H αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας, οι προοπτικές της στην Ελλάδα και ο μετασχηματισμός των επενδύσεων στον κλάδο ήταν βασικό θέμα συζήτησης στο πλαίσιο του 9oυ Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών.
Στην πρώτη ενότητα ο κ. Αριστοτέλης Καρυτινός, CEO Prodea Investments τόνισε ότι σύνολο του real estate είναι οι παραγωγικές επενδύσεις, τα γραφεία, τα Data centers και τα ξενοδοχεία και όχι μόνο η κατοικία, προσθέτοντας ότι οι υπέρογκες τιμές πλέον των ακινήτων έχουν προκύψει από την 12χρονη κρίση, τον «εγκλωβισμό» πολλών ακινήτων, αλλά και από την τεράστια ζήτηση.
Την ίδια στιγμή, ο κ. Στέφανος Γιουρέλης, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του Υπερταμείου, ανέφερε ότι το Υπερταμείο είναι ένας μάνατζερ που αξιοποιεί τα περιουσιακά στοιχεία των θυγατρικών του κατά τρόπο, ώστε να διασφαλίζεται η βιώσιμη ανάπτυξη όχι μόνο των ιδίων, αλλά και της οικονομίας στο σύνολό της.
Κατά την κυρία Hρώ Χατζηγεωργίου, διευθύνουσα σύμβουλος της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου ΑΕ (ΕΤΑΔ), στόχος μας είναι να καταστήσουμε την ΕΤΑΔ μια σύγχρονη Asset Management και Development Real Estate εταιρεία. H στρατηγική μας βασίζεται στον μετασχηματισμό της εταιρείας εν λειτουργία της, ενώ προχωρούμε ένα σημαντικό έργο εξυγίανσης του χαρτοφυλακίου μας που θα αφορά στην – για πρώτη φορά καταγραφή, ομαδοποίηση και ταυτοποίηση 36.000 ακινήτων.
Για τον κ. Γιάννη Δεληκανάκη, Founder & CEO, Southrock Asset Management, «η προσθήκη αξίας σε επενδύσεις ακινήτων και ιδιαίτερα σε τουριστικά ακίνητα είναι σήμερα απόλυτα συνυφασμένη με την αειφορία και τη δημιουργία ωφελειών για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, ιδιαίτερα για τις τοπικές κοινωνίες. Ήπια δόμηση, έργα υποδομής, πρόβλεψη για κατοικίες προσωπικού και πράσινη πιστοποίηση είναι στοιχεία προστιθέμενης αξίας στην επένδυση και όχι κόστος».
Στην επόμενη ενότητα τέθηκε επί τάπητος το φαινόμενο της έλλειψης προσιτών κατοικιών στις μεγάλες πόλεις. Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Jason Murphy, Co-Founder & Chief Strategy Officer, Centrus παρουσίασε ένα μοντέλο προσιτής κατοικίας, το οποίο λειτουργεί στην Ιρλανδία και το οποίο ξεκινά από την αλληλέγγυα επιχειρηματικότητα, όπως λειτουργεί στην Ιρλανδία, όπου υπάρχει τομέας εγκεκριμένων κατοικιών με κοινωφελείς οργανισμούς που εργάζονται για την προσιτή κατοικία, μέσω επιδοτήσεων από το κράτος, με τη συνεργασία ιδιωτών.
Από την πλευρά του, ο κ. Στράτος Παραδιάς, Πρόεδρος ΠΟΜΙΔΑ & UIPI, Greece χαρακτήρισε πανευρωπαϊκό το φαινόμενο της απροθυμίας για ενοικίαση κύριας κατοικίας, με κύριους λόγους για αυτό την παλαίωση του δυναμικού των ακινήτων, την άσχημη συμπεριφορά μερίδας ενοικιαστών, χωρίς να ληφθούν αντίστοιχα μέτρα από το κράτος, ενώ είναι και η μεγάλη φορολογική επιβάρυνση στα ενοίκια. Η πρόταση της ΠΟΜΙΔΑ είναι η απουσία φόρου εισοδήματος για κάθε κενό σπίτι που βγαίνει στην αγορά.
Στο ίδιο ζήτημα, κατά τον κ. Παντελή Μαραβέα, Assistant General Manager Retail Segments, Bank Analytics & Lending Products, Εθνική Τράπεζα, πλέον έχει αλλάξει η συμπεριφορά των τραπεζών απέναντι στις αιτήσεις στεγαστικών δανείων, καθώς πλέον 8 στις 10 από αυτές εγκρίνονται. Το στέλεχος της Εθνικής Τράπεζας, επίσης, έκανε και μία αποτίμηση του προγράμματος «Το σπίτι μου» το οποίο χαρακτήρισε ως ένα από τα καλύτερα στεγαστικά προγράμματα των τελευταίων ετών, το οποίο μοίρασε 1 δισ. ευρώ σε 9.000 δικαιούχους.
