Του Θανάση Κ.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζών Κέννεντυ είπε κάποτε:
Δεν μπορείς να διαπραγματεύεσαι με κάποιον που λέει:
“Ό,τι είναι δικό μου είναι δικό μου,
κι ό,τι είναι δικό σου είναι… διαπραγματεύσιμο”.
Αυτά έλεγε ο Κέννεντυ. Αλλά, θα μου πείτε, τι ήξερε ο Κέννεντυ από… “πολύτροπη” εξωτερική Πολιτική;
H συνέντευξη Κυριάκου Μητσοτάκη στο SKAI ξεκίνησε μια δημόσια συζήτηση για το πώς μπορούν να «λυθούν» τα ελληνοτουρκικά.
Με βάση την κριτική που έγινε και τις απαντήσεις που δόθηκαν και τα ρεπορτάζ των ΜΜΕ (για το τι πραγματικά έχει στο μυαλό του ο Πρωθυπουργός και η Κυβέρνηση), μπορούμε να κάνουμε σήμερα τις εξής παρατηρήσεις.
Με την επιφύλαξη πάντως, πώς όσα γράφτηκαν στο Τύπο ΔΕΝ είναι απαραίτητο να απηχούν τις πραγματικές προθέσεις και τη λογική του Πρωθυπουργού:
* Πρώτον διατυπώνεται στην ουσία ο ισχυρισμός ότι, με τη διατύπωση «πάμε να κάνουμε αμοιβαίες υποχωρήσεις από αφετηριακές θέσεις», εμείς παραιτούμαστε από την «πλήρη επήρεια των νησιών» (αποδεχόμενοι τη «μερική επήρεια» που δεν διευκρινίζεται πόση είναι) και η Τουρκία υποχωρεί κι εκείνη από τις δικές της αφετηριακές θέσεις, που είναι όλη η στρατηγική της «Γαλάζιας Πατρίδας», δηλαδή το… Τουρκολυβικό μνημόνιο κλπ.
Κατά τον ισχυρισμό αυτό, εμείς θα παραιτηθούμε από «μαξιμαλιστικές» δικές μας επιδιώξεις (την «πλήρη επήρεια των νησιών») και η Τουρκία θα παραιτηθεί «από… όλες τις παράνομες αξιώσεις και αποφάσεις της»!
— Πρώτη ένσταση: η Τουρκία ΔΕΝ πρόκειται να παραιτηθεί ούτε από το casus belli στο Αιγαίο, ούτε από τη στρατηγική της «Γαλάζιας Πατρίδας» (την οποία την έχει ενστερνιστεί πλέον και το σύνολο σχεδόν της τουρκικής αντιπολίτευσης). Ο ίδιος ο Ερντογάν φροντίζει να μας το υπενθυμίζει αυτό κάθε μέρα…
— Δεύτερη ένσταση: ουσιαστικά μας λένε ότι η Τουρκία θα παραιτηθεί, ας πούμε από το Τουρκολυβικό μνημόνιο, το οποίο ΔΕΝ έχει γίνει αποδεκτό από κανένα, ούτε καν από το Λυβικό Κοινοβούλιο. Όλοι το θεωρούν παράνομο…
Και εις “αντάλλαγμα”, εμείς θα παραιτηθούμε από τις προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου υπέρ μας!
Δηλαδή η Τουρκία θα παραιτηθεί από κάτι που, έτσι κι αλλιώς είναι – και όλοι το θεωρούν – απολύτως ΠΑΡΑΝΟΜΟ κι εμείς θα παραιτηθούμε από τα νομίμως προβλεπόμενα κυριαρχικά μας δικαιώματα.
Αυτό στη Θεωρία Διαπραγματεύσεων λέγεται “εύσχημη παράδοση”!
