ΕΚΛΟΓΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ: Η συζήτηση για πιθανή αλλαγή στον εκλογικό νόμο έχει επιστρέψει δυναμικά στο πολιτικό προσκήνιο, δημιουργώντας ανησυχία και αναταράξεις εντός της Νέας Δημοκρατίας αλλά και στα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
Στο tilegrafimanews.gr μίλησαν ειδικοί αναλυτές, το Μαξίμου αφήνει μεν ανοιχτό το ζήτημα, χωρίς όμως ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης να έχει λάβει τελική απόφαση.
Οι εισηγήσεις είναι πολλές και αντικρουόμενες, με το βασικό επιχείρημα να αφορά την ανάγκη διασφάλισης πολιτικής σταθερότητας σε ένα περιβάλλον γεωπολιτικής αναταραχής και εσωτερικού πολιτικού κατακερματισμού. Οι βουλευτές της Ν.Δ. ανησυχούν ότι το σημερινό εκλογικό πλαίσιο μπορεί να οδηγήσει σε απώλειες εδρών και σε δυσκολία σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης, ιδιαίτερα σε περιφέρειες όπου ο ανταγωνισμός είναι σκληρός.
Οι δύο βασικές προτάσεις
Σύμφωνα με τα όσα εξετάζονται, υπάρχουν δύο κύρια σενάρια:
1. Αύξηση του εκλογικού ορίου εισόδου στη Βουλή από το 3% στο 5%.
Η πρόταση αυτή προβάλλεται από στελέχη που θεωρούν ότι ο κατακερματισμός της Βουλής εμποδίζει τη σταθερότητα. Η αύξηση στο 5% θα απέκλειε αρκετά μικρότερα κόμματα, ανεβάζοντας τα ποσοστά που χρειάζονται για την είσοδο. Το επιχείρημα είναι ότι με αυτόν τον τρόπο μειώνεται το ποσοστό που απαιτείται για αυτοδυναμία (περίπου 36,5% με τα σημερινά δεδομένα). Ωστόσο, όπως σημειώνουν πολιτικοί παρατηρητές, μια τέτοια κίνηση μπορεί να λειτουργήσει συσπειρωτικά για τους μικρούς σχηματισμούς, που θα καταγγείλουν μεθόδευση αποκλεισμού τους.
2. Τροποποίηση του μηχανισμού απονομής του μπόνους στο πρώτο κόμμα.
Σήμερα, με βάση τον ισχύοντα νόμο, το πρώτο κόμμα παίρνει 20 έδρες μόλις ξεπεράσει το 25% και κερδίζει 1 έδρα για κάθε επιπλέον 0,5%. Με ποσοστό 30%, το πρώτο κόμμα παίρνει μπόνους 30 εδρών. Η δεύτερη πρόταση θέλει το όριο αυτό να πέσει στο 0,3% ή στο 0,4%, δίνοντας περισσότερες έδρες στο πρώτο κόμμα και αυξάνοντας τις πιθανότητες σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης.
Οι ανησυχίες των βουλευτών
Οι μεγαλύτερες εντάσεις προκύπτουν στις λεγόμενες τετραεδρικές περιφέρειες. Εκεί, η Ν.Δ. το 2023 είχε πετύχει εντυπωσιακές επιδόσεις, φτάνοντας ακόμα και σε «4-0». Ωστόσο, με το σημερινό εκλογικό σύστημα, η κατάσταση θεωρείται μη επαναλήψιμη. Οι αναλυτές που μίλησαν στο tilegrafimanews.gr τόνισαν ότι οι βουλευτές σε Καβάλα, Καρδίτσα και Κυκλάδες θα βρεθούν αντιμέτωποι με σοβαρές δυσκολίες επανεκλογής, καθώς οι έδρες θα κατανέμονται διαφορετικά.
Αντίστοιχα προβλήματα εντοπίζονται σε Φθιώτιδα, Τρίκαλα, Ημαθία, Πέλλα και Κοζάνη, με τοπικούς βουλευτές να εκφράζουν ήδη τη δυσφορία τους. «Η Ν.Δ. δεν θα μπορέσει να διατηρήσει τα ποσοστά του 2023, και πολλοί συνάδελφοι κινδυνεύουν άμεσα με απώλεια της έδρας τους», τόνισε χαρακτηριστικά δημοσκόπος που παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις.
Η θέση του πρωθυπουργού
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, σε πρόσφατη συνέντευξή του, απέρριψε τα σενάρια αλλαγών, αν και δεν έκλεισε εντελώς το ζήτημα. Όπως εκτιμούν κυβερνητικοί συνομιλητές, ο πρωθυπουργός δεν επιθυμεί να κατηγορηθεί ότι αλλάζει τον εκλογικό νόμο «στα μέτρα του». Ωστόσο, οι πιέσεις από τους βουλευτές και οι εισηγήσεις που φτάνουν στο Μέγαρο Μαξίμου είναι πυκνές.