Στην δική του εισήγηση, ο κ. Δημήτρης Μάντζος, Βουλευτής Επικρατείας, ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, δήλωσε ότι η κατοικία είναι δικαίωμα, κατάκτηση και όχι προνόμιο για λίγους. Σε αυτό το πλαίσιο πρότεινε την κατάργηση της Golden Visa στα ακίνητα και τη συνέχισή της για επενδύσεις στην καινοτομία, την τεχνολογία και τη βιομηχανία, καθώς, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «από φάρμακο σε περιόδους κρίσης έχει γίνει πια φαρμάκι».
Σε ένα πολύ ενδιαφέρον πάνελ, στη συνέχεια ο κ. Aδάμ Προβατάς, Δημοσιογράφος/Συγγραφέας ΕΡΤ, Athens Voice συνομίλησε με την Υπουργό Πολιτισμού, κυρία Λίνα Μενδώνη και τον CEO της Dimand, κ. Δημήτρη Ανδριόπουλο για την επαναπροσδιορισμό των κτιρίων με «βαριά» κληρονομιά στον αστικό πυρήνα.
Κατά την Υπουργό Πολιτισμού, όλες οι χώρες έχουν σημαντικό κτιριακό απόθεμα και απαξιωμένα κτίρια, όμως θα πρέπει αρκετά από αυτά να διατηρηθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν.
«Όσο περισσότερα επαναχρησιμοποιήσουμε, τόσο πιο κοντά είμαστε στην οικονομία των πόρων. Χρειάζονται σχέδιο, αποφάσεις, αλλαγή παραδείγματος» δήλωσε χαρακτηριστικά, φέρνοντας ως παραδείγματα μια σειρά παρεμβάσεων που επιχειρεί το Υπουργείο όπως η αλλαγή του Silo στον Πειραιά σε μουσείο ενάλιων αρχαιοτήτων, η αγορά του παλιού εργοστασίου Τσαούσογλου, η μετατροπή του Παλαιού Ελαιουργείου στην Ελευσίνα σε μουσείο, το Μουσείο Ελύτη στο κέντρο της Αθήνας, συνολικά 16 έργα και μελέτες για τέτοια κτίρια στην πρωτεύουσα.
Ενδιαφέροντες αριθμούς για τα κτίρια χωρίς χρήση στην Αθήνα έδωσε από την πλευρά του ο κ. Ανδριόπουλος: «Το 2015 ανακαλύψαμε ότι οι πόλεις είναι γεμάτες εγκαταλελειμμένα κτίρια. Τα τελευταία 9 χρόνια, από 220.000 τμ σε 15 projects, προσθέσαμε σε καινούρια δόμηση μόλις 27.000 τμ».
Τόνισε, δε, ότι είναι πολύ σημαντικό οι νέες αυτές χρήσεις να είναι γραφεία και διαδικασίες «πορτοκαλί» οικονομίας με δράσεις καινοτομίας, δημιουργίας και πολιτισμού, ακόμα και κατοικίες. Για τον ίδιο, ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το Μινιον, το οποίο «φώτισε την Πατησίων», ενώ αναφέρθηκε στο πως επιτυχημένες ιδέες από το εξωτερικό που έχουν εφαρμοστεί σε πόλεις όπως Βερολίνο, Βαρκελώνη, Μαδρίτη έχουν προσαρμοστεί στα ελληνικά δεδομένα, ακόμα πιο επιτυχημένα.
Στη βιωσιμότητα μέσω των νέων αναπτύξεων στις πόλεις εστίασε η επόμενη ενότητα με συντονιστή τον δημοσιογράφο κ. Χάρη Ντιγριντάκη με τον κ. Παναγιώτη Καπετανάκο, Chief Executive Officer της Noval Property, να κάνει λόγο για τα projects της εταιρείας που συντελούν στην αστική αναγέννηση μέσω της επανάχρησης παλαιού κτιριακού αποθέματος. Έφερε ως παράδειγμα το έργο της Noval Property στην Πειραιώς 52, το πρώην εργοστάσιο της Βιοχάλκο, κοντά σε σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος, με ισορροπημένο master plan και χρήσεις γραφείων, εστίασης, αθλητικών εγκαταστάσεων και ξενοδοχείων. Ο κ. Καπετανάκος συμπλήρωσε ότι υπάρχει ακόμα ισχυρή ζήτηση για Logistics και πράσινα γραφεία, η οποία δεν θα σταματήσει τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια.