Σίγουρα ΔΕΝ λέγεται… win-win
— Τρίτη ένταση: η «πλήρης επήρεια» των νησιών ΔΕΝ είναι «μαξιμαλιστική» θέση της Ελλάδας. Είναι αυτό ακριβώς που προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 (Montego Bay, UNCLOS, United States Conference for the Law of the Sea).
Στο άρθρο 121 του UNCLOS 1982 αναφέρεται ρητά:
Article 121
Regime of islands
1 An island is a naturally formed area of land, surrounded by water, which is above water at high tide.
Except as provided for in paragraph 3, the territorial sea, the contiguous zone, the exclusive economic zone and the continental shelf of an island are determined in accordance with the provisions of this Convention applicable to other land territory.
Rocks which cannot sustain human habitation or economic life of their own shall have no exclusive economic zone or continental shelf
Τι προβλέπει λοιπόν;
Ορίζει ότι «νησιά» είναι οποιοσδήποτε σχηματισμός ξηράς που περιβάλλεται από νερό (land surrounded by water) και που ΔΕΝ το σκεπάζει η παλίρροια – δηλαδή εξαιρούνται οι ύφαλοι καθώς και οι βράχοι που δεν μπορούν «να συντηρήσουν οικονομική ζωή».
Προσέξτε στο σημείο αυτό: ακόμα και νησίδες που δεν κατοικούνται, αλλά μπορούν να συντηρήσουν οικονομική ζωή, θεωρούνται «νησιά». Δηλαδή ακόμα κι όταν είναι απλώς «κατοικήσιμα», δηλαδή έχουν, ας πούμε, πόσιμο νερό.
Αφού διευκρινίσει τι είναι «νησιά» (στην παράγραφο 1) και τι ΔΕΝ θεωρούνται «νησιά» (στην παράγραφο 3), το άρθρο ορίζει το εξής (παράγραφος 2):
Η «αιγιαλίτιδα ζώνη» (territorial Sea),
η «συνορεύουσα ζώνη» contingent Sea),
η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (Exclusive Economic Zone-EEZ, ή ΑΟΖ όπως τη λέμε εμείς),
και η υφαλοκρηπίδα (continental self),
των «νησιών» ορίζονται σύμφωνα με όσα προβλέπονται και για τις χερσαίες εκτάσεις!
Δηλαδή για όλα τα νησιά (κατοικημένα ή απλώς κατοικήσιμα) και για όλες τις θαλάσσιες ζώνες τους, ΙΣΧΥΕΙ Ό,ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ισχύει και για τις υπόλοιπες ΧΕΡΣΑΙΕΣ εκτάσεις (other land territory).
Αυτό σημαίνει ΠΛΗΡΗΣ επήρεια!
Τελεία και παύλα.
Δεν μιλάει για «ευθυδικία» ή «ισότητα»,
δεν θέτει “προϋποθέσεις” για το πόση είναι η ακτογραμμή των εκατέρωθεν χωρών (ώστε να προσδιοριστεί τι είναι «δίκαιο» να πάρει κάθε χώρα),
όλα αυτά που – όντως ίσχυαν παλαιότερα – τα παραμερίζει και λέει ευθέως και απερίφραστα:
τα νησιά έχουν πλήρη επήρεια σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες (ρητώς ΚΑΙ στην ΑΟΖ),
ό,τι ακριβώς έχουν και οι χερσαίες περιοχές.
Αυτή ήταν η πρόβλεψη που αποτέλεσε τη μεγάλη «επανάσταση» του Δικαίου της Θαλάσσης του 1982. Το οποίο βέβαια χρειάστηκαν 12 χρόνια για να γίνει «εθιμικό», δηλαδή για να το υπογράψουν πάνω από 60 μέλη του ΟΗΕ και να αρχίζει να «δεσμεύει» τα διεθνή δικαστήρια (όταν κρίνονται υποθέσεις ανάμεσα σε χώρες που το έχουν προσυπογράψει…)
Αυτή τη στιγμή το έχουν προσυπογράψει 164 χώρες (από τις 193 του ΟΗΕ), συν ένα «κράτος παρατηρητή (την «Παλαιστίνη»), συν την Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά…
Ενώ υπάρχουν άλλα 14 κράτη που έχουν υπογράψει την Συμφωνία, αλλά δεν την έχουν επικυρώσει (μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, οι οποίες όμως δέχονται το UNCLOS πλέον ως “εθιμικό” Δίκαιο).
