Σοκ και δέος…
Του Θανάση Κ.
Υπάρχουν στιγμές στην Ιστορία όπου ένα έγγραφο – όχι απαραίτητα επίσημο, ούτε τελικής μορφής – συμπυκνώνει μια μεγάλη μετατόπιση.
Το MEGA που διέρρευσε από την Ουάσιγκτον είναι ακριβώς αυτό.
MEGA, που σημαίνει Make Europe Great Again κατά το ΜΑGA: Μake America Great Again.
Kαι αποκαλύπτει όχι μόνο πώς βλέπει η κυβέρνηση Τράμπ την με Ευρώπη, αλλά και πώς βλέπει τη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας διεθνώς.
Αλλά και την θέση της Ευρώπης στον κόσμο – ή μάλλον την αδυναμία της Ευρώπης να παίξει ρόλο στο σύγχρονο κόσμο.
Το κείμενο αυτό αποτέλεσε αληθινό κόλαφο για τη σημερινή πολιτική ελίτ της Ευρώπης.
* Για πρώτη φορά, οι ΗΠΑ δεν προχωρούν απλώς παρακάμπτοντας τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Προχωρούν κόντρα σε αυτές.
Σε ανοιχτή ρήξη με την πολιτική ελίτ της ηπείρου που αρνείται να παραδεχθεί ότι έχει καταρρεύσει το ιδεολόγημα της παγκοσμιοποίησης, πάνω στο οποίο έχτισε καριέρες, δίκτυα επιρροής και “ταυτότητες”.
Το MEGA λέει κάτι που δεν ειπώθηκε ποτέ τόσο ωμά:
η Ουάσιγκτον αποφάσισε να στηρίξει τις πατριωτικές δυνάμεις στην Ευρώπη.
Γιατί μόνον ο εθνοκεντρισμός μπορεί να συγκροτήσει βιώσιμες στρατηγικές σε ένα κόσμο που ξαναγίνεται πολυ-πολικός, επικίνδυνος και απρόβλεπτος.
Η παγκοσμιοποίηση πεθαίνει πια…
Τα έθνη-κράτη επιστρέφουν.
* Η ευρωπαϊκή ελίτ: μια μηχανή ψευδαισθήσεων.
Γιατί η Ευρώπη δεν μπορεί να το παραδεχθεί;
Διότι η ευρωπαϊκή ελίτ είναι δομικά ανίκανη να το καταλάβει.
— Οι παραδοσιακοί πολιτικοί είναι δεμένοι με δίκτυα που έφτιαξαν ειδικά για να πολεμούν οτιδήποτε εθνικό.
— Οι διπλωμάτες έχουν εκπαιδευτεί σε έναν κόσμο όπου τα σύνορα θεωρούνταν πια “ξεπερασμένα”.
— Οι πανεπιστημιακοί – και μαζί τους οι “δεξαμενές σκέψης” – έμαθαν, επί δεκαετίες, να αποδομούν την εθνική ταυτότητα.
Να την θεωρούν “αναχρονισμό”.
Να την περιφρονούν.
Να την αντιμετωπίζουν σχεδόν ως “απειλή” για τη δημοκρατία!
Το γνωστικό τους σύμπαν είναι φτιαγμένο να απορρίπτει τον εθνοκεντρισμό.
Τώρα καλούνται να χτίσουν πάνω στον εθνοκεντρισμό.
Και ΔΕΝ μπορούν.
Η κατάσταση θυμίζει το γνωστό απόφθεγμα για τους στρατιωτικούς που προετοιμάζονται πάντα για τον… προηγούμενο πόλεμο.
Όταν ξεκινά ο επόμενος, καταρρέουν μέσα σε λίγες μέρες.
Τώρα το ίδιο ισχύει για μεγάλο μέρος των πολιτικών και των διανοουμένων της Ευρώπης. Που παραμένουν ταυτισμένοι με σχήματα που απέτυχαν. Όταν ο κόσμος αλλάζει μπροστά στα μάτια τους…
Τους το φωνάζει πλέον όχι μόνο η τοπική αντιπολίτευση. Αλλά και ο μεγάλος υπερατλαντικός τους “σύμμαχος”…
* Και η Ελλάδα; Τι σημαίνει πλέον στην Ελλάδα “δυτικός προσανατολισμός”;
Εδώ αρχίζει το δύσκολο – και το σημαντικότερο.
Για δεκαετίες ο δυτικός προσανατολισμός της Ελλάδας είχε δύο σταθερούς – ευρω-ατλαντικούς – πυλώνες:
ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ένωση.
— Το ΝΑΤΟ σήμερα εγκαταλείπεται ως κεντρικός πυλώνας της αμερικανικής στρατηγικής.