Σύμφωνα με τον κ. Χριστόφορο Στράτο, CEO Resolute Hellas, η μεγαλύτερη πρόκληση στην Ευρώπη και την Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι να βρεθούν νέες χρήσεις για παλαιά κτίρια και να γίνουν αποτελεσματικά για τις σύγχρονες κοινωνίες. Κατά όσα, επίσης, τόνισε στην παρούσα φάση, χρειάζονται περισσότερες κοινωνικές κατοικίες, αλλά και αλλαγές στο ρυθμιστικό και φορολογικό πλαίσιο που θα οδηγήσουν σε πιο εύκολο μετασχηματισμό των πόλεων.
Κατά όσα ανέφερε στην τοποθέτησή του ο κ. Ιωάννης Γκάνος, CEO, Alpha Real Estate Services, «η πανδημία επιτάχυνε τις εξελίξεις για την τηλεργασία που δημιούργησε μια νέα πραγματικότητα, με αντίκτυπο στο Real estate. Η απαίτηση είναι πια τα γραφεία να είναι πιο ευέλικτα και να εκπληρώνουν τις ανάγκες των εργαζομένων για ψηφιακά εργαλεία. Όπως συμπλήρωσε, οι ιδιοκτήτες προσπαθούν να υιοθετήσουν αυτές τις νέες πρακτικές και τα καινούργια γραφεία ακολουθούν αυτές τις τάσεις, ενώ η ζήτηση πλέον είναι έντονη για κτίρια που πληρούν κριτήρια ESG.
Στην τελευταία ενότητα του μετασχηματισμού του Real estate ο κ. Δημήτρης Παπούλης, CEO, Trade Estates REIC, εξήγησε ότι τα εμπορικά κέντρα είναι μια ανάπτυξη που εκπληρώνει τις βασικές ανάγκες της σημερινής οικογένειας, συμβάλλει στην αποσυμφόρηση των πόλεων και στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και μπορούν να γίνουν ανθεκτικά projects που διασφαλίζουν θετικές οικονομικές ροές, ακόμα και σε δύσκολες οικονομικές περιόδους.
Τα στοιχεία μιας διαφορετικής έρευνας για την αντοχή των πόλεων παρουσίασε από την πλευρά της η κυρία Καλλιόπη Αμυγδάλου, Senior Research Fellow, ΕΛΙΑΜΕΠ, τονίζοντας ότι πόλεις όπως η Σμύρνη και η Θεσσαλονίκη έχουν υποστεί καταστροφές και επανασχεδιάστηκαν, επιδεικνύοντας αστική ανθεκτικότητα, με την ίδια να κάνει μνεία στη σημασία των δεδομένων για να ξεπεραστεί η κρίση του αστικού ιστού.
Από την δική του πλευρά, ο κ. Γιώργος Κορμάς, Resolute Cepal Greece Senior Advisor/ Resolute Group Greece Vice Chairman, Board of Directors, Greece αναφέρθηκε στην ανάγκη για σωστό σχεδιασμό στην ενεργειακή μετάβαση, προκειμένου να ενταχθεί ομαλά στον αστικό ιστό, τονίζοντας, επίσης, ότι η ψηφιοποίηση είναι η λύση της επόμενης ημέρας, αλλά δεν είναι πανάκεια.
Ο κ. Γιάννης Ορφανός, Chairman, Founding Partner, Arbitrage Real Estate, σημείωσε ότι οι ελληνικές πόλεις έμαθαν να προσαρμόζονται στα μεγάλα σοκ, ωστόσο ακόμα δεν έχουν προσαρμοστεί εντελώς στις νέες ανάγκες, καθώς δεν υπάρχει επαρκής smart mobility και επενδύσεις σε λιγότερο συμβατικά μέσα μεταφοράς.
Τέλος, ο κ. Στυλιανός Σακαρέτσιος, Πρόεδρος του Δ.Σ. του Ελληνικού Κτηματολογίου, εστίασε στα πλεονεκτήματα που έφερε η ψηφιοποίηση του Κτηματολογίου, επισημαίνοντας ότι μέσω των νέων εργαλείων, έγιναν 132.000 λιγότερες μετακινήσεις στα γραφεία και αποφυγή 252 τόνων διοξειδίου του άνθρακα, ενώ μίλησε και για τον παράγοντα «κόστος«, λόγω των πιο γρήγορων, πλέον, συναλλαγών.