Και τέλος υπάρχουν 15 χώρες που ούτε το έχουν υπογράψει ούτε το έχουν επικυρώσει. Αναμεσά τους το Ισραήλ, το οποίο όμως σε γενικές γραμμές ευθυγραμμίζεται με τις προβλέψεις του – και η Τουρκία, η οποία ΔΕΝ το δέχεται καθόλου…
Και σε αυτό είναι πολύ «μόνη» η Τουρκία…
Kι όμως, στην Ελλάδα κάποιοι θεωρούν…«μαξιμαλιστικές επιδιώξεις» της Ελλάδας, όσα ορίζει με σαφήνεια το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, που έχουν προσυπογράψει οι συντριπτικά περισσότερες χώρες του ΟΗΕ και το «αποδέχονται» στον ένα ή τον άλλο βαθμό «σιωπηλά», ακόμα και χώρες που δεν το έχουν προσυπογράψει ή δεν το έχουν επικυρώσει – δηλαδή ουσιαστικά όλες πλην Τουρκίας!
* Δεύτερον, τι μας λένε ακριβώς;
Ότι δεν είναι δυνατόν ελληνικά νησιά που είναι κοντά στα τουρκικά παράλια να “κόβουν” την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας! Δηλαδή μας λένε αυτό ακριβώς που ισχυρίζεται μόνη η Τουρκία, και που είναι ακριβώς το ΑΝΤΙΘΕΤΟ απ’ ό,τι προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS, 1982).
Μας λένε ακόμα ό,τι όπου το πούμε αυτό, θα μας… κράξουν!
Είναι έτσι;
Όχι!
Υπάρχουν διάφοροι άτυποι χάρτες της ΑΟΖ που έχουν συνταχθεί από ΜΗ ελληνικές αρχές και που οριοθετούν την Ελληνική ΑΟΖ με πλήρη επήρεια ΚΑΙ του Καστελόριζου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ένας τέτοιος Χάρτης συντάχθηκε το 2007 με τη χρηματοδότηση της Ισπανικής Κυβέρνησης από το Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης. Και περιλαμβάνει πλήρη επήρεια του Καστελόριζου.
Ο Χάρτης αυτός ΔΕΝ είναι “επίσημο” κείμενο της ΕΕ, αλλά συμπεριελήφθη στα ιδρυτικά ντοκουμέντα της ΕΕ μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας το 2009.
Το πρώτο μισό του 2014, κατά την Ελληνική Προεδρία στην ΕΕ, η τότε κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου, ζήτησε από την ΕΕ να εξετάσει και να παρουσιάσει τους χάρτες με τα όρια της Ευρωπαϊκής ΑΟΖ συνολικά.
Αυτή η επεξεργασία ολοκληρώθηκε ένα χρόνο αργότερα, στις αρχές του 2015 και παρουσιάστηκε τότε από την Κομισιόν. Στην Ανατολική Μεσόγειο δίνει – κι αυτός – πλήρη επήρεια στο Καστελόριζο!
* Μας λένε ακόμα, ότι υπάρχουν αποφάσεις Διεθνών δικαστηρίων που έχουν αποφασίσει με τρόπο “ΜΗ ευνοϊκό” για την Ελλάδα.
Εδώ το πράγμα γίνεται αληθινά αποκαλυπτικό:
Πρόκειται για 19 κρίσεις Διεθνών Δικαστηρίων, που έχουν αποφασίσει “διαφορετικά” απ’ ό,τι προβλέπει σήμερα το Δίκαιο της Θάλασσας.
