Ο «Ριζοσπάστης» βρέθηκε στη Λέσβο και κατέγραψε την καθημερινή πραγματικότητα, αλλά και τις καταγγελίες για το ρόλο και τη δράση αυτών των οργανώσεων
(Του απεσταλμένου Ορέστη ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ)
Μια από τις πρώτες εντυπώσεις που έχει κανείς φτάνοντας στη Λέσβο, είναι αυτό της άψογης οργάνωσης, της άμεσης δραστηριοποίησης και των σχεδόν προμελετημένων κινήσεων, που συνοδεύουν τις αφίξεις των προσφύγων και μεταναστών στα παράλια του νησιού.
Μόνο που αυτή η οργάνωση και οι ενέργειες δεν ανήκουν σε κάποια κρατική υπηρεσία, στο Λιμενικό, στο ΕΚΑΒ, αλλά στις απροσδιορίστου αριθμού Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) που δραστηριοποιούνται στο νησί.
Ο «Ριζοσπάστης» βρέθηκε την προηγούμενη βδομάδα στη Λέσβο, στο πλαίσιο περιοδείας του Νίκου Σοφιανού μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Είδαμε από κοντά την κατάσταση που επικρατεί, το ποιος κάνει κουμάντο, το πώς οι πρόσφυγες και μετανάστες είναι εγκλωβισμένοι και διαβιούν στους χώρους υποδοχής χωρίς να γνωρίζουν τι θα γίνει. Και, βέβαια, πήραμε μια καλή γεύση από τη δράση των ΜΚΟ στο νησί.
Δεν είναι υπερβολή, αλλά οι νησιώτες (ακόμη και ο δήμος, που αναλαμβάνει πλέον την κατάσχεση των λέμβων), καταλαβαίνουν πού θα βγει η επόμενη λέμβος από το συνωστισμό των ΜΚΟ στην παραλία, προτού καν η λέμβος εμφανιστεί στον ορίζοντα… Και βέβαια, το ερώτημα που δημιουργείται είναι «ποιος ενημερώνει ποιον», για το πού και πότε θα βγουν οι βάρκες.
Δεν είναι μόνο η «οργάνωση» των ΜΚΟ στην άφιξη των μεταναστών και προσφύγων, που προκαλούν πολλά ερωτήματα. Αλλωστε, όλο το προηγούμενο διάστημα, οι καταγγελίες που έχουν γίνει για τη δράση τους είναι πολλές και πληθαίνουν… Κάθε ώρα που περνάει, η απλή καταγραφή της δραστηριότητας των ΜΚΟ στην «καθημερινότητα» του νησιού, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί από την αντιλαϊκή πολιτική της ΕΕ στο Μεταναστευτικό, έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός πλήθους ερωτημάτων, όσον αφορά στον έλεγχο, στο συντονισμό και κυρίως στη χρηματοδότηση όλου αυτού του πλήθους «εθελοντών» και εθελοντών που έχουν κατακλύσει τη Λέσβο και δρα «κρυμμένο» μέσα στο κύμα της γνήσιας λαϊκής αλληλεγγύης που έχει φουντώσει τόσο στη Λέσβο, όσο και στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου.
