Γράφει ο Πέτρος Γκάτζιος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Σε προηγούμενες αναλύσεις μου στο ΚΕΔΙΣΑ (http://kedisa.gr/apotimhsh-eurwpaikou-symbouliou-dekembriou-2015/,http://kedisa.gr/to-prosfygiko-metanasteutiko-zhthma-meta-to-symboulio-ypourgwn-eswterikwn-ths-ee-kai-h-ellada/), σημείωνα μεταξύ άλλων ποιοι κίνδυνοι εγκυμονούν για την Ελλάδα αναφορικά με το προσφυγικό/ μεταναστευτικό, θέτοντάς την προ των ευθυνών της.
Εξηγούσα επίσης την «εχθρική στάση» που αναμένουμε να έχει η Ολλανδική Προεδρία της ΕΕ το α’ εξάμηνο του 2016 επί του θέματος και πως αν η φύλαξη των συνόρων μας και κατ’ επέκταση των ευρωπαϊκών παραμείνει ελλιπής, τότε τα άλλα κράτη-μέλη προφανώς θα ζητήσουν την επαναφορά συνοριακών ελέγχων. Πάντα στη βάση των άρθρων της Συνθήκης Σένγκεν, κάτι που αποφεύχθηκε για την Ελλάδα ως ένα βαθμό στις αρχές Δεκεμβρίου (Σύνοδος Υπουργών Εσωτερικών ΕΕ), αφού η τελευταία προχώρησε εσπευσμένα στην αντιμετώπιση των περισσοτέρων εκκρεμών θεμάτων. Κατέληγα τέλος στη διαπίστωση πως η απομόνωση στο εσωτερικό της ΕΕ σε αυτό το θέμα, θα έχει και άλλες συνέπειες!
Και από εκεί που η Ελλάδα αποτελούσε τρίτο ή τέταρτο θέμα, (προσφυγικό, Πολωνία και Ουγγαρία παίζανε κυρίως στα ευρωπαϊκά με την προσθήκη του Brexit), η χώρα μας επανέρχεται στο προσκήνιο, με αρνητική χροιά όμως και πάλι, αφού παρά τις συμφωνίες ΕΕ-Τουρκίας και τις κακές καιρικές συνθήκες που επικρατούν, οι μεταναστευτικές ροές προς τη Βόρεια Ευρώπη μειώθηκαν ελάχιστα, με το 90% των περιπτώσεων να περνούν από την Ελλάδα. Στο άτυπο Συμβούλιο Μετανάστευσης της Δευτέρας 25/01/2016, επανήλθε κατά την άποψή μου ο στόχος για επανεφαρμογή εσωτερικών συνοριακών ελέγχων στην περιοχή Σένγκεν για έως και δύο χρόνια, που αποφασίστηκε στο Συμβούλιο Υπουργών του Δεκεμβρίου 2015. Η Ελλάδα η οποία καθυστερεί δυστυχώς αναφορικά με τα hot spots μεταθέτοντας τη λειτουργία τους για τον Μάρτιο του 2016 (δηλώσεις Γιάννη Μουζάλα 26/01/2016), ήταν λογικό να αποτελέσει για άλλη μια φορά το δακτυλοδεικτούμενο μέλος.
