Αθήνα – μέλλον: Η Χαριλάου Τρικούπη γίνεται Σέντραλ Παρκ. Η πλατεία Ομονοίας μετατρέπεται σε θεατρική σκηνή. Η Βουλή μοιάζει να υψώνεται, αφού η πλατεία Συντάγματος αποκτά υπόγεια ζωή. Τα Εξάρχεια αποκτούν πάρκα και η Νεάπολη γίνεται άλλοτε πόλη για νέους, άλλοτε για ηλικιωμένους. Η Εθνική Βιβλιοθήκη, στην Πανεπιστημίου, μεταμορφώνεται σε υδάτινο πάρκο.
«Σκαλισμένες» κατοικίες στην παραλιακή ζώνη της Ελευσίνας. Το Λεκανοπέδιο αποκτά υπέργειο σιδηροδρομικό δίκτυο τραμ. Δημιουργείται καταπράσινος περίπατος στον Ελαιώνα. Τα εγκαταλελειμμένα κτίσματα της πρωτεύουσας ενώνονται με πεζόδρομους και πράσινο και δημιουργείται ένα ενιαίο δίκτυο.
Στις δύο γκαλερί του ισογείου της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης, ο κόσμος που απεικονίζεται δεν είναι αληθινός. Το ερώτημα που προκύπτει, ασφαλώς, είναι εάν θα μπορούσε να είναι. Φοιτητές του Πανεπιστημίου Δυτικής Αυστραλίας, έχοντας ζήσει για έξι εβδομάδες στην ελληνική πρωτεύουσα και έχοντας κάνει την πολυεπίπεδη πόλη φύλλο και φτερό, φαντάζονται λύσεις, τις σχεδιάζουν και τελικώς τις εκθέτουν. Το αποτέλεσμα είναι μια νέα αφήγηση για την Αθήνα, ένας νέος τρόπος να φανταστούμε πώς θα τη θέλαμε, έστω κι αν από αυτές τις θεωρητικές «εξτραβαγκάντζες» μένει μόνον ο σπινθήρας του ενθουσιασμού ενώπιον της μη ρεαλιστικής προοπτικής που μας παρουσιάζουν οι φοιτητές.
Tο Σύνταγμα, με τη Βουλή στο «βάθρο», όπως τo φαντάστηκε ο Brad Millis.
Ξεπερνώντας την Αθήνα
Το πρότζεκτ «Η Αθήνα του μέλλοντος, 2013-2033» εντάσσεται στο πλαίσιο του «Athens Studio», μιας πρωτοβουλίας της αρχιτέκτονος Καλλιόπης Κοντόζογλου και του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αυστραλίας, που φιλοδοξεί να δει την Αθήνα να… ξεπερνάει τον εαυτό της. Τι σημαίνει, όμως, πόλη του μέλλοντος για μια πόλη που δεν μοιάζει σε τίποτα με τις άλλες δυτικές πρωτεύουσες, σε μια πόλη άναρχη, στη δόμηση και στο πράσινό της, σε μια πόλη που, ενώ θέλει να αποτελέσει μητρόπολη, τελικά οι κάτοικοί της στερούνται μητροπολιτική συμπεριφορά;
Η Καλλιόπη Κοντόζογλου θεωρεί ότι ακόμη και τα πιο εξωφρενικά σχέδια των φοιτητών που συμμετείχαν στο «Athens Studio», του οποίου οι μακέτες εκτίθενται στην Ελληνοαμερικανική Ενωση, έχουν «ρεαλιστικά ερείσματα. Εξάλλου, τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο», όπως αναφέρει σε συνομιλία της με την «Κ».
Η Ομόνοια ως θέατρο από τον Josh Cobb-Diamond.
Οι φοιτητές, στις έξι εβδομάδες που ζουν στην Αθήνα, μαθαίνουν την πόλη απέξω και ανακατωτά και προσπαθούν να εφαρμόσουν όσα ήδη γνωρίζουν στην πόλη, με την απόλυτη ελευθερία ότι δεν είναι απαραίτητο να είναι άμεσα εφαρμόσιμα. «Μέσω αυτού του προγράμματος, συμφιλιώνουμε το παρόν με το μέλλον της Αθήνας – την κληρονομιά της πρωτεύουσας με τις ιδέες των φοιτητών Αρχιτεκτονικής», όπως χαρακτηριστικά λέει η ίδια.
Δείκτης, το εξωπραγματικό
Αυτού του είδους τα πρότζεκτ, όσο μακριά από την αθηναϊκή πραγματικότητα κι αν μοιάζουν, στην πραγματικότητα αναδεικνύουν τα βασικά, διαχρονικά της προβλήματα και ελλείμματα. Η άναρχη δόμηση, σε συνδυασμό με έναν ωχαδελφικά αντιμετωπιζόμενο δημόσιο χώρο, και το πράσινο, που ενώ είναι πολύ δεν φαίνεται, δημιουργούν ένα πλέγμα ρεαλισμού που είναι δύσκολο να αγνοήσουν οι Αυστραλιανοί φοιτητές. Ερχόμενοι σχεδόν από άλλον… πλανήτη, οι νέοι αρχιτέκτονες του Πανεπιστημίου Δυτικής Αυστραλίας αντιμετωπίζουν μια Αθήνα που ναι μεν ποτέ δεν κοιμάται, όπως τη θέλει το αληθές στερεότυπο, ωστόσο προξενεί ανησυχία, διότι ο δημόσιος χώρος είναι και η μεγάλη απογοήτευση που γεννά σε οποιονδήποτε ξένο επισκέπτη – πόσο μάλλον σε εκείνον που προέρχεται από μια χώρα της οποίας ο δημόσιος χώρος είναι το Α και το Ω των διακυβευμάτων του 20ού αιώνα.