Αναπάντητα ερωτήματα…
Παρά το γεγονός ότι οι ΜΚΟ κάνουν ό,τι μπορούν για να προβληθεί το έργο τους και να δηλώσουν «παρών» στο νησί, παρά τις αφίσες, τα πανό, τα αυτοκόλλητα με τα σήματά τους, που κυριαρχούν στο νησί, τις χορηγίες, τις προσφορές, αλλά και τα φωσφοριζέ γιλέκα που φορούν τα μέλη τους, η δράση, η οργάνωση, ο χαρακτήρας τους παραμένουν κρυφά και περιφρουρούνται με κάθε τρόπο. Πλάι στις «μεγάλες» ΜΚΟ, οι οποίες έχουν φροντίσει να γίνουν γνωστές κατά το παρελθόν, δραστηριοποιείται πλειάδα άλλων «μικρών» ΜΚΟ, που πέραν του ονόματός τους, κανείς δεν ξέρει τίποτα.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι παρά τα επανειλημμένα ερωτήματα, σε όλες τις Αρχές (Δήμος, Περιφέρεια, Λιμενικό, Αστυνομία), κανείς δεν έχει τον ακριβή αριθμό των ΜΚΟ, που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρο το νησί. Οσον αφορά στις ίδιες τις ΜΚΟ, η ομερτά για το ποιόν τους είναι το πρώτο πράγμα που εμφυσούν σε όποιον θελήσει να προσφέρει και να βοηθήσει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες μέσω των ΜΚΟ (καθώς δεν υπάρχει κάποια άλλη οργανωμένη δομή από το κράτος), με τα στόματα να παραμένουν ερμητικά κλειστά και η καχυποψία να διαδέχεται την εχθρότητα σε κλάσματα δευτερολέπτου, ειδικά αν αυτός που ρωτάει δηλώνει δημοσιογράφος ή ακόμα και στέλεχος του ΚΚΕ.
Το πλέγμα δράσης και αλληλεπίδρασης αυτών των οργανώσεων γίνεται αντιληπτό, αν αναλογιστεί κανείς ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν ΜΚΟ, που χρηματοδοτούν άλλες ΜΚΟ, προκειμένου να συντηρούν στο νησί τα μέλη τους, να νοικιάζουν τα σπίτια για τη στέγαση των μελών, αλλά και μεταναστών, να νοικιάζουν τα οχήματα για τις μετακινήσεις τους, αλλά και τη μισθοδοσία των υπαλλήλων τους. Εξάλλου, με μια πολύ καλά προσεγμένη, πολύμορφη ροή χρημάτων (δωρεές, επιχορηγήσεις, χορηγία υλικών), προς τους φορείς του Δημοσίου, οι ΜΚΟ φροντίζουν να διατηρούν το καλό τους προφίλ, αλλά παράλληλα να κλείνουν και στόματα.
«Εισροή χρημάτων…»
«Το “θέμα” είναι στις ομάδες, αλλά και στο κράτος που απλά δεν ρωτάει», μάς λέει η Ε.Κ., γιατρός στο ΠΕΔΥ της Μυτιλήνης, που έφτασε στο νησί μόλις η ροή των προσφύγων και των μεταναστών άρχισε να κάνει την εμφάνισή τηε και έζησε από «μέσα» τις ΜΚΟ. «Με τις ΜΚΟ υπήρξε μια εισροή χρημάτων που δεν θα υπήρχε από το κράτος ποτέ», συμπληρώνει για να τονίσει με νόημα ότι «οι ΜΚΟ είναι μη κυβερνητικές, όχι μη κερδοσκοπικές, οργανώσεις».
Η έλλειψη κάθε είδους ελέγχου, αλλά και της σωρείας «ζητημάτων» γύρω από τους στόχους και τη δράση των ΜΚΟ, αναδεικνύεται και από το γεγονός ότι στον καταυλισμό του Καρά – Τεπέ, τη διαχείριση του οποίου, έχει ο Δήμος, «πάνω από 50 οργανώσεις πετάχτηκαν έξω», όπως μας δήλωσε ο Σταύρος Μυρογιάννης, εντεταλμένος σύμβουλος του Δήμου και της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στον καταυλισμό του Καρά – Τεπέ, γιατί δεν πληρούσαν τις απαραίτητες βασικές προδιαγραφές που έθεσε ο Δήμος (οργανόγραμμα, λίστα προσωπικού, πιστοποιήσεις ιατρικού προσωπικού). Αντίστοιχη κατάσταση και στην εγκατάσταση του ΠΙΚΠΑ, όπου οι εθελοντικές τοπικές ομάδες, που δραστηριοποιούνται στην εγκατάσταση, αρνήθηκαν τη συνεργασία σε ΜΚΟ, γιατί δεν πληρούσαν του όρους που τέθηκαν. «Στο ΠΙΚΠΑ, τέθηκαν όροι που κάλλιστα θα μπορούσαν να είχαν τεθεί από το κράτος», μας λέει σχετικά η Ε.Κ., ξεκαθαρίζοντας ότι «τον έλεγχο και την εποπτεία οφείλει να τον έχει το κράτος».