Την αρχή έκανε η Αυστριακή Υπουργός Εσωτερικών Γιοχάνα Μικλ-Λάιτνερ (22/01/2016) προειδοποιώντας πως η Αθήνα αντιμετωπίζει «προσωρινό αποκλεισμό» από τη ζώνη Σένγκεν, αν δεν προστατεύσει καλύτερα τα σύνορά της. Είχαν προηγηθεί προειδοποιήσεις από τους Γιούνκερ και Τούσκ (Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Πρόεδρος Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αντίστοιχα) την προηγούμενη εβδομάδα στην Ευρωβουλή, πως «εάν δεν αλλάξει η στάση κάποιων χωρών της ΕΕ, τότε η Συνθήκη Σένγκεν θα καταρρεύσει μέχρι τον Μάρτιο». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Μαρκ Ρούτε, ο Ολλανδός Πρωθυπουργός και Προεδρεύων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Υπενθυμίζω πως προσωρινοί έλεγχοι έχουν ήδη επιβληθεί στα σύνορα Σλοβενίας, Αυστρίας, Γερμανίας, Δανίας και Σουηδίας. Μπορεί ο αποκλεισμός μίας χώρας από τη ζώνη Σένγκεν παρά τη θέλησή της να είναι νομικά ανέφικτος, ωστόσο υπάρχουν δυνατότητες αυξημένων ελέγχων, μέσω της προσωρινής επαναφοράς των συνοριακών ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα. Αυτό το μέτρο είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας: μπορεί να διαρκέσει για 2 μήνες σε περιπτώσεις που υπάγονται στο Άρθρο 25 και για 6 μήνες σε περιπτώσεις που υπάγονται στα άρθρα 23-24.
Ο Κώδικας Συνόρων του Σένγκεν προβλέπει επίσης μια ειδική διαδικασία, όταν εξαιρετικές περιστάσεις θέτουν τη συνολική λειτουργία της ζώνης χωρίς εσωτερικούς συνοριακούς ελέγχους σε κίνδυνο (Άρθρο 26). Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση σοβαρών συνεχών ανεπαρκειών στη διενέργεια ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να συστήσει ορισμένα ειδικά μέτρα (Άρθρο 19α), ή εάν η κατάσταση αυτή συνεχίζεται, μπορεί να προτείνει στο Συμβούλιο Υπουργών την προσωρινή επαναφορά των συνοριακών ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα. Σε αυτή την περίπτωση, οι εσωτερικοί συνοριακοί έλεγχοι μπορεί να παραταθούν μέχρι δύο έτη.Σε αυτή τη λογική ανέφερα πως αυτός είναι ο στόχος, και όχι άμεσα η Ελλάδα, αλλά η ζημιά που κάνει είναι μεγάλη τη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία και δεν ξέρω αν οι όποιες καθυστερήσεις από την ελληνική πλευρά μπορεί να αποδώσουν βραχυπρόθεσμα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις επόμενες μέρες λοιπόν θα συντάξει έκθεση συμμόρφωσης των κρατών μελών μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, αναφορικά με τις διεθνείς της υποχρεώσεις για τη λειτουργία της ζώνης Σένγκεν. Αν η Ελλάδα κριθεί πως δεν πράττει σωστά, στέλνοντας τους πρόσφυγες στα σύνορα με τα Σκόπια (βλ. παρακάτω), λειτουργώντας προφανώς κακόβουλα έναντι των άλλων χωρών, τότε το Συμβούλιο των κρατών-μελών θα ψηφίσει συστάσεις με τις οποίες η χώρα θα πρέπει να συμμορφωθεί εντός τριών μηνών. Αν το Μάιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κρίνει πως και πάλι η κατάσταση δεν έχει διορθωθεί, τότε τα κράτη-μέλη έχουν το δικαίωμα να παρατείνουν τους συνοριακούς ελέγχους στα χερσαία εσωτερικά σύνορα της ζώνης Σένγκεν. Επιπλέον, θα μπορούσαν να τιμωρήσουν τη χώρα για έλλειψη συμμόρφωσης, μεταξύ άλλων και με την επαναφορά συνοριακών ελέγχων στα ελληνικά πλοία και αεροπλάνα, αφού η χώρα μας δεν έχει χερσαία σύνορα με τα μέλη Σένγκεν. Τα παραπάνω διευκολύνουν τις βόρειες χώρες που δέχονται πίεση αφού οι πρόσφυγες θα παραμείνουν στην Ελλάδα, αναγκάζοντας τη χώρα μας να προχωρήσει τις διαδικασίες αίτησης ασύλου ή επαναπροώθησης.
