του Ανδρέα Μπαρμπούτση – Γεωπόνου
Για το ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ
Στον βιολογικό κήπο, όπου τίποτα δεν πάει χαμένο, η πιο σημαντική εργασία είναι η κομποστοποίηση! Να μαζέψουμε δηλαδή τα φαινομενικά άχρηστα φύλλα, τα υπολείμματα από το κλάδεμα, αλλά και τα ωμά υπολείμματα της κουζίνας και να τα κάνουμε πολύτιμη οργανική ουσία για τον κήπο.
Το Compost δεν είναι ελληνική λέξη. Την επινόησε ο Άγγλος ALBERT HOWART, στις αρχές του 1800 στις Ινδίες. Πιο κοντά στη γλώσσα μας είναι η λέξη φυτόχωμα, όμως το compost δεν είναι φυτόχωμα. Φυσικά, δεν βρέθηκε κάτι καινούργιο, απλά ονομάστηκε αυτό που κάνει η φύση από καταβολής κόσμου… η κομποστοποίηση!
Τι είναι κομποστοποίηση: Είναι η φυσική διαδικασία αποδόμησης (χωνέματος) υλικών φυτικής προέλευσης (φύλλα, κλαδιά κ.ά.), τα οποία μετατρέπονται σε πλούσιο οργανικό μείγμα που βελτιώνει το χώμα και αποτελεί άριστο λίπασμα στο κήπο μας.
Γιατί να κάνουμε κομποστοποίηση: Για να περιορίσουμε την χρήση χημικών λιπασμάτων, να μην σπαταλήσουμε έτσι την ενέργεια που απαιτείται για τη παρασκευή τους και φυσικά να αποφύγουμε τα κατάλοιπα από τη χρήση τους. Για να συμβάλλουμε κι εμείς, στο μέτρο του δυνατού, στη σωστή διαχείριση του περιβάλλοντος, για να ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας σε ένα κόσμο καλύτερο, αφελέστερο που θα σέβεται την ανθρώπινη υγεία και τη ζωή.
Πώς γίνεται η κομποστοποίηση
Με τρεις τρόπους:
1. σε σωρούς
2. υπόγεια
3. επιφανειακά
4. σε κομποστοποιητές
Μπορούμε να επιλέξουμε αυτόν που ταιριάζει στις ανάγκες μας ή να εφαρμόσουμε και τους τρεις.
Η κομποστοποίηση σε σωρούς
Το υλικό συγκεντρώνεται σε σωρούς, οι οποίοι πρέπει να έχουν ελάχιστες διαστάσεις ενός μέτρου προς όλες τις πλευρές, έτσι ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί στο εσωτερικό η απαραίτητη θερμοκρασία, δηλαδή 60 – 65 βαθμοί Κελσίου.
Υπόγεια κομποστοποίηση
Ένας άλλος τρόπος κομποστοποίησης, με λιγότερες δαπάνες και φροντίδες, είναι η χώνευση των υλικών σε λάκκους, δηλαδή υπόγεια. Είναι ό,τι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε για τη γρήγορη βελτίωση των φτωχών εδαφών και την κομποστοποίηση υλικών που μυρίζουν άσχημα. Ανοίγουμε λάκκο βάθους 30 εκ., πλάτους μισού περίπου μέτρου και μήκους όσο χρειάζεται για το θάψιμο όλου του διαθέσιμου υλικού σας. Γεμίζουμε το λάκκο με το υλικό, το βρέχουμε με νερό και σκεπάζουμε με χώμα. Το κομπόστ πρέπει να «χωνέψει» για 6 μήνες. Στη συνέχεια μπορεί να διαμορφωθεί ένα σαμάρι φύτευσης ακριβώς από πάνω, όπου φυτεύονται καρότα ή άλλα βολβώδη λαχανικά.
Επιφανειακή κομποστοποίηση
Στην επιφανειακή κομποστοποίηση το χώνεμα των φυτικών υλικών γίνεται στην επιφάνεια του εδάφους. Δηλαδή το υλικό σκορπίζεται στην επιφάνεια του λαχανόκηπου σε στρώματα πάχους 10 εκατοστών.
Κομποστοποίηση σε κομποστοποιητή
Η διαδικασία είναι ακριβώς η ίδια, γίνεται όμως μέσα στους ειδικούς κάδους που θα βρούμε στο εμπόριο. Μπορεί να χρειαστεί να βοηθήσουμε τη μικροβιακή δραστηριότητα με βιοζυμωτή (επιταχύνει τη διαδικασία αποδόμησης οργανικών υλικών) και το pH με σταθεροποιητή (μεταβάλει το pH από όξινο ουδέτερο). Σημαντική είναι και η ανάδευση του σωρού στον κομποστοποιητή, που εξασφαλίζει την οξυγόνωση. Όλα τα υλικά θα τα βρούμε στα σημεία πώλησης κάδων κομποστοποίησης.