Κάποιος μάλιστα μπήκε στο κόπο να παραθέσει αυτές τις αποφάσεις.
Δεν πρόσεξε όμως ότι οι περισσότερες (12 σε σύνολο 19) αφορούσαν διακρατικές διαμάχες που δικάστηκαν ΠΡΙΝ γίνει “εθιμικό” το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Δηλαδή πριν το 1994.
Και οι υπόλοιπες δίκασαν διαφορές που αφορούσαν ΑΛΛΑ πράγματα: Αφορούσαν κυρίως διαμάχες για “σκληρή” κυριαρχία – όχι για “επήρεια” κυριαρχικών δικαιωμάτων – ή για ανταλλαγή κυριαρχίας ΕΠΙ των νησιών με “μειωμένη επήρεια” στις θαλάσσιες ζώνες γύρω από τα νησιά. Η αμφισβητήσεις κυριαρχίας. Η αμφισβητήσεις για “επήρεια βράχων” που καλύπτονται από την παλίρροια ή δεν είναι “κατοικήσιμοι”…
Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν δημιουργεί “προηγούμενο” για την ελληνοτουρκική διαμάχη στο Καστελόριζο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μια διακρατική διαμάχη που κρίθηκε σε “διαιτησία” το 1992, ΠΡΙΝ γίνει “εθιμικό” το Δίκαιο της Θάλασσας, μεταξύ Γαλλίας και Καναδά, για τα νησιά Saint Pierre et Miquelon, έδωσε πράγματι διαφορετική “επήρεια” ΑΟΖ στα νησιά αυτά της Γαλλίας, απ’ όσα προέβλεπε το Δίκαιο της Θάλασσας – που ακόμα τότε ΔΕΝ ίσχυε γενικά.
Πρόκειται για ένα μικρό σύμπλεγμα νησιών που βρίσκεται στην είσοδο του Κόλπο του Αγίου Λαυρεντίου, πολύ κοντά στις ακτές του Καναδά!
Παρ’ όλα αυτά όμως η τότε απόφαση έδωσε τέτοια ΑΟΖ στα γαλλικά αυτά νησάκια, ώστε να ΜΗΝ “εγκολπώνονται” από την Καναδική ΑΟΖ!
Ακόμα κι αυτή η ρύθμιση που βρέθηκε τότε, αν εφαρμοζόταν στο Καστελόριζο, η Τουρκία δεν θα έπαιρνε ούτε τα μισά απ’ όσα διεκδικεί σήμερα. Και πάντως η αντίστοιχη λύση θα ήταν πολύ κοντά σε ό,τι προβλέπει σήμερα το Δίκαιο της Θάλασσας – που ισχύει σήμερα και δεν ίσχυε τότε!
* Υπάρχει και μια αδιάσειστη απόδειξη για όλα αυτά:
Αν το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας συνέφερε την Τουρκία, θα είχε δεχθεί να το προσυπογράψει. Αλλά πεισματικά επιμένει να ΜΗ το υπογράφει!
Κι αν οι αποφάσεις των δικαστηρίων συνέφεραν την Τουρκία, θα δεχόταν να πάμε να δικάσουμε με βάση το Διεθνής Δίκαιο της Θάλασσας – κι ας μη το έχει υπογράψει η ίδια.
Αλλά ούτε αυτό δέχεται.
Κι εδώ είναι η ουσία σήμερα:
Κάποιοι μας προτείνουν να πάμε σε “διαιτησία” υπογράφοντας συνυποσχετικό, το οποίο ΔΕΝ παραπέμπει αυστηρά στο Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά στο Διεθνές Δίκαιο ΓΕΝΙΚΑ, δηλαδή σε “προηγούμενες αποφάσεις δικαστηρίων” ΠΡΙΝ γίνει “εθιμικό” το Δίκαιο της Θάλασσας!
Δηλαδή να πάμε να δικάσουμε με βάση την αρχή της “ευθυδικίας” οι οποία είναι πια ξεπερασμένη.