Οι διαψεύσεις Αβραμόπουλου για το σενάριο σφραγίσματος των συνόρων της πΓΔΜ (επιστολή Σλοβένου Πρωθυπουργού 20/01/2016) δεν με πείθουν προσωπικά ύστερα και από τον ισχυρισμό των FT (25/01/2016) πως ο Γιούνκερ υποστηρίζει το σλοβενικό αίτημα για απευθείας βοήθεια στα σύνορα πΓΔΜ-Ελλάδας. Να θυμίσω πως οι FT μιλούσαν ήδη στις 23/01/2016 για «σχέδιο απομόνωσης» της Ελλάδας από τους Ευρωπαίους, που αναμενόταν να συζητηθεί στο Συμβούλιο Υπουργών. Να θυμίσω επίσης πως οι αρχικές ενστάσεις το Δεκέμβριο 2015 είχαν να κάνουν και πάλι με την αποστολή δύναμης FRONTEX στην πΓΔΜ.
Να επισημάνω πως δεν είναι επίσης καθόλου τυχαίο πως πάλι οι FT (25/01/2016), «μεσολαβούν» και προτείνουν ως λύση η Ελλάδα να περιορίσει δραστικά τις προσφυγικές ροές και τη Γερμανία να συμφωνεί σε μεγάλη διαγραφή του χρέους: Η συμφωνία θα πρόσφερε μια οριστική ανακούφιση από τα χρέη, με αντάλλαγμα έναν προσωρινό ρόλο ως το βασικό κέντρο υποδοχής της ΕΕ για τους πρόσφυγες και την τελευταία να αναλαμβάνει το βάρος της χρηματοδότησης και της διαχείρισης των προσφυγικών κέντρων στο ελληνικό έδαφος. Προσφέροντας τέλος προστασία και εκπαίδευση για τα παιδιά και ευκαιρίες απασχόλησης για τους ενήλικες.
Άραγε είναι τυχαία η αναφορά του Έλληνα Υπουργού Μετανάστευησς Γιάννη Μουζάλα πως ζητήθηκε από το Βέλγο συνάδελφό του στο άτυπο Συμβούλιο να δημιουργηθεί κέντρο 300.000-400.000 προσφύγων στην Αθήνα; Στο δια ταύτα, τα όποια δίκαια ελληνικά αιτήματα αναφορικά με το προσφυγικό/μεταναστευτικό, δεν πείθουν καθώς οι Βόρειοι γείτονές μας απαιτούν άμεσα λύση, προσφέροντας όπως υποστηρίζω σε προηγούμενη ανάλυσή μου πολλά περισσότερα αφού αποδίδουν ύψιστη σημασία στο ρόλο που επιτελεί η Ελλάδα στο συγκεκριμένο θέμα. Αυτό φαίνεται και από τη δήλωση μετά τη συνάντηση ΕΕ-Τουρκίας (25/01/2016) όπου μεταξύ άλλων, αναφέρεται πως θα εκταμιευτούν σύντομα στην Τουρκία τα 3 δις που προορίζονται για τους πρόσφυγες.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, και λόγω μικροκομματικών σκοπιμοτήτων (Περιφερειακές Γερμανικές εκλογές τον Μάρτιο του 2016 και Αυστριακές προεδρικές εκλογές στις 24/04/2016), τα όποια δίκαια αιτήματα έρχονται σε δεύτερη μοίρα, αφού απλά δεν πείθουν.
Ακόμα και το γεγονός πως «η αποβολή της Ελλάδας από τη Σένγκεν» πιθανώς δεν θα είχε κανένα άμεσο αντίκτυπο στην αμείωτη εισροή προσφύγων από τις ακτές της Τουρκίας στη Γερμανία και το Βορρά, δεν πείθει!
Το ρολόι όμως τρέχει, και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Φεβρουαρίου 2016 πρέπει να έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα. καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη και ας μου επιτραπεί η έκφραση, η χώρα μας να σκοράρει πριν το 90’ και όχι όπως πάντα στις καθυστερήσεις…