— Η ΕΕ αποδυναμώνεται και παρακάμπτεται από την Ουάσιγκτον.
Άρα, το παλιό δίπολο, στο οποίο στηρίξαμε τη θέση μας στη Δύση, δεν υπάρχει πια όπως το ξέραμε.
Και το ερώτημα είναι πλέον:
Τι σημαίνει πια είμαστε “δυτικοί”, όταν οι ίδιοι οι θεσμοί της Δύσης χάνουν τη σημασία που είχαν;
Και τι ρόλο μπορεί να έχει η Ελλάδα και η Κύπρος– στην άκρη της Ευρώπης και στην καρδιά όμως της Ανατολικής Μεσογείου – σε έναν κόσμο που ξαναμοιράζεται;
Όποιος απαντά σε αυτά τα ερωτήματα με συνθήματα της δεκαετίας του ’90, είναι απλώς ανόητος.
Όποιος τα φοβάται, είναι ακατάλληλος.
Ο Ελληνισμός χρειάζεται καθαρή στρατηγική.
Και κυρίως, χρειάζεται το θάρρος να δει ότι ο κόσμος αλλάζει με ρυθμούς που δεν επιτρέπουν διανοητική ή πολιτική αδράνεια.
* Τι σημαίνει εθνοκεντρισμός σήμερα:
Καμία χώρα δεν μπορεί να σταθεί μόνη της.
Αλλά και καμία χώρα δεν μπορεί να επιβιώσει, αν εγκαταλείψει τα εθνικά της συμφέροντα.
Ο εθνοκεντρισμός σήμερα σημαίνει δύο απλά πράγματα:
Προτεραιότητα στα εθνικά συμφέροντα.
Αλλά πάντοτε ενταγμένα σε δομημένες διεθνείς συμμαχίες.
Το ένα χωρίς το άλλο καταρρέει.
— Αν μείνεις μόνος, χάνεσαι.
— Αν υποταχθείς σε άλλους, πάλι χάνεσαι.
Ο κόσμος δεν θέλει “μοναχικούς λύκους”,
αλλά ούτε και ασπόνδυλα μαλάκια.
Θέλει παίκτες με δική τους ατζέντα,
που ξέρουν να την εντάσσουν μέσα σε συμμαχίες.
Αυτό λέγεται σοβαρή εξωτερική πολιτική.
Αυτό είναι το νέο “υπόδειγμα”.
* Τι προβλέπει το MEGA για την Ευρώπη:
Δύο κρίσιμες τομές:
1. Συμφωνία των “επιλεκτικών προθύμων”
Μικρές ομάδες κρατών που συνεργάζονται αποτελεσματικά.
Όχι πια ομοφωνίες 27 κρατών που παραλύουν τα πάντα.
Η Ουάσιγκτον λέει καθαρά:
όποιος μπορεί, προχωρά.
Όποιος δεν μπορεί, μένει πίσω.
Και “μένει πίσω”, εν προκειμένω, σημαίνει μπαίνει στο περιθώριο…
2. Ρητή αναγνώριση της ευρωπαϊκής παρακμής λόγω λαθρομετανάστευσης και ισλαμιστικών δικτύων
Η Ευρώπη έχει αλλοτριωθεί.
Όχι γιατί το “επέλεξε” και έκανε λάθος.
Αλλά γιατί της επιβλήθηκε και δεν αντιστάθηκε…
Οι κοινωνίες της δεν αναγνωρίζουν πια τον εαυτό τους.
Και η πολιτική ηγεσία τους αρνείται να δει το προφανές:
ότι η ανεξέλεγκτη μετανάστευση και η διείσδυση ισλαμιστικών δικτύων έχουν αλλάξει την ταυτότητα της ηπείρου.
Αυτά τα δύο – επιλεκτικές συμμαχίες και αντιμετώπιση της ισλαμιστικής διείσδυσης – είναι η νέα αμερικανική πυξίδα για την Ευρώπη.
* Το μεγάλο σχέδιο: διεμβολισμός του Ευρωασιατισμού:
Όμως η ουσία του MEGA βρίσκεται αλλού:
στο πώς οι ΗΠΑ θέλουν να αποτρέψουν τη συσπείρωση της Ασίας απέναντι στη Δύση.
Κι εδώ η εικόνα αλλάζει δραματικά:
– Πρώτον, εξουδετέρωσαν προσωρινά το Ιράν. Το έκανε το Ισραήλ με την αποφασιστική στήριξη των ΗΠΑ.
Τα Σουνιτικά ισλαμιστικά δίκτυα εξουδετερώθηκαν (Χαμάς).
Το Σιιτικά ισλαμιστικά δίκτυα εξουδετερώθηκαν επίσης (Χεζμπολάχ).
