόνιμη απειλή του αντιδυτικού τζιχαντιστικού κύματος, που σαρώνει συνεχώς όλη τη Μέση Ανατολή.
Η Ελλάδα είναι η “σύναψή” της πενταμερούς με τη Δύση. Κι αυτή τη “σύναψη” η Τουρκία θέλει να τη σπάσει. Και είναι πιθανό να κάνει ό,τι μπορεί για να σπάσει…
Για να το πούμε σχηματικά, η Ρωσία στηρίζει την Τουρκία για να σπάσει την “πενταμερή” και η Τουρκία προσπαθεί να χτυπήσει την Ελλάδα, για να σπάσει τη σύναψη της πενταμερούς με τη Δύση. Κι έτσι να την κατακερματίσει…
–Έκτον, η Δύση εξακολουθεί να μην έχει συνολική στρατηγική για την περιοχή αυτή: Το ΝΑΤΟ, κι αν δεν είναι “εγκεφαλικό νεκρό” που λέει ο Μακρόν, βρίσκεται σε προχωρημένη γραφειοκρατική αγκύλωση. Η ΕΕ, έτσι κι αλλιώς, είναι “σκιά” από άποψη γεωπολιτικής παρουσίας. Οι ΗΠΑ βρίσκονται ήδη σε αναδίπλωση…
Η πενταμερής είναι το μόνο δυνητικό έρεισμα για τη Δύση στην περιοχή – το μόνο αληθινό asset της Δύσης.
Εξασφαλίζει στους Ευρωπαίους το μελλοντικό ενεργειακό εφοδιασμό τους χωρίς εξαρτήσεις από το Ρωσικό μονοπώλιο ενεργείας. Και εξασφαλίζει αυτό που οι Αμερικανοί ήθελαν πάντα: να μην εξαρτάται η Ευρώπη ενεργειακά από τους Ρώσους…
Παρ’ όλα αυτά, τα ανακλαστικά των Δυτικών είναι αδρανή. Δεν έχουν στρατηγικό γεωπολιτικό ορίζοντα. Τόσα χρόνια αναδεικνύουν “διαχειριστές” στην εξουσία. Και τώρα συνειδητοποιούν ότι δεν έχουν ηγέτες – την ώρα που κατεξοχήν τους χρειάζονται…
Όλοι προσπαθούν να αποφύγουν τις δύσκολες αποφάσεις, για την ώρα. Όλοι κλωτσάνε το τενεκεδάκι να πάει παρακάτω, ελπίζοντας ότι τα δύσκολα θα τα αποφασίσει κάποιος άλλος στο μέλλον – και τα δυσάρεστα θα τα χρεωθεί, επίσης κάποιος άλλος στο μέλλον…
–Έβδομον, από την άλλη πλευρά, όμως, η Ρωσία και η Τουρκία, καθεμιά για λογαριασμό της, έχουν στρατηγική. Και εκμεταλλεύονται το στρατηγικό κενό της Δύσης συνολικά και τη ρευστοποίηση των παραδοσιακών συσχετισμών στην περιοχή.
Η μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα να αποκτήσει αληθινούς συμμάχους και αληθινές αποτρεπτικές συμμαχίες (με την πενταμερή), συμπίπτει με τη μεγαλύτερη απειλή (από την πλευρά της Τουρκίας).
Η μεγαλύτερη ρευστοποίηση των διεθνών συσχετισμών στην περιοχή, συμπίπτει με τη μεγαλύτερη απομόνωση της Τουρκίας προς Νότον, αλλά και τη μεγαλύτερη απουσία στήριξης της Ελλάδας από τους παραδοσιακούς δυτικούς της συμμάχους!
Τώρα είναι η ώρα για τις “μεγάλες κινήσεις” εκ μέρους μας…
Και τώρα εμφανίζονται και οι πιο θανάσιμες απειλές…
ΥΓ.1 Η Τουρκία έχει κι αυτή κάποια θεμιτά συμφέροντα. Τα οποία θα μπορούσαν να συζητηθούν. Αλλά η πρόταση της “συνεκμετάλλευσης” την ώρα που κλιμακώνονται οι εκβιασμοί και οι απειλές εκ μέρους της Τουρκίας, ΔΕΝ εκτονώνει την κρίση. Αντίθετα ενθαρρύνει να κλιμακωθεί η τουρκική επιθετικότητα!
Η Τουρκία δεν επιδιώκει απλώς “να πάρει κι εκείνη κάτι”. Προσπαθεί να τα πάρει όλα, να περιθωριοποιήσει πλήρως την Ελλάδα και να διαλύσει την “πενταμερή”.
Η Τουρκία θα ζητάει συνεχώς κάτι παραπάνω, απ’ όσο εμείς, κάθε φορά, θα είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε. Μέχρι να μας υποτάξει εντελώς…
Την Τουρκία δεν πρόκειται να την “κατευνάσουμε”!
Έχουμε μόνο μια επιλογή. Να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την επιθετικότητά της. Και τώρα έχουμε τις δυνητικές συμμαχίες για να το καταφέρουμε.
Φτάνει να πάψουμε να ασχολούμαστε με τα επουσιώδη…
ΥΓ.2 Η απόφαση του ΟΗΕ για τη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης – άκυρη έτσι κι αλλιώς – ουσιαστικά είναι “ουδέτερη”: κάνει μνεία σε “κλειστές” ή “ημίκλειστες” θάλασσες – πράγμα που ήταν πάντα ο Τουρκικός ισχυρισμός για το Αιγαίο. Τώρα χρειαζόμαστε αληθινούς συμμάχους. Με συμφέροντα να μας στηρίξουν. Δεν χρειαζόμαστε αμφίσημες διακηρύξεις αρχών ούτε επικλήσεις Διεθνούς Δικαίου – έναντι αντιπάλου που δεν το αναγνωρίζει καν και δεν το έχει υπογράψει. Έχουμε δυνητικούς συμμάχους, Και στη Δύση και προς τα κάτω…
Ας τους αξιοποιήσουμε.