Παρ’ όλα αυτά, και ενώ φορείς του νησιού ήδη αρχίζουν και εγείρουν ερωτήματα, τίποτα δεν εμποδίζει τις ΜΚΟ να στήνουν τους δικούς τους καταυλισμούς «υποδοχής και περίθαλψης μεταναστών». Στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού, που βρίσκεται στην καρδιά του προσφυγικού ρεύματος, οι ακτές του νησιού, γεμάτες σωσίβια, ναυάγια και προσωπικά αντικείμενα των προσφύγων και μεταναστών, εναλλάσσονται με τις άσπρες σκηνές και τα κοντέινερ των καταυλισμών των ΜΚΟ, που ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια, εν μια νυκτί, με εξοπλισμό αξίας πολλών εκατομμυρίων ευρώ, χωρίς τις απαιτούμενες άδειες, χωρίς να υπάρχει καταγραφή τού τι γίνεται μέσα στους καταυλισμούς αυτούς, χωρίς τον παραμικρό έλεγχο του προσωπικού που επιφορτίζεται με την ιατρική, ψυχολογική στήριξη και μέριμνα των προσφύγων και μεταναστών.
Σοβαρές ελλείψεις στις κρατικές υποδομές
Αν και όλες οι ΜΚΟ προβάλλουν την ικανότητά τους να παρέχουν μια πλήρη κάλυψη των αναγκών των μεταναστών, οι ίδιες έχουν θέσει τα όρια και τους όρους του «χειρισμού» (σ.σ. «handling» – όρος που χρησιμοποιείται από τις ίδιες της ΜΚΟ), των προσφύγων και των μεταναστών. Οι πιο πολλές αναλαμβάνουν τις «απλές» περιπτώσεις, ενώ πρόσφυγες και μετανάστες που χρήζουν νοσοκομειακής ή ψυχολογικής υποστήριξης (τραυματίες, ασυνόδευτα παιδιά, ετοιμόγεννες γυναίκες), η αντιμετώπιση των οποίων απαιτεί μεγαλύτερο κόστος σε χρόνο και χρήμα, περνούν στο νοσοκομείο του νησιού, οι γιατροί και το προσωπικό του οποίου ήδη αντιμετωπίζουν τα κενά σε προσωπικό και υλικά, αποτέλεσμα της αντιλαϊκής πολιτικής στην Υγεία.
Παράλληλα, αν και όλοι οι καταυλισμοί χαρακτηρίζονται ως «ενδιάμεσοι σταθμοί», ως σημεία «προσωρινής στέγασης», ως «έκτακτο μέτρο», η πλειονότητα των εγκαταστάσεων αυτών δημιουργείται με μόνιμες υποδομές και μόνο πρόχειρες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν.
Η «σκοτεινή» δράση των ΜΚΟ έρχεται να βάλει ένα λιθαράκι στην υλοποίηση της αντιλαϊκής πολιτικής της ΕΕ στο Μεταναστευτικό – Προσφυγικό, που θέλει τους πρόσφυγες εγκλωβισμένους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, να περιμένουν πότε οι αστικές τάξεις της ΕΕ θα θελήσουν φτηνό εργατικό δυναμικό και τους μετανάστες να απελαύνονται με συνοπτικές διαδικασίες. Η δράση των ΜΚΟ, στις ακτές των νησιών, στην υποδοχή, στην πρώτη φροντίδα και τη μετακίνηση των προσφύγων και μεταναστών έρχεται να νομιμοποιήσει το δουλεμπόριο, το οποίο συνεχίζεται απρόσκοπτα. Να δημιουργήσει μια «μαγική εικόνα», όπου οι στρατιές ξεριζωμένων από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις των ΕΕ – ΗΠΑ – ΝΑΤΟ, «περνάνε και χάνονται», μακριά από το λαό, να φτιάξει μια εικόνα «συνήθειας» στο δράμα των προσφύγων και μεταναστών.