Ποια υλικά είναι κατάλληλα για κομποστοποίηση
1. Υπολείμματα λαχανικών (φύλλα και κοτσάνια)
2. Διάφορα αγριόχορτα (να μην έχουν σπόρους)
3. Σάπια ή χαλασμένα φρούτα – Τσόφλια από αυγά
4. Λουλούδια από ανθοδοχεία (όχι ξυλώδη μέρη)
5. Φύλλα (ελιάς και πεύκου σε μικρή αναλογία)
6. Ροκανίδια και πριονίδια ξύλου (σε μικρές ποσότητες)
7. Κλαδιά δένδρων και θάμνων (τεμαχισμένα)
8. Υπολείμματα καφέ (λιχουδιά για γαιοσκώληκες)
9. Κομμένο γκαζόν (ανακατεύεται με τεμαχισμένα κλαδιά ή σε λεπτές στρώσεις).
10. Υπολείμματα λαχανικών (πατατόφλουδες, βολβοί, φασόλια, αρακάς, κουκιά).
Ποια υλικά είναι ακατάλληλα για κομποστοποίηση
Στην κομποστοποίηση δεν χρησιμοποιούνται υλικά που δεν χωνεύουν και όσα υλικά σαπίζουν και δημιουργούν δυσάρεστες οσμές, δηλαδή:
1. Πέτρες.
2. Πλαστικά, γυαλί, μεταλλικά αντικείμενα, τυπωμένο χαρτί (το μελάνι είναι απαγορευτικό γιατί περιέχει βαρέα μέταλλα).
3. Υπολείμματα φαγητών (κρέας, λίπη, κόκαλα, λάδι).
4. Υλικά καθαρισμού και χημικά.
5. Φλούδες εσπεριδοειδών σε μεγάλες ποσότητες, γιατί αυξάνουν την οξύτητα και εμποδίζουν την ανάπτυξη μικροοργανισμών της χώνευσης.
Πώς θα καταλάβουμε αν το κομπόστ είναι έτοιμο;
Βάζουμε λίγο από το κομπόστ σε μια γλάστρα, σπέρνουμε κάρδαμο και ποτίζουμε. Σε 3 – 5 μέρες πρέπει να βλαστήσει με ζωηρά πράσινα φύλλα. Αν η βλάστηση είναι αραιή με αραιά ή μισοκιτρινισμένα φύλλα, το κομπόστ δεν είναι έτοιμο. Φυσικά η χαρακτηριστική μυρωδιά του φρεσκοβρεγμένου χώματος που θα πρέπει να έχει, όπως το χώμα στο δάσος, είναι το ασφαλέστερο κριτήριο ωριμότητας.
[irp posts=”83888″ name=”Φορολόγηση αγροτών – οδηγός για τις επιδοτήσεις”]
Πώς φτιάχνουμε τον σωρό για την κομποστοποίηση
– Μαζεύουμε τα οργανικά υπολείμματα της κουζίνας. Τεμαχίζουμε τα μεγάλα υλικά σε μικρά κομματάκια έτσι ώστε να αναπτυχθούν περισσότεροι μικροοργανισμοί και να επιταχυνθεί η διαδικασία.
– Αναμειγνύουμε μαζί με ξερά φύλλα, κομμένα κλαδιά σε αναλογία 2 «καφέ» (ξερά) προς 1 «πράσινα» (χλωρά), τοποθετούμε το μείγμα στον χώρο που έχουμε επιλέξει και ανακατεύουμε καλά με φτυάρι ή τσουγκράνα.
– Ελέγχουμε την υγρασία του σωρού. Το μείγμα πρέπει να είναι τόσο υγρό, ώστε να μην στάζει, όπως ένα καλά στυμμένο σφουγγάρι. Αν είναι πολύ υγρό, προσθέτουμε «καφέ» υλικά ώστε να απορροφήσουν την υγρασία. Αν είναι πολύ ξηρό, απλά ψεκάζουμε με νερό.
– Συνεχίζουμε να προσθέτουμε υλικά μέχρι να φτιάξουμε τον σωρό μας, ο οποίος για να αναπτύξει την απαραίτητη θερμοκρασία για την κομποστοποίηση δεν πρέπει να είναι μικρότερος από 1μ x 1μ x 1μ.
– Κάθε 3 με 6 μέρες ανακατεύουμε τον σωρό μας και ελέγχουμε την υγρασία. Έτσι επιτυγχάνεται ο σωστός αερισμός και η ανάμειξη του υλικού από τις άκρες στο κέντρο, όπου και η θερμοκρασία είναι υψηλότερη. Η εργασία μπορεί να γίνει είτε σε αυτοσχέδια κατασκευή από σύρμα ή ξύλο είτε σε κομποστοποιητή.