Η τελική στάση του αναμένεται να αποσαφηνιστεί στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), όπου το πολιτικό κλίμα θα είναι ιδιαίτερα φορτισμένο και τα ερωτήματα για την κυβερνητική σταθερότητα θα τεθούν με ένταση.
Οι θέσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν ήδη αντιδράσει έντονα στα σενάρια αλλαγής. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατηγορεί την κυβέρνηση ότι επιχειρεί να χειραγωγήσει το εκλογικό σύστημα, ενώ το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ διατηρεί πιο μετριοπαθή στάση, θεωρώντας ότι ενδεχόμενη αύξηση του ορίου εισόδου στη Βουλή θα μπορούσε να το ευνοήσει σε ποσοστιαίο επίπεδο.
Το ΚΚΕ και τα μικρότερα κόμματα αντιδρούν κάθετα, καταγγέλλοντας «αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις». Ο επικεφαλής του ΜέΡΑ25 μάλιστα μίλησε για «απόπειρα φίμωσης του πολιτικού πλουραλισμού».
Τι λένε οι αναλυτές
Στο tilegrafimanews.gr, έμπειροι πολιτικοί αναλυτές ανέφεραν ότι ο πρωθυπουργός διατηρεί «ανοιχτό δίαυλο» με τους συνεργάτες του, χωρίς όμως να έχει καταλήξει. «Η κυβέρνηση φοβάται ότι η επόμενη εκλογική αναμέτρηση μπορεί να βρει τη Ν.Δ. με χαμηλότερα ποσοστά και αυξημένο αριθμό μικρών κομμάτων. Σε αυτό το σενάριο, η αυτοδυναμία θα είναι εξαιρετικά δύσκολη», σημείωσε ένας από αυτούς.
Άλλος αναλυτής τόνισε ότι η μεταβολή του εκλογικού νόμου δεν είναι απλή πολιτική απόφαση, αλλά πράξη με θεσμικό και κοινωνικό αποτύπωμα: «Η αύξηση του ορίου ή η αλλαγή στο μπόνους μπορεί να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη σταθερότητα, αλλά ταυτόχρονα θα δώσουν επιχειρήματα στην αντιπολίτευση περί χειραγώγησης».
Οι θεσμικές διαστάσεις
Η συζήτηση δεν περιορίζεται στο κομματικό επίπεδο, αλλά αφορά και τους θεσμούς. Το Υπουργείο Εσωτερικών, που έχει την ευθύνη για τη διεξαγωγή των εκλογών, παρακολουθεί στενά τα σενάρια, χωρίς όμως να έχει προχωρήσει σε καμία επίσημη ανακοίνωση.
Η Βουλή των Ελλήνων θα κληθεί να νομοθετήσει οποιαδήποτε αλλαγή, κάτι που σημαίνει ότι θα ανοίξει ένα ακόμα μέτωπο αντιπαράθεσης σε μια περίοδο που οι πολιτικές εντάσεις είναι ήδη υψηλές.
Στο ίδιο πλαίσιο, το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει στο παρελθόν κρίνει ότι οι αλλαγές στον εκλογικό νόμο πρέπει να γίνονται με σεβασμό στην αρχή της ισότητας της ψήφου. Επομένως, οποιαδήποτε κίνηση θα πρέπει να περάσει από αυστηρό νομικό έλεγχο.
Ευρωπαϊκές παράμετροι
Η συζήτηση φτάνει και στις Βρυξέλλες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί στενά τις θεσμικές εξελίξεις στα κράτη-μέλη, ενώ ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE) έχει κατά το παρελθόν παρέμβει σε εκλογικά ζητήματα. Οποιαδήποτε αλλαγή στην Ελλάδα θα πρέπει να συνάδει με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για δίκαιες και ισότιμες εκλογές.
Η πιθανότητα αλλαγής του εκλογικού νόμου παραμένει ανοιχτή, με δύο σενάρια στο τραπέζι: την αύξηση του ορίου εισόδου στη Βουλή και την τροποποίηση του μπόνους στο πρώτο κόμμα. Ο πρωθυπουργός δεν έχει λάβει τελική απόφαση, ωστόσο οι πιέσεις από βουλευτές και εισηγητές είναι έντονες.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι η όποια απόφαση θα έχει καθοριστική σημασία για τον πολιτικό χάρτη της χώρας, καθώς θα επηρεάσει τόσο τη σταθερότητα των κυβερνήσεων όσο και τη σύνθεση της Βουλής. Στο μεταξύ, η κοινωνία παρακολουθεί με ανησυχία τις διεργασίες, ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης ετοιμάζονται για σφοδρή αντιπαράθεση στη ΔΕΘ, όπου το θέμα αναμένεται να αναδειχθεί σε πρώτο ζήτημα.