Αλλά αν εμείς ζητήσουμε να κριθεί η διαφορά μας με αυτή την (παρωχημένη) “αρχή”, τότε θα χάσουμε μεγάλο μέρος των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων που προβλέπει το σημερινό Δίκαιο της Θάλασσας.
Αυτό ουσιαστικά μας λένε.
Κι αυτό υπονομεύει τη θέση της χώρας διεθνώς. Χάνουμε στήριξη!
Αυτό ΔΕΝ είναι… “Πολύτροπη Εξωτερική Πολιτική”
Αυτό είναι άτακτη υποχώρηση!
Το θέμα είναι πράγματι εκτός από “νομικό” ΚΑΙ γεωπολιτικό.
Σε αυτό έχει δίκιο ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
— Είναι “γεωπολιτικό”, γιατί όταν μια χώρα φαίνεται έτοιμη να θυσιάσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα υπό την ΠΑΡΑΝΟΜΗ απειλή Πολέμου, χάνει ΚΑΘΕ αξιοπιστία στα μάτια δυνητικών συμμάχων της στην περιοχή.
Με δύο λόγια κανείς δεν θα την υπολογίζει πια ως “σύμμαχο”…
— Κι είναι γεωπολιτικό για ένα ακόμα λόγο:
Διότι στην περιοχή ΑΠΑΝΤΕΣ γνωρίζουν ότι υπάρχουν σοβαρά ενεργειακά κοιτάσματα. Τα οποία (μαζί με αυτά της Κύπρου), θα μπορούσαν να απεξαρτήσουν την Ευρώπη από το ρωσικό αέριο.
Αν τη δικαιοδοσία εκμετάλλευσης αυτών των κοιτασμάτων την εκχωρούμε στην Τουρκία – που ενεργειακά συνεργάζεται στενά με τη Ρωσία – ουσιαστικά προδίδουμε και το στόχο της ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης.
— Πράγμα που οι μισοί Ευρωπαίοι δεν το βλέπουν, γιατί είχαν “παντρευτεί” το ρωσικό πετρέλαιο στο παρελθόν…
— Οι άλλοι μισοί Ευρωπαίοι νομίζουν ότι θα απεξαρτηθούν από υδρογονάνθρακες στα επόμενα 15 χρόνια οπότε δεν τους νοιάζει – κι ας τους προειδοποιούν όλο και περισσότεροι, ότι αυτό ΔΕΝ θα συμβεί…
— Ενώ οι ΗΠΑ βιάζονται να πουλήσουν εκείνοι το δικό τους πανάκριβο σχιστολιθικό αέριο στην Ευρώπη, λύση που, όμως, ΔΕΝ είναι “βιώσιμη”, γιατί και οι ποσότητες δεν επαρκούν και η τιμή είναι μακροχρόνια “απαγορευτική” για την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας.
Αντί λοιπόν εμείς να αναδείξουμε αυτές ακριβώς τις γεωπολιτικές διαστάσεις του ζητήματος, και να δημιουργήσουμε συμμαχίες παντού, κάνουμε το ακριβώς αντίθετο:
Εμφανιζόμαστε έτοιμοι να παραχωρήσουμε ευρύτατες θαλάσσιες περιοχές δικής μας δικαιοδοσίας στην Τουρκία,
δηλώνουμε κατά καιρούς ότι και να βρούμε κάτι δεν θέλουμε να το αξιοποιήσουμε γιατί… “είμαστε με την πράσινη ενέργεια”, λέει,
κι εμφανιζόμαστε αναξιόπιστοι προς τους πραγματικούς ή δυνητικούς συμμάχους μας στην περιοχή – και τους στέλνουμε να τα βρουν με την Τουρκία…
Αυτό το τελευταίο να το θυμάστε!
Γιατί μπορεί να το βρούμε μπροστά μας τις επόμενες βδομάδες…
