ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ: Η Εκκλησία της Ελλάδος αποτελεί διαχρονικά έναν από τους πιο σεβαστούς θεσμούς του έθνους, έναν χώρο παρηγοριάς, πνευματικότητας και ενότητας. Ωστόσο, η ίδια της η φωνή πληγώνεται όταν Ιεράρχες ξεχνούν ότι η αποστολή τους είναι να εμπνέουν και όχι να προκαλούν.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
Το πρόσφατο περιστατικό με τον Μητροπολίτη Δωδώνης Χρυσόστομο στη Ζάκυνθο, ο οποίος επέπληξε δημόσια έναν εκπαιδευτικό για την αμφίεσή του κατά την πανηγυρική δοξολογία της 28ης Οκτωβρίου, άνοιξε ξανά μια πληγή: τη σύγκρουση ανάμεσα στην ταπεινότητα του Ευαγγελίου και στην αλαζονεία της εξουσίας.
«Αίσχος, σταμάτα!» – Ένα περιστατικό που εξέθεσε την Εκκλησία
Στη Ζάκυνθο, κατά τη διάρκεια του εορτασμού της εθνικής επετείου, ο εκπαιδευτικός ανέβηκε στο βήμα για να εκφωνήσει τον πανηγυρικό λόγο. Ο Μητροπολίτης Δωδώνης, εμφανώς ενοχλημένος από την αμφίεσή του, τον διέκοψε λέγοντας:
«Με τα πουκάμισα έξω βγαίνεις να μιλήσεις τέτοια μέρα; Απαράδεκτος, σταμάτα, αίσχος!».
Η αμηχανία στον ναό ήταν εμφανής, όπως και η δυσφορία του παριστάμενου Μητροπολίτη Ζακύνθου. Το περιστατικό, που μεταδόθηκε άμεσα από τοπικά και πανελλαδικά μέσα, προκάλεσε δικαιολογημένες αντιδράσεις.
Σύμφωνα με το Αθηναϊκό–Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, κύκλοι της τοπικής Μητρόπολης επιχείρησαν να υποβαθμίσουν το γεγονός, τονίζοντας πως «επρόκειτο για αυθόρμητη έκρηξη». Όμως το πρόβλημα δεν είναι η αυθορμησία, αλλά το μήνυμα που εκπέμπει: ότι ο Ιεράρχης μπορεί να προσβάλει δημόσια έναν άνθρωπο για το ντύσιμό του, λησμονώντας την απλότητα και την αγάπη που κήρυξε ο Χριστός.
Δεν είναι η πρώτη φορά
Δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Ο ίδιος Ιεράρχης είχε προκαλέσει σάλο και κατά την παρέλαση της 25ης Μαρτίου, όταν φέρεται να επέπληξε μαθητή για «ανάρμοστη εμφάνιση». Μετά τις αντιδράσεις, ζήτησε συγγνώμη, αλλά μόνο «προς το παιδί και την οικογένειά του», δηλώνοντας πως οι υπόλοιποι είναι «ανάξιοι να τον κρίνουν».
Η δήλωση εκείνη φανέρωσε κάτι βαθύτερο: μια νοοτροπία ιεραρχικής υπεροψίας, μακριά από τη θεολογική ουσία της διακονίας. Ο Μητροπολίτης δεν είναι άρχοντας αλλά ποιμένας. Και όταν ξεχνά αυτόν τον ρόλο, ολόκληρη η Εκκλησία τραυματίζεται.
Όταν ο λόγος γίνεται πληγή
Το πιο σοβαρό περιστατικό, ωστόσο, ήταν εκείνο που είχε συγκλονίσει το πανελλήνιο το 2022, όταν ο Δωδώνης δήλωσε ότι «μια γυναίκα δεν κάθεται να βιαστεί χωρίς να το θέλει». Οι δηλώσεις του καταδικάστηκαν ομόφωνα από την Ιερά Σύνοδο (ecclesia.gr) ως «απαράδεκτες και προσβλητικές για κάθε θύμα κακοποίησης».
Στην ανακοίνωση τονιζόταν πως «η Εκκλησία της Ελλάδος στέκεται στο πλευρό κάθε θύματος βίας, καταδικάζοντας κάθε πράξη που προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια». Παρά ταύτα, ο Μητροπολίτης δεν υπέστη καμία ουσιαστική πειθαρχική κύρωση, γεγονός που ενίσχυσε την αίσθηση ατιμωρησίας.
Η κοινωνία, ειδικά οι νέοι, βλέπουν πλέον με καχυποψία κάθε τέτοιο φαινόμενο. Πώς να εμπιστευτούν έναν θεσμό που δεν προστατεύει την εικόνα του;
Από το «ελάτε όπως είστε» στο «φύγε όπως είσαι»
Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος είχε πει τη φράση που έμεινε στην ιστορία: «Ελάτε όπως είστε». Με εκείνη τη φράση προσκάλεσε εκατοντάδες χιλιάδες νέους πίσω στην Εκκλησία, σπάζοντας το φράγμα της ενοχής και του φόβου. Δεν τους ζήτησε να αλλάξουν ρούχα ή συνήθειες για να πλησιάσουν τον Θεό· τους ζήτησε μόνο να ανοίξουν την καρδιά τους.