Η Νεάπολη για ηλικιωμένους, από τον Joe Bean.
Οπως αναφέρει η Καλλιόπη Κοντόζογλου, «μέσα σε αυτά τα έργα που έχουν καταθέσει οι φοιτητές, μπορεί κανείς να βρει ιδέες για το μέλλον της Αθήνας που βρίσκονται στα σπάργανα. Εάν ο Δήμος Αθηναίων και η πολιτεία έδειχναν το ελάχιστον ενδιαφέρον για όσα έχουν να πουν νεαροί Αυστραλοί αρχιτέκτονες, ίσως κάτι, έστω και μικρό, άλλαζε στον σχεδιασμό του μέλλοντος».
«Η Αθήνα δύσκολα συζητάει και μαθαίνει»
Το πρότζεκτ του «Athens Studio» είναι, όπως λένε οι συντελεστές του, «μια αρχαιολογία του παρόντος ή μια προβολή σε ένα πιθανόν μέλλον, βασισμένη πάνω στα ίχνη που ανακαλύπτονται στο παρόν». Οι φοιτητές που συμμετέχουν σε αυτό το πρόγραμμα, το οποίο «τρέχει» από τη δεκαετία του ’90, καλούνται να υπερβούν την «τουριστική αντίληψη» και να παρατηρήσουν, με τη θεωρητική και καλλιτεχνική σκευή τους, πώς οι Αθηναίοι, εν προκειμένω, χρησιμοποιούν και οικειοποιούνται τον δημόσιο χώρο της πόλης τους και «πώς οι πολλαπλοί χώροι συνυπάρχουν εντός τους», όπως λέγεται.
Η Εθνική Βιβλιοθήκη, υδάτινος τόπος. Από τη Lucy Dennis.
Οι φοιτητές καλούνται, την ίδια στιγμή, να εντοπίσουν την πολυπλοκότητα της πόλης, τα αστικά της τοπόσημα, τις ιστορίες της, προκειμένου να κατανοήσουν την ταυτότητα της πόλης και τη συλλογική μνήμη, όπως εκείνη διαμορφώνεται από την ιστορία, την αρχιτεκτονική, την κοινωνιολογία της Αθήνας. Φέτος, το 2033 τέθηκε ως ορόσημο για την αναζήτης της Αθήνας του μέλλοντος, αφού τότε συμπληρώνονται δύο αιώνες από την ανακήρυξή της ως πρωτεύουσας του νέου ελληνικού κράτους. Οι συμμετέχοντες φοιτητές της έκθεσης, έπειτα από τις οδηγίες που τους δόθηκαν, επέλεξαν να ασχοληθούν 1) με τον Κεραμεικό και την αναγέννηση της πόλης μέσα από τα ερείπιά της (Harriett Drummond), 2) με την απομάκρυνση των νοσοκομείων από το κέντρο της πρωτεύουσας, ώστε να αναδειχθούν πνεύμονες πρασίνου (Emily Walkermeyer), 3) με το Μεταξουργείο και την ιδεατή μετατροπή του σε… Las Vegas – δηλαδή, μια πόλη χτισμένη από το μηδέν (Georgia Donaldson), 4) με τον Ελαιώνα, ένα πειραματικό σχολείο στην περιοχή και την ένωσή της με τον λόφο Φιλοπάππου μέσω Πετραλώνων (Daniel Martin), 5) με την «κοιλάδα» ανάμεσα στους λόφους του Στρέφη και του Λυκαβηττού, όπου η ένωση των κτιρίων και των δρόμων δημιουργεί μια όαση για όλους (Ivan Tan αλλά και Jaime Mayger), 6) με την «πράσινη» Συγγρού που θα συνδέει τους Στύλους του Ολυμπίου Διός με τον Πάρκο Νιάρχου (Oliver Nyman) και 7) με ένα υπερυψωμένο τραμ που θα κυκλώνει το Λεκανοπέδιο σε σταθερό ύψος, διαπερνώντας λόφους και οδικές αρτηρίες και γεφυρώνοντας δώματα κτιρίων (Yolanda Azis).
Η Χαριλάου Τρικούπη, Σέντραλ Παρκ. Από τη Rachel Wright.
Η Καλλιόπη Κοντόζογλου αναφέρει ότι οι περισσότεροι, επιστρέφοντας στην Αυστραλία και έχοντας εργαστεί σε ένα εντελώς ξένο περιβάλλον, αποκτούν περισσότερη αυτοπεποίθηση για τις δυνατότητες – τις δικές τους αλλά και της αρχιτεκτονικής. «Η Αθήνα, όμως, δεν μαθαίνει από αυτά που εμείς κάνουμε γι’ αυτήν. Ποτέ, κανένας δήμαρχος δεν ανταποκρίθηκε σε καλέσματά μας. Το ΕΜΠ δεν απαντάει καν στα αιτήματά μας για φιλοξενία. Μόνον δύο χρόνια πριν, ο Δήμος Αθηναίων μάς παραχωρούσε ένα δωμάτιο στο Πνευματικό Κέντρο που ήταν παντελώς ακατάλληλο για μια τέτοια έκθεση. Τουλάχιστον ξεκινάμε μια συζήτηση, κι όπου βγάλει. Εξάλλου, πάσχουμε από εις βάθος συζήτηση για την πολεοδομία και τον δημόσιο χώρο».
Ελληνοαμερικανική Ενωση. Μασσαλίας 22. Εως 3 Φεβρουαρίου.
kathimerini.gr