Μυστικά επιτυχίας
– Όσο πιο πολύ θρυμματισμένα είναι τα υλικά που βάζουμε στον σωρό, τόσο γρηγορότερα θα γίνει το κομπόστ. Για τη σωστή αξιοποίηση των υπολειμμάτων κλάδευσης του κήπου είναι απαραίτητος ο κλαδοκαταστροφέας.
– Δεν βάζουμε στο σωρό υλικά που έχουν υποστεί χημική επεξεργασία, όπως π.χ. στάχτη που έχει χημικά, ροκανίδι από νοβοπάν ή MDF, εμποτισμένα ξύλα, έγχρωμο ή γυαλιστερό χαρτί κ.λπ. Τα χημικά εμποδίζουν τη φυσική διεργασία της κομποστοποίησης.
– Δεν χρησιμοποιούμε εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα στον κήπο μας. Είναι καταστροφικά για τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, για το χώμα, και, φυσικά, για τους ωφέλιμους οργανισμούς. Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές μέθοδοι καταπολέμησης που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον.
– Όσο πιο πλούσια είναι τα υλικά που αποτελούν το σωρό, τόσο πλουσιότερο σε θρεπτικά συστατικά θα είναι και το κομπόστ μας. Το κομμένο γκαζόν επειδή έχει πολύ υψηλό ποσοστό υγρασίας μπορεί να προκαλέσει τη δυσοσμία του σωρού ή και να δημιουργήσει αδιαπέραστο στρώμα στον κομποστοποιητή. Είναι λοιπόν προτιμότερο πριν το ενσωματώσουμε στο σωρό, να το απλώσουμε να ξεραθεί κάπως και μετά να το αναμείξουμε με τα υπόλοιπα υλικά.
Πού πώς και πότε θα χρησιμοποιήσουμε το κομπόστ
Για τη βελτίωση του εδάφους
Σκαλίζουμε το χώμα, κατά προτίμηση το φθινόπωρο, κι αναμειγνύουμε με κομπόστ πάχους 2 – 5 εκ. Επίσης, το χρησιμοποιούμε σε χαρμάνι χώματος για φύτευση νέων φυτών.
Στα καλλωπιστικά φυτά
Την άνοιξη αναμειγνύουμε το επιφανειακό χώμα των παρτεριών ή των γλαστρών μας με κομπόστ ή απλά το αφήνουμε επάνω για προστασία από τα ζιζάνια και διατήρηση της υγρασίας.
Στο γκαζόν
Όταν φυτεύουμε καινούργιο γκαζόν, ρίχνουμε στρώμα ύψους περίπου 5 εκ. κομπόστ και σκαλίζουμε σε βάθος τουλάχιστον 10 εκ. πριν σπείρουμε. Στο υπάρχον ρίχνουμε 2 – 3 εκ. στα φαλακρά σημεία και σκαλίζουμε.
Σε Δέντρα και θάμνους
Στα ήδη υπάρχοντα δέντρα και θάμνους βάζουμε κομπόστ πάχους 2 – 5 εκ. γύρω από το δέντρο, αφήνουμε όμως την περιοχή γύρω από τον κορμό ελεύθερη.
Στο Λαχανόκηπο
Τοποθετούμε μπόλικο κομπόστ το φθινόπωρο στο παρτέρι και το σκαλίζουμε την άνοιξη ή/και ρίχνουμε μία χούφτα στο λάκκο όταν φυτεύουμε.
Το κομπόστ μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον κήπο ή στις γλάστρες οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Δεν υπάρχει κίνδυνος η δόση να είναι υπερβολική, γιατί τα θρεπτικά συστατικά απελευθερώνονται σιγά – σιγά στο έδαφος. Αν το κομπόστ δεν έχει ωριμάσει, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εδαφοκάλυψη στον κήπο ή στις γλάστρες. Προστατεύει τα φυτά από το κρύο το χειμώνα και τη ζέστη το καλοκαίρι, διατηρεί το χώμα υγρό και εμποδίζει την ανάπτυξη αγριόχορτων. Προσέχουμε, όμως, να μην έρθει σε επαφή με ρίζες, σπόρους και νέα φυτά.
Δεν πρέπει να το αφήνουμε εκτεθειμένο, αλλά να το προστατεύουμε από τον ήλιο και τη βροχή.
Το ώριμο κομπόστ μπορεί επίσης να χρησιμεύσει σαν μαγιά για τον σωρό που θα φτιάξουμε την επόμενη χρονιά λόγω των μικροοργανισμών που περιέχει.