Και το κέντρο ισχύος τους, το Ιράν, αποδυναμώθηκε…
Αποτέλεσμα; Η προσέγγιση Ισραήλ–Αραβικών χωρών του Κόλπου! Που όλοι μαζί υποστηρίζουν το Αμερικανικό Σχέδιο για τη Γάζα, το οποίο το ψήφισε και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ>
– Δεύτερον, προσέγγιζουν την Ινδία, για να την αποσπάσουν από τον κινεζικό “εναγκαλισμό”.
– Τρίτον, επιδιώκουν θεαματική αναδιάταξη με τη Ρωσία.
Η λήξη του πολέμου στην Ουκρανία – με αναγνώριση της πραγματικότητας ότι η Ρωσία κέρδισε στο πεδίο – δεν είναι μόνο ρεαλισμός.
Είναι ο μόνος τρόπος να φέρουν τον Πούτιν πιο κοντά, να σπάσουν το δίπολο Μόσχα–Πεκίνο και να διεμβολίσουν τον Ευρωασιατισμό.
Αυτό θα επιστεγαστεί με το C-5 (Core-5) – ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία:
μια νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική όπου η Ασία ΔΕΝ θα βρίσκεται ενιαία απέναντι στη Δύση.
Κι όταν αλλάζουν τόσο οι γεωπολιτικές ισορροπίες, δεν χωράνε όλοι.
* Πού βρίσκεται η Τουρκία σε όλο αυτό; Μάλλον εκτός…
– Δεν γίνεται οι ΗΠΑ να θέλουν να ανακόψουν την ισλαμιστική διείσδυση στην Ευρώπη και να κάνουν πώς δεν βλέπουν ότι η Τουρκία την καθοδηγεί και τη στηρίζει…
– Δεν γίνεται να θέλουν συμμαχία Ισραήλ–Σαουδικής Αραβίας
και να ανέχονται την Τουρκία να στηρίζει τα ισλαμιστικά δίκτυα, που αποτελούν υπαρξιακή απειλή και για το Ισραήλ και για τα αραβικά καθεστώτα.
– Δεν γίνεται να χτίζουν “σταθερότητα” στην Ανατολική Μεσόγειο
και να περιλαμβάνουν μέσα τον μόνιμο αποσταθεροποιητή της περιοχής.
Η Τουρκία είναι απέναντι σε όλους αυτούς τους σχεδιασμούς…
Η ευκαιρία της Ελλάδας – αν τολμήσει
Η Ελλάδα έχει μια μοναδική ευκαιρία:
να γίνει κρίκος τριών μεγάλων στρατηγικών συγκλίσεων.
Ισραήλ – Αίγυπτος – Κύπρος – Ελλάδα: το μόνο σταθερό “τετράγωνο” στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι “Τρεις Θάλασσες” (διάδρομος Βαλτικής, Μαύρης Θάλασσας, Αδριατικής) που μπορούν να γίνουν πια Τέσσερις, με το Αιγαίο να προστίθεται ως φυσικός διάδρομος από τη Μεσόγειοι ως τη Βαλτική.
Ο νέος διάδρομος IMEC (India – Middle East – Cyprus) που μπορεί πλέον να επεκταθεί προς Ανατολική Ευρώπη μέχρι τη Βαλτική μέσω Αλεξανδρούπολης–Καβάλας.
Αυτό μπορούμε να το “πουλήσουμε”
και στους Ινδούς, που επιδιώκουν εναλλακτικές διαδρομές, πέρα από το Belt and Roads της Κίνας,
και στους Αμερικανούς, που θέλουν επειγόντως να προσεγγίσουν την Ινδία.
Να μην ξεχνάμε:
– Το Ισραήλ έχει σοβαρές αντιθέσεις με την Τουρκία (κυρίως στη Συρία).
– Η Ινδία επίσης – λόγω του ρόλου της Τουρκίας στη στήριξη του Πακιστάν.
Εμείς έχουμε εργαλεία, συμμαχίες, δυνατότητες.
Αλλά πρέπει να ξεπεράσουμε τις εμμονές μας σε ένα κόσμο που πια δεν υπάρχει. Και να δούμε το νέο κόσμο που ήδη διαμορφώνεται γύρω μας.
Και κάτι τελευταίο…
Οι πρόσφατες δηλώσεις του Αμερικανού πρέσβυ στην Άγκυρα, Thomas Barrack, δεν πρέπει να μας τρομάζουν. Πράγματι ο κ. Barrack υπονόησε πρόσφατα ότι η Ουάσιγκτων θα έβλεπε με συμπάθεια “να τα βρούμε με την Τουρκία”. Κι ότι η Τουρκία μπορεί να ξεπεράσει τις αντιρρήσεις του Κογκρέσου για την προμήθεια των F-35.