Αντίθετα, η στάση του Δωδώνης μεταφέρει ένα ψυχρό μήνυμα: «Φύγε όπως είσαι». Αντί για πόρτες ανοιχτές, υψώνονται τείχη. Αντί για λόγο παρηγοριάς, κυριαρχεί η φωνή της επιτίμησης.
Το Ευαγγέλιο όμως λέει: «Μη κρίνετε, ίνα μη κριθήτε». Ο λόγος αυτός δεν είναι διακοσμητικός· είναι θεμέλιο της πίστης. Όταν ένας Μητροπολίτης τον αγνοεί, τότε το παράδειγμα που δίνει είναι επικίνδυνο.
Η ευθύνη της Ιεραρχίας
Η Πολιτεία και η Εκκλησία είναι δύο διακριτοί θεσμοί, αλλά σε τέτοια ζητήματα οφείλουν να έχουν κοινό αξιακό έδαφος: τον σεβασμό προς τον άνθρωπο. Ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας(gov.gr) προβλέπει ρητά ότι οι Ιεράρχες «οφείλουν να ασκούν τα καθήκοντά τους με σεμνότητα και εγκράτεια».
Η Ιερά Σύνοδος οφείλει να ενεργεί με αποφασιστικότητα όταν τέτοιες συμπεριφορές εκθέτουν το σώμα της Εκκλησίας. Όχι από εκδικητική διάθεση, αλλά για να δείξει ότι η αξιοπρέπεια και η αγάπη δεν είναι διαπραγματεύσιμες αξίες.
Αν ένας ιεράρχης παραμένει στο απυρόβλητο μετά από αλλεπάλληλες προσβολές, τότε το μήνυμα που λαμβάνει ο πιστός είναι ότι η Εκκλησία «συγχωρεί» τα πάντα στους ισχυρούς της, αλλά στέκεται αυστηρή στους απλούς ανθρώπους.
Οι αντιδράσεις και η κοινωνική εικόνα
Όπως αναφέρει το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, ο ρόλος των εκπαιδευτικών στις εθνικές εορτές είναι παιδευτικός, όχι κοσμικός. Ο δημόσιος εξευτελισμός ενός εκπαιδευτικού σε εκκλησιαστικό χώρο είναι αντίθετος στο πνεύμα συνεργασίας Κράτους και Εκκλησίας.
Η κοινωνία περιμένει από τους ιερείς και τους Μητροπολίτες να διδάσκουν ήθος, όχι να επιβάλλουν φοβία. Ο σεβασμός κερδίζεται με ταπεινότητα και όχι με φωνές.
Όταν ο κλήρος ξεχνά τον σκοπό του
Η Εκκλησία δεν χρειάζεται «τιμωρούς». Χρειάζεται πατέρες που θα σταθούν δίπλα στον άνθρωπο, ακόμη κι όταν εκείνος σφάλει. Οι παλαιότεροι Ιεράρχες, όπως ο μακαριστός Χριστόδουλος ή ο Μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος, έδειχναν πάντα ότι η δύναμη του λόγου δεν βρίσκεται στην ένταση, αλλά στη γλυκύτητα.
Η απουσία αυτοκριτικής, η άρνηση αποδοχής λαθών και η επιθετική ρητορική πλήττουν την ίδια την Εκκλησία. Ο κόσμος διψά για ειλικρίνεια, όχι για δημόσιες επιπλήξεις.
Ένα θεσμικό μήνυμα που δεν πρέπει να χαθεί
Η Εκκλησία έχει την ευκαιρία να δείξει ότι παραμένει ζωντανή, ανθρώπινη και κοντά στο ποίμνιο. Δεν χρειάζεται αυστηρούς φρουρούς της «τάξης», αλλά ποιμένες της αγάπης. Η σιωπή απέναντι σε τέτοιες συμπεριφορές ισοδυναμεί με συνενοχή.
Ο Χριστόδουλος έλεγε: «Η Εκκλησία δεν είναι μουσείο αγίων, είναι νοσοκομείο αμαρτωλών». Αυτή η φράση θα έπρεπε να είναι το σύνθημα κάθε Ιεράρχη.
Όταν ένας Μητροπολίτης αποκαλεί «αίσχος» έναν εκπαιδευτικό, χάνει το προνόμιο να είναι πνευματικός οδηγός. Και όταν η Εκκλησία δεν αντιδρά, χάνει το δικαίωμα να μιλά για συγχώρεση.
Η Ελλάδα έχει ανάγκη από φωτεινούς ποιμένες, όχι από εξουσιομανείς δεσποτάδες. Από Ιεράρχες που θυμίζουν Χριστόδουλο, όχι από εκείνους που τον διαψεύδουν με κάθε τους λέξη.
