Οι εργασίες για την κατασκευή οδικών τμημάτων στην περιοχή του Πλαταμώνα Πιερίας, στάθηκαν αφορμή για την αποκάλυψη ενός ακόμη σπουδαίου αρχαιολογικού χώρου στην Ελλάδα, που έρχεται να κλέψει τη δόξα της πολυσυζητημένης Αμφίπολης.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της υπεύθυνης αρχαιολόγου της ΚΖ’ ΕΚΠΑ, Σοφία Κουλίδου στην περιοχή εντοπίστηκε ένα αρχαίο νεκροταφείο της ύστερης εποχής του χαλκού (1600-1050π.Χ.), με 19 αποκαλυμμένους τάφους, αρκετοί από τους οποίους περιείχαν πλούσια κτερίσματα, όπως αγγεία, χάλκινους κρίκους, οστέινες χάντρες και χάλκινα μαχαίρια.
Στο ίδιο σημείο, μετά την ταφική χρήση, κατασκευάστηκαν δύο εντυπωσιακά αψιδωτά κτήρια και μνημειακοί τοίχοι, που πιθανόν οριοθετούν τον οικιστικό χώρο.
Οπως αναφέρει η Κουλίδου στην σχετική ανακοίνωση, η θέση χρησιμοποιήθηκε κατ’ αρχήν ως νεκροταφείο με μέχρι στιγμής δεκαεννέα αποκαλυμμένους κιβωτιόσχημους τάφους. Αρκετοί περιείχαν πλούσια κτερίσματα, όπως αγγεία (χειροποίητα και τροχήλατα μυκηναϊκού ρυθμού), χάλκινους κρίκους, οστέινες χάντρες, πήλινα «σφονδύλια» ή βαρύδια, χάλκινα μαχαίρια, έναν σφραγιδόλιθο κ.α, ενώ κάποιοι από τους τάφους είχαν ιδιαίτερα μικρό μέγεθος και προφανώς περιείχαν παιδικούς ενταφιασμούς.
Μετά την ταφική χρήση και ίσως παράλληλα με αυτήν κατασκευάστηκαν δύο αψιδωτά κτίρια και μνημειακούς τοίχους (ίσως περιβόλους) που πιθανόν οριοθετούν τον οικιστικό χώρο. Το πρώτο αψιδωτό κτήριο σώζεται στο επίπεδο των λίθινων θεμελίων του και έχει μήκος περίπου 10μ. Στο εσωτερικό των κτηρίων εντοπίστηκαν οι πασσαλότρυπες των πασσάλων που στήριζαν τη στέγη, ίχνη από πήλινες χρηστικές κατασκευές, πληθώρα αγγείων, χειροποίητων αλλά και μυκηναϊκού ρυθμού, καθώς και λίθινα και πήλινα τέχνεργα. Εξωτερικά τους εντοπίστηκαν δύο πιθάρια που σώθηκαν τοποθετημένα στη θέση τους.
Δεύτερο αψιδωτό κτήριο εντοπίστηκε δίπλα στο πρώτο και παράλληλα προς αυτό. Σώζεται επίσης στο επίπεδο των λίθινων θεμελίων του, ενώ συνεχίζεται η αρχαιολογική διερεύνησή του. Σε απόσταση λίγων μέτρων νότια των κτηρίων αποκαλύφθηκαν δύο μνημειακοί τοίχοι-περίβολοι με αδιευκρίνιστη μέχρι στιγμής χρήση οι οποίοι σχετίζονται με πληθώρα καλής ποιότητας τροχήλατης μυκηναϊκού ρυθμού κεραμικής και τμημάτων πιθαριών.
Τα αψιδωτά κτήρια του ρέματος Ξυδιά αποτελούν σπάνιο δείγμα οικιστικής αρχιτεκτονικής σε μία περιοχή, όπου σπανίζουν τα οικιστικά κατάλοιπα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Επιπλέον, ο συσχετισμός τους με πληθώρα κεραμικής μυκηναϊκού τύπου και ρυθμού επιβεβαιώνει για μία ακόμη φορά την ένταξη της περιοχής στον θεσσαλικό-ευβοϊκό πολιτιστικό κύκλο.
Οπως επισημαίνει η υπεύθυνη αρχαιολόγος, οι νέες αυτές ανακαλύψεις, αποτελούν μία σπουδαία ευκαιρία για την μελέτη των κοινωνικών δομών σε μία χρονολογική περίοδο κατά την οποία η οικιστική αρχιτεκτονική αρχίζει να αντικατοπτρίζει τον σταδιακό σχηματισμό μίας κοινωνικής ιεραρχίας –σε αντιπαραβολή με την μεσοελλαδική περίοδο που δεν διαφαίνεται η ύπαρξη σαφών κοινωνικών διαφοροποιήσεων.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας έχει συμπράξει με το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων που είναι ο κύριος του έργου, με την Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου Α.Ε., καθώς και με την Κοινοπραξία Μαλιακός-Κλειδί (MKC JV), ώστε το πρώτο αψιδωτό μαζί με το πρόσκτισμά του να μεταφερθούν και να αναδειχθούν στο αρχαιολογικό Πάρκο Λειβήθρων.
Στον ίδιο χώρο θα παρουσιαστούν όλες οι αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν στο πλαίσιο της κατασκευής της νέας εθνικής οδού ΠΑΘΕ (τμήμα Μαλιακός-Κλειδί) προσφέροντας στον επισκέπτη του πάρκου την πληρέστερη δυνατή πληροφόρηση για τον αρχαίο πολιτισμό της περιοχής του Μακεδονικού Ολύμπου.