Κάποιοι θεώρησαν τις δηλώσεις αυτές ως “τελειωμένη υπόθεση”.
Θυμίζω ότι οι πριν ένα μήνα οι ίδιοι είχαν προεξοφλήσει ότι κατά την επίσκεψη Ερντογάν στην Ουάσιγκτων ο Τούρκος Πρόεδρος “τα πήρε όλα”.
Όπως αποδείχθηκε, τίποτα δεν πήρε. Ακόμα τουλάχιστον.
Θυμίζω ότι και στο παρελθόν, αντίστοιχες τοποθετήσεις του κ. Barrack αναθεωρήθηκαν πλήρως σε λίγους μήνες – για τη Συρία τότε:
Γιατί υπήρξε σταθερή, ξεκάθαρη και σοβαρή αντίδραση από πλευράς Ισραήλ!
Κι έτσι ο ίδιος ο κ. Barrack ενώ υποστήριζε αρχικά μιαν “ενιαία Συρία” (υπονοώντας υποταγή των Κούρδων στην κεντρική κυβέρνηση), μετά από λίγους μήνες υποστήριξε το ακριβώς αντίθετο: ότι οι Κούρδοι της Ροζάβα θα διατηρήσουν την αυτονομία του. Με την άμεση στήριξη του Ισραήλ – και προς μεγάλην απογοήτευση της Άγκυρας.
Τίποτα δεν είναι τελειωμένο, λοιπόν…
* Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα συμμαχιών με Ισραήλ, τώρα πια και με Ινδία – και με Αίγυπτο ακόμα – για να αποκαταστήσει την ισορροπία. Που πρόσφατα έχει ανατραπεί με ευθύνη μας, αφού επί δύο χρονια “ξεπλένουμε” την Τουρκία. Η οποία προκαλεί όλους τους άλλους – κι εμείς δεν το εκμεταλλευόμαστε…
Στο κάτω-κάτω, αν η Ευρώπη θέλει την ενεργειακή αυτονομία της αυτό ΔΕΝ εξυπηρετείται αν αφήσουν την Τουρκία – που είναι ενεργειακά εξαρτημένη από τη Ρωσία – να υφαρπάξει τα ενεργειακή κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, που ανήκουν στην δικαιοδοσία δύο κρατών μελών της Ευρώπης: της Ελλάδας και της Κύπρου.
* Αλλά πώς η Ελλάδα να κάνει στροφή στον “εθνοκεντρισμό”;
— Πώς να εντάξει την προάσπιση των εθνικών της συμφερόντων στις νέες συμμαχίες που οικοδομούνται;
Όταν η ίδια η πολιτική ελίτ της επείγεται να διαπραγματευθεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα;
— Πώς να δημιουργήσει συμμαχίες εναντίον του Τουρκικού αναθεωρητισμού με άλλες χώρες που επίσης ενοχλούνται από την Τουρκία – όπως το Ισραήλ και η Ινδία – όταν υπουργός της Ελλάδας διακηρύσσει ότι είναι πρόθυμος να τα βρει με την Τουρκία… “κι ας με πουν μειοδότη”;
— Πώς η Ελλάδα να πείσει ότι είναι έτοιμη να μπει στη “νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας” όταν ταυτίζεται ακόμα με την παλιά;
Η Πολιτική είναι όντως “διαχείριση συμβόλων”, όπως είχε πει κάποτε ο Μιτεράν.
Ιδιαίτερα η διαχείριση συμβόλων είναι απαραίτητη μέσα σε Δημοκρατίες.
Και ιδιαίτατα, στη διάρκεια μεγάλων αναστατώσεων.
Και στο πεδίο των “συμβολισμών” – όπως και επί της ουσίας, άλλωστε – τη μάχη των συμβόλων την έχει ήδη χάσει η πολιτική ελίτ της Ελλάδας, που παραμένει προσκολλημένη σε όλα όσα αποκηρύσσονται πια από την Ουάσιγκτων και αμφισβητούνται από όλο και περισσότερους μέσα στην ίδια την Ευρώπη: λαθρομετανάστευση, ανοχή στην ισλαμιστική διείσδυση, πολιτική ορθότητα, πράσινη ατζέντα, στιγματισμός κάθε αντιφρονούντα.
Δεν μπορείς να αξιοποιήσεις τις ευκαιρίες της “νέας εποχής”, ούτε να αποφύγεις τους κινδύνους που εγκυμονεί η μετάβαση στη “νέα εποχή”, όταν παραμένεις διανοητικά και πολιτικά ταυτισμένος με την παλιά, που ήδη καταρρέει…
